«Ийманы болгъан адам ариу къылыкъны кёргюзтюрге, ахшылыкъланы жаяргъа итинеди»

КъМР-ни Муслийманларыны дин управлениясына – 30 жыл

Къабарты-Малкъарны Муслийманларыны дин управлениясы къуралгъанлы 30 жыл толгъанды.  Республикада муфтият къуру жерде къуралгъанды дерге боллукъду. Алай бу къысха заманны ичинде, сынаулагъа, къыйын болумлагъа да къарамай, ол  жамауатда хурмет тапханды.    

 Бу кюнледе уа Къабарты-Малкъарны муслийманларыны кезиулю 8-чи съездинде ДУМ-ну башчысына Хазраталий Дзасежев сайланнганды. Ол бу къуллукъгъа ючюнчю кере тийишли болгъанын айтырчады. 

Ийманнга жюрекле   ачылгъандыла   

Хазраталий хажини бизге айтханына кёре,  къыралда перестройкадан сора башланнган тюрлениуле бла бирге динни жюрютюрге эркинлик да берилгенди. Адамла атеизмни кезиуюнде жюреклеринде ийманны букъдурургъа, кеслерини дин излемлерин кёргюзтмезге юйреннгендиле. Алай совет къырал чачылгъаны бла уа жамауат исламгъа къайтханды.

- Дин биригиуню къуру жерде къураргъа тюшгенди дерчады. СССР-де жаланда тёрт ДУМ болгъанды, ол санда бири Шимал Кавказда. Ол Дагъыстанда Махачкъалада орналгъанды. Анга таматалыкъны бизни жерлешибиз  Геккиланы Махмут этгени бла ёхтемленирге эркинбиз, - дейди Хазраталий Дзасежев бизни бла ушакъда.

СССР чачылгъаны бла Кавказча уллу регионда бир дин идара азлыкъ этгени, аны бла бирге билимли кадрла жетишмегени да ачыкъланнгандыла. Республикада ислам дин билимге жолну  Чочайланы Шарабуттин бла Шафиг Пшихачев ачхандыла дерге боллукъду.  Ала 1987 жылда ислам вузну бошап, республикагъа къайтхандыла. Биринчи къадиятны къураргъа башламчылыкъны да ала этгендиле. 

1989 жылда къадиятны жыйылыуунда КъМР-ним Муслийманларыны дин управлениясын къурауну юсюнден оноу этилгенди. Бир жылдан республиканы муслийманларыны 1-чи Съезди бардырылгъанды, анда организацияны Уставы къабыл кёрюлгенди. Аны делегатларыны кёбюсю къол кётюрюп, республиканы биринчи муфтийине  Чочайланы Шарабуттинни тийишли кёргендиле.

    Шарабуттин  Юсуповичге бла  Шафиг  Ауесовичге,  жаш адамла болгъанына да къарамай, къыйын, жууаплы ишни толтурургъа тюшгенди. Бу кезиуде дин система къуралгъанды – жангы организация хар районнга, хар элге, хар муслийманнга  жетерге керек эди. Бу ишде уа алагъа райис-иймамла бла иймамла уллу себеплик этгендиле.

 Муслийманланы 2-чи Съездинде муфтийге Шафиг хаджи Пшихачев айырылгъанды. Ол организациягъа  12 жылны таматалыкъ этгенди. Алай Москвада башха ишге кёчгени бла байламлы муфтийни къуллугъундан кетгенди.

- Аны ызындан ДУМ-ну башчысына Анас Пшихачев сайланнган эди. Аллах аны гюняхларын кечсин, Анас хажи ёлтюрюлгенли он жылдан да кёп озгъанды, алай аны юсюнден кёлюм толуп шёндю да айталмайма.  Ол ДУМ-гъа республикагъа къыйын кезиуде таматалыкъ этгенди. Бирле ислам дин бла башларын жулуп, кеслерини аманлыкъчы ишлерин бардыргъан кезиу эди ол. Бузукъчула адамланы жюреклеринде Аллахуталагъа ийманны тазалыгъын хайырналып, дин къарындашланы бир бирге юсгюрюп, сауутла бла орамгъа чыгъаргъа чакъыргъандыла. 2005 жылда октябрьде болгъан ишле бюгюн да унутулмагъандыла, ала битеу жамауатха  уллу бушуу, къыйынлыкъ болгъандыла,-дейди муфтий. 

Анас хажи Пшихачев ёлтюрюлгенден сора кезиуден алгъа бардырылгъан Съездде ДУМ-ну башчысына Хазраталий Олиевич сайланады.

