Жюрек ауруула, аладан къутулур амалла

Инсульт болду - биз бу сёзлени терк – терк эшитебиз. Не палах аурууду бу? Аны юсюнден Кардиология араны кардиологу Жанатайланы Людмила бла ушакъ этгенбиз.

-Биринчиден,инсульт жаланда биздеми былай кенг жайылгъанды,огъесе башха къыраллада да болум жарсыулумуду?

-Жыл сайын дунияда инсультдан 20-дан артыкъ миллион адам ауруйду. аладан 5 миллиону ёледи, миллионла бла саналгъанлары уа ауур саусузла болуп къаладыла, къашыкъны ауузларына элталмагъанла да бек кёпдюле. Бизни къыралда инсультдан ауругъанла жыл сайын 400 минг адам боладыла. Инсультдан сора сакъатла болгъанла биринчи жерни аладыла.

Инсультладан бек къыйыны уа кардиоэмболический тюрлюдю. Илмугъа терен кирмей айтханда, аны схемасы быллайды. Жюрек дайым тап ишлеп турмаса, аны ичинде бош жерледе (бек алгъа предсердиеде) къан хурттакла-тромбла-къураладыла. Ала тургъан жерлеринден тебип, къан бла бирге кетедиле. Артериядагъы къан тромбланы мыйыны къан бла жалчытхан иничке тамырчыкълагъа жетдирирге боллукъдула. Ол тюрлю къоркъуулу ишле уа ауур инсульт бла бошаладыла.

Быллай инсульт а мерцательный аритмиядан, илму тил бла айтханда - предсердиени фибрилляцияларындан къыйналгъан адамлада, чыгъады. Алада ишемия инсультла, бирси  адамладагъыладан эсе беш кереге кёпдю.

    - Мерцательная аритмия къайдан чыгъады?

-Пульсугъузну ёнчелечигиз. Адамланы асламысыны къанларыны уруулары тапды. Мерцательный аритмиясы болгъан адамны къаныны урууу бирча тап болмайды. Бу тюрлю ауруулары болгъанла халкъны эки процентиндиле. Предсердияларында фибрилляциялары  болгъанла жыл санлары уллая баргъанлада кёп тюбейди. Бу ауруудан чыкъгъан къоркъуу мынданды: жюрекни уруууну бузулгъаны ючюн чыкъгъан къоркъуу мерцательная аритмияны кезиуюнде мыйыны ишлеую артыкъда бузулады. Кардиоэмболический инсульт болгъан адамланы юч юлюшден бирлери ёлюп кетедиле, алтмыш процентлери уа ауур инвалидле боладыла, жашау халгъа къайтырыргъа онг хазна чыкъмайды.

     -Ауруугъа къажау кюреширге амал бармыды?

-Мерцательная аритмиялары болгъан адамланы къорууларгъа онг барды. Тромблары эм инсульт ауруулары айныргъа къоркъуулары уллу болгъан адамлагъа врачла къанны жукъартыучу энчи дарманланы-антикоагулянтланы-бередиле. Аны бла бирге уа, аллай дарманланы хайырлана туруп, къошакъ къоркъуу чыгъарыргъа боллукъ башха шартланы-артериялы гипертонияны, сахарный диабетни, алгъын да инсультдан аурууну, сердечная недостаточностьну, жыл санны да - эсге алыргъа керекди. Адамда аладан жаланда экиси окъуна бар эселе, антикоагулянтланы борчлу халда ичерге керекди.

Ала хайырланылсала, инсульт болуп къалмагъы эди деген къоркъуу бек азындан алтмыш–токъсан беш процентге азаяды. Болсада антикоагулянтла бла багъылыргъа керекли адамладан аллай терапияны хайырланнганла жаланда элли процентни тутадыла.

Проблема уа мындады-кёп жылладан бери больницадан тышында ол тюрлю багъыуда К витаминнге антогонист жаланда бир дарман хайырланылып тургъанды. Токъсанчы жылланы ортасында окъуна белгили болгъаныча, мерцательная аритмиясы болгъан саусузгъа ол дарман бла багъылса, ол пациентге инсультдан аурургъа къоркъуу алтмыш тёрт процентге азаяды.

Болсада ол алай бош дарман тюйюлдю. Аны ичерге жарамагъанын кёргюзтген белгилери да бардыла, лабораторияда контроль тинтиулени  дайым да бардырыргъа керекди. Башхача айтханда, аны ичерик саусуз къаныны анализин этдирип, врач бла тюбешип турургъа керекди. Жашауда ол излемлени тынгылы толтургъан да тынч тюйюлдю. Ахырында уа мерцательная аритмиялары болгъан саусузла профилактика мадарланы тийишлисича толтуралмай къаладыла.

 Инсультдан профилактика багъыуну бардыра туруп, ол жаны бла къоркъууну шартларына эс бурургъа керекди. Аладан бир-бирлерине бир зат да эталлыкъ тюйюлсе: жыл сан - адам къаллай бир тамата эсе, анда инсультдан аурургъа къоркъуу аллай бир уллуду; эр киши неда тиширыу – жаш эм орта жыл санлы эр кишиледе инсультдан ауругъанла  кёбюрек тюбейдиле э мол  тёлюден-тёлюге кёчеди.

-Аллай саусузлагъа  не зат болушурукъду?

- Сахарный диабет аурууу болгъан  къанда глюкозаны тап мардада тутаргъа керекди.  Тютюн ичиу, алкогольну оздуруп хайырланыу, кючню-къарыуну излеген  ишле бла аз кюрешиу, холестеринни адамны чархында кёп болууу, артерияланы иничкериулери, уллу ауурлукъ – битеу бу затлагъа эс буругъуз. Бу шартланы барысын да тап халда тутаргъа боллукъду. Хар  адам да, дарман профилактиканы тап бардырса, инсультдан къутулур ючюн, кесине хайыр этерге боллукъду.