Жашау болумларыны юслеринден «Заман» газетни редакциясына кёпле жазадыла. Аланы окъуй кетгенимде, Лев Толстойну сёзлери эсиме тюшедиле. «Битеу насыплы юйюрле бирге ушайдыла, насыпсызланы уа хар бирини кесини энчи къыйынлыгъы, жарсыуу барды»,-деп, ол нечик тюз айтханды. Аны биз бу письмолада да кёрюп турабыз.
Ичгичини юйдегисини бир кюню
«Ма, биягъы келди эсирип. Юсюме чабаргъа сылтау излейди. «Къарнынг эки жарыллыкъ, кесинге кампетле алып ашамай, ийнекге аш алсанг эди уа! Ол уялмагъан тана кёзлеринги бери алып къояйыммы»,-деп, шытыларын да чачып, эки бармагъын узатып, юсюме чабады. Эсиргенден этгенин, къалгъанын билмей, кёзлери да къутургъан бугъаныкъылача къызарып, адамла къатында мени ууатыргъа, сындырыргъа кюрешеди.
Мен а сюелеме, жюрегим жарыла. Ким бла юй болургъа кюремеше деп. Ай, башыма ат ургъан, мындан эсе, ёмюрде эр сынамай, юйде къалгъы эдим. Жилямукъларым бетими жууа, ич отоугъа киреме. Эшикни къылычын салып, ундурукъгъа аууп, эрикгинчи жиляйма. Жапсарыргъа къатымда атам, анам, эгечим, къарындашым жокъ. Тыш элден келтирип, былай басынчакъларгъа жараймыды? Ай, кетер жерим а бир болгъу эди… Анам, харип, сау болса: «Тар къарныма сыйындыргъан, юйюме да сыйындырырма», - деп, алып кетер эди. Кесиме жаным ауруп, биягъы кёлюм толду, жилямукъларым тёгюлдюле.
Амалсыздан бир жол тамата къайыныма тарыкъгъанма. Ол а: «Бусагъатда ким ырахат жашайды. Ичмеген да киши жокъду. Чынтты тиширыу аманын да иги кёргюзтюп, алай жашайды. Тёз, тёзген тёш ашар деп халкъда бошму айтылады. Баш иенге да ариу айт»,-деп, акъыл юйретди да, кетди.
Быллай келепеннге къалай ариу айтырыкъса? Айтханынгы ангыласа уа! Алай жилягъандан да магъана жокъду. Къадарым болур эди. Кёзлерими сюртеме, жилягъаным билинмезча, жаулугъуму теренирек къысып, отоудан чыгъама. Ол а олтурады, башын да столгъа салып. Бир къолу энишге салынып, башхасы бла уа стаканны тутуп. Шешасы уа – юй тюпде тёнгерей. Аллахха шукур, жукълагъанды, ансы биягъы башлар эди тюйюшюп.
Шешаны алып, столгъа сюейме, стаканны да, къолундан сыпдырып, бир жанына салама. Энди муну былай къалай къояйым. Айхай, кётюрюп ундурукъгъа элтирге кючюм жетсе уа… Болсада кётюрюрге кюрешеме. Болалмайма, ичген адамны санлары тутмайдыла. «Э, киши, турчу, ундурукъгъа жат. Мен санга болушайым»,-деп, уятыргъа кюрешеме. Бир затла мурулдайды да, дагъыда шошаяды.
Кюреше кетип, тёшегине кючден элтип, жатдырама, чурукъларын тешип, къатында тап салама…
Къ.Е.»
Жашауугъузну жангыдан башларгъа къоркъмагъыз
«Баш иеме тюбегенимде, мен сабий къыз эдим. Эштада, терк алданнган заманым болур эди, аны алай сюйген эдим, кече-кюн да акъылымдан кетмезча. Ол да сюе эди мени. Атам, анам да, алыкъа жашса, бираз мычы дегенликге, тынгыламагъанма. Жаш: «Кел!» - дегенлей, хар затымы да унутуп, къачып кетгенме.
Ол аман адам тюйюлдю, къоллары уа – сары алтын. Ал кезиуде бек тап жашап турдукъ. Эки жаш да тууду. Алай артдан-артха жашауубуз аманнга кетип тебиреди. Аны уа жаланда бир сылтауу бар эди – ичгичилик. Аздан башлап, артда къоялмады. Ичсе уа, Аллахын, адамын да танымай башлайды. Сабийле гитче заманларында манга ишден кечирек кетерге тюшсе, аланы садикден алыргъа окъуна унутуп къойгъанды.
Юйде тюйюш-уруш болмагъан бир кюнюбюз озмагъанды. Ичгени ючюн бир ишде да мычымагъанды. Жиляп, урушсам а: «Ичеме, ичген да этерикме»,-деп къойгъанды. Жашларым а: «Анабыз, къой, кюрешме аны бла. Ишлемесин, турсун юйде, кесибиз мадар этербиз»,-деп, шахарны къатында элге барып, ханс артхандыла, мал кютгендиле. Сатып алыргъа ахчабыз болмагъандан, алагъа кёлеклени кесим тигип бергенме. Чурукъларыбызны да жашла кеслери жамап, бир ненча жылны кийип тургъанбыз.
Бир насыбым – аланы аталарына ушамагъанлары. Киши болушмай, окъугъан да этдиле, усталыкъ да алдыла, бирер жерде ишлейдиле. Тенглери да кёп. Ала бла тюбешебиз деп, башха жумушла бла да ингирликде юйде болмагъан кезиулери кёпдю. Мен а алкоголик бла жангыз къалама. Къалай къыйынды алгъын жанынгы чыгъарып берирге окъуна хазыр болгъан адамынг энди ичгенден сылыкъ болуп къалгъанына къарап тургъан.
Анга жаным ауруйду. Кесиме уа – бютюнда. Къаллай бир кечени ётдюргенме жиляп, жюрегим ауруп. Жашланы да алып, кетерге ненча кере тебирегенме. Алай, анга къарап, жазыкъсынып, мен кетсем, мынга не кюн келликди, менден сора кимге керекди бу деп, къалгъанма.
Энди уа бек сокъуранама. Ичгичи кишиден заманында айырылып къалгъандан игиси жокъду. Алайсыз, кесинги замансыз къабыргъа сугъарыкъса. Манга 48 жыл болады, мен къарт къатыннга ушайма: чачым акъ, санларым къалтырауукъ, къарамым мудах. Адамланы ичлеринде ышарыргъа да кюрешеме, алай этерге уа кюнден-кюннге къыйын бола барады.
Ма ол сыфатым бла окъуна ол манга, эки сёлешсе, къахме деп къояды. Энтта да ариу зат кийип тышына чыгъар онгум жокъду – олсагъат къычырыкъ-хахай этип, дауур къозгъайды. Ма алай барады жашауубуз, бир бирибизни ёмюрюн къысхарта.
Эрлери ичген тиширыулагъа уа айтырыгъым: жаш эсегиз, къоркъмагъыз андан айырылыргъа, жашауугъузну жангыдан башларгъа. Тюзелир, иги болур деп ийнанмагъыз. Артдан-артха амандан-аман болуп барлыкъды.
Д.А.»