Жангылыргъа эркин тюйюлдю

Муфтий  къыйын, аны бла бирге уа артыкъда жууаплы ишди, дейди ол. Бек алгъа Аллахуталаны аллында.  Хар муслийман да кеси, юйюрю ючюн да бизни Жаратханны аллында жууаплы болгъаныны юсюнден хадиследе да кёп айтылады.   «Сегиз сагъатны ишлеп, адам ишчи жерин тазалап, чыракъны ёчюлтюп, кабинетинден чыкъса, кюнню узунуна кюрешген жумушланы унутуп къояды, солугъан этеди,-дейди ол. - Муфтийде алай болмайды.  Бу къуллукъда ыйыкъгъа жети кюнню, кюннге 24 сагъатны къаласа, аны бир такъыйкъагъа да унутургъа эркин тюйюлсе».

Муфтий хар сёзюн, атламын, ишин да терен сагъышлап этерге борчлуду. Жангылычдан Аллах сакъласын. Къыяма кюн хар бирибиз да бу дунияда этген ишлерибиз  ючюн Аллахуталаны аллында жууап тутарыкъбыз.   Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, быллай хадиси барды: «Ол кюн, ол сагъат алай къоркъуулу боллукъду, ата-анала сабийлерин унутурукъдула, сабийле уа кеслерине кечмеклик табар ючюн ата-аналарын сатарыкъдыла».

- Мен бу хадисни эсиме тюшюрсем, жюрегим бек къыйналады. Сагъыш бир этигиз, бек жууукъ адамла бир бирлерин сатарыкъдыла. Муфтий а муслийман жамауат ючюн жууап тутарыкъды. Аны себепли хар атламымы да къыяманы къыйынлыгъын ангылап этерге кюрешеме, - дейди бизни ушакъ нёгерибиз

  Болсада ДУМ-да  оноуланы бирге келишип чыгъарады, битеу соруула да Улемлени советинде сюзюледиле, анга уа ислам динде, шериатда билимлери терен адамла киредиле. Оноула Сыйлы Къураннга, шериатха, сюннетге таянып чыгъарыладыла.  

 Система кемчимликсиз ишлейди

 30 жыл, тарыхха къарап айтханда, къысха заманды. Алай адамны жашау бла ёнчелегенде уа, аз тюйюлдю. Бу кезиуде ДУМ муслийманланы ышаныулукъларына тийишли болгъанды. Бюгюнлюкде управление муслийманланы бирикдиргенди, кеслери алларына ишлеген дин биригиуле, жамауатла жокъдула.  Къуралгъан система кемчиликсиз ишлейди дерчады.

Управленияны къуллукъчулары хар кимге да ачыкъ болгъанларын айтады муфтий.   Къуранны, шериатны, сюннетни мурдорунда жууапла берирге, ангылатыула этерге, болушургъа хазырдыла. «Алай бизни хар ким да сюеди десем, ётюрюк айтырыкъма. Жаш адамларыбызны тюз жолдан тайдырыргъа кюрешгенле бузукъчу ишлерин бюгюн да тохтатмагъандыла,-деп жарсыйды Хазраталий Олиевич. - Аллахутала бизни аллыбызда цивилизацияланы къурагъанды, ызыбыздан тёлюле да келликдиле. Алай дуния башында   къол ызы бирча болгъан бир адам да жокъду. Аны айтханым, бармакъларыбызда ызла башха эселе,  акъылыбыз, оюмубуз, кёз къарамыбыз да хар бирибизни энчидиле. Биз информацияны эшитебиз, алай аны кесибизни ич дуниябызгъа, кёз къарамыбызгъа кёре ангылайбыз. Аны себепли хар муслийманны жюрегине жол табаргъа борчлубуз. Кертини айтханда да, сабыр болургъа, кесгин этмезге тийишлиди. Ансыз адамны динден къачырлыкъбыз».

Аллахны атын сакълагъандыла

 СССР-де динни жорукъларын толтуруугъа чекле салыннган кезиуде бизни аппаларыбыз, аммаларыбыз динни жюреклеринде сакълагъанлары ючюн ыразылыгъын билдиреди ДУМ-ну башчысы. Аллахуталаны атын биз  аладан эшитгенбиз, билимлери терен болмагъан  эсе да,  исламны бизге ала билдиргендиле.

  Жарсыугъа, бир ненча жыл мындан алгъа жаш адамланы бла тамата тёлюню араларында ангылашынмаулукъла, даулашла башланнган эдиле. Билимлери терен болгъан жашла абаданлагъа ол, бу жумушну терс этесиз деп сюелгендиле. Алай атеизмни кезиуюнде исламны аппаларыбыз, аталарыбыз сакълагъандыла, ол санда ёлгенни юсюнде жумушлада, тойлада, тюрлю-тюрлю тёреледе. 

