Миллет хазнабызданАшыкъ оюнну тюрлюлери. Алгъаракъда ашыкъ оюнну къаллай тюрлюлери болгъаныны юсюнден сизни къысха хапарлагъан эдик. Энтта да аны бир ненча тюрлюсюню юсюнден билдире, ата-бабаларыбыз сюйген оюнну энчиликлери неде болгъанын ачыкълайыкъ. Алчи оюн Оюнну хали: ненча сабй болса да (ашыкълары болгъанла), тизгин турадыла да, бирен-бирен атадыла. Бу оюнда ашыкъны жанларыны атлары: бий, къыт, алчи, чык, тау, фок. Кимни ашыгъы бий не къыт турса да, ол а бек къыйынды, ол уруп биреуню ашыгъын бир жанындан бирси жанына айландырыргъа керекди. Айландыралса ашыкъ аныкъыды. Аны ызындан башхасы, ашыгъы бийигирек даражада тургъан, бирини ашыгъын уруп, башын тюбюне айландырыргъа керекди. Барысы да урушуп бошагъандан сора оюн жангыдан башланады. Ашыкълары кёп болгъан экеулен кезиу-кезиу ойнайдыла. Сакъа оюн Арбазда, кенг майданда, адам кёп жыйылгъан жерледе ойнайдыла. Гюрен оюнну экинчи тюрлюсю Бу оюнну тар жерде ойнаргъа къыйынды. Алай гюрен оюнну бу тюрлюсюн хар къайда, къалайда да бардырыргъа боллукъду. Оюнну баргъан хали: бир атламдан тарыракъ эни болгъан къулф (тёгерек) ызлап, аны ортасында кёнделен ызлыкъ тартыргъа керекди. Тёгерекни орта ызлыгъына ашыкъланы тизедиле, къарама къаршы (противоположные) эки жанында уа (къулфну ичинде) эки уручукъ къалгъандан сора башланады оюн. Алай бла ойнагъанла эки къауумгъа юлешинедиле. Сора тёгерекден юч-тёрт атлам кенгирекде, ашыкъла болгъан жерни эки жанында тохтап, кезиу-кезиу, хар ким кесини сакъасы бла атып, ашыкъланы къулфдан тышына чартлатыргъа кюрешеди. Чыгъаралса, ашыкъны алады, чыгъаралмаса уа, кезиу башхагъа кёчеди. Бери жанындан атхан ашыкъны къулфдан тышына чыгъаралмай кесини сакъасын аргъы уручукъгъа тюшюрюп къойса ашыкъдан къурулай къалады. Аргъы жанындан атып, берги жанындагъы уручукъгъа тюшюрюлген сакъаны иеси да къурулай къалады. Уручукъгъа тюшген сакъа аны ызындан ким атарыкъ эсе да, аныкъы боллукъду. Хар ким кезиуюн сакълап, бир бирине чырмау этмей, тап атышыр ючюн, эген (судья) къарап турады. Эгенни айтханын бузаргъа, аны бла даулашыргъа жарамайды. Тийиришиу Ашыкъны бу тюрлюсю энчи жер излемейди. Аны отоуда, солугъан жерде, ныгъышда, жуууннган жерде да бардырыргъа болады. Оюн тюз атыугъа, ёнчелеп атаргъа, тап хыйсапларгъа юйретеди. Аны экеу-ючеу эм андан аслам адам ётдюрюрге боллукъдула. Алай хар бирини да ашыкълары болургъа керекди. Тийиришиуде анга къатышхан кёкюреги тенгли бийикликден ашыкъны кеси аллына жиберип къоюп, жердегине тийдирирге керекди. Тийдирсенг ашыкъ сеники, тийдирмесенг а, ашыгъынгы жерге салып, кезиую жетгеннге аны урургъа къояса. Оюн тийдиргинчи, къытылгъынчы ойнайдыла. Къытдыргъандан сора ёпкелеу, даулашыу, терс къарау болмайды. Ашыкъла оюнну бу тюрлюсюню башхаладан энчилиги барды. Аны ойнаргъа сюйгенлени ашыкълары болмагъанлыкълагъа, тап ташчыкъланы хайырланып ойнар онглары барды. Этип кёрюрмю эдигиз?! Бек хычыуун оюнду.
Поделиться:
Читать также:
14.05.2024 - 09:00 →
Уруш жолланы сабийле эсгередиле
13.05.2024 - 12:35 →
Таулагъа, таулулагъа да энчи хурмет бла жазылгъан тизгинле
13.05.2024 - 12:32 →
«Кёк бла жер арасында»
13.05.2024 - 09:05 →
«Сайлауума сокъуранмайма, ыразыма»
12.05.2024 - 09:23 →
Къачан да ал сатырда эди
|