- Мен тамата тёлюге  артыкъда ыразыма.  Ала бизни Аллахуталаны аллында жууаплы боллугъубузгъа, ол хар атламыбызны кёргенине юйретгендиле. Аллахуталагъа сюймекликлери асыры уллудан, аны ыразылыгъына итинип, муслийманла атеизмни бек къыйын жылларында хажиликге  окъуна  баргъандыла. Ол а аланы жюреклеринде ийманны тазалыгъына шагъатлыкъ этеди, - деп ыспас этеди бизни ушакъ нёгерибиз. 

Къыралны кёз къарамы тюрленнгенди

Бюгюнлюкде уа къыралны бла динни  араларында байламлыкъла тюрленнгендиле.  Россейни Президенти Владимир Путин ислам Россейни культура энчилиги, белгиси, мурдору болгъанын бир ненча кере къайтаргъанды.

- Къыралда диннге кёз къарам тюрленнгенди. Оноучула ийманны адамладан айырыргъа жарамагъанын ангылагъандыла. Путин муслийманла тышындан келмегенлерин, биз Россейни инсанлары болгъаныбызны, башха динлени келечилери бла тенг эркинликле жюрютгенибизни кёп кере айтханды. Къырал а динден угъай, дин организацияладан айырылыпды. Ийман адамланы жюреклериндеди, анга чекле салыргъа къыйынды, - деп ишексизди Хазраталий Дзасежев  

Власть органла бла бирге дин организацияла  жамауат тынчлыкъны сакълауда бир ишни тамамлайдыла.  Муслийманла кеслерин жамауатдан айырыргъа эркин тюйюлдюле, деп чертеди муфтий. Бизни, къыралны инсанларыныча, эркинликлерибиз, аны бла бирге уа борчларыбыз да бардыла. Дин къуллукъчула аны ууазларында, тюрлю-тюрлю конференциялада, жыйылыулада дайым да ангылатадыла.

Дин – жашауну мурдоруду

Жарсыугъа, информация кенг жайылгъан шёндюгю заманда тёрелерибиз, адет-къылыкъ, юйюрню магъанасы тас болуп барадыла. Запад къыралладан келген культура жамауатны бек бузгъанды. Школла сабийлени юйретмейдиле, жаланда билим бериу бла чекленедиле. Ата-анала уа юйюрню кечиндирир ючюн ишлерге керекдиле. Аланы сабийлерине заманлары аз къалады. Быллай  болумда уа ёсюп келген тёлюню тюз ниетлеге жаланда дин юйреталлыгъын белгилейди муфтий ушагъыбьызны кезиуюнде.    Ийманы болгъан адам ушагъысыз затла этерик тюйюлдю, ол ариу къылыкъны кёргюзтюрге, башхалагъа болушургъа, ахшылыкъланы жаяргъа итинирикди.   

- Дин – жашауну мурдоруду. Къуран, сюннет бир заманда да алышынырыкъ, тюрленирик тюйюлдюле. Исламны Аллахутала бизге эм иги, аламат, ахырына жетдирилген диннича бергенди. Анда адам туугъан кезиуден башлап, къабыр ташха   жетгинчи къалай жашаргъа, кесин къалай жюрютюрге кереклиси толусунлай жазылыпдыла. Бизни Жаратханнга сюймеклик, аны келечиси Мухаммад файгъамбаргъа, Аллахны саламы анга болсун, ушаргъа кюрешиу муслийманны тазалыкъгъа, ачыкъ кёллюлюкге чакъырадыла, - дейди ол.

   ДУМ-гъа 30 жыл толгъаны бла байламлы муслийманланы  исламгъа къайтырларын, Аллахутала жюреклерибизни ийманнга ачарын тилейди Хазраталий Олиевич.  

- Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, хадисде адамны кёкюрегинде бир эт кесек барды, дегенди. Ол тап ишлесе, адамны битеу санлары да зарансыздыла. Алай ол ауруса, хар неси да  къыйнайды. Хадисде сёз жюрекни юсюнден барады.  Адам  жюреги бла сюеди, сезеди, ангылайды. Дин   адамны мыйыны жаланда жюреги таза болса жетерикди. Аны себепли  муслийманлагъа тазалыкъны, ачыкъ кёллюлюкню тежейме, - дегенди ол ушагъыбызны ахырында.