Сабийлени юйретиуде школгъа дери билим бериу учрежденияла къаллай магъананы тутханларыны юсюнден Элбрус районну Билим бериу управлениясыны баш специалисти Моллаланы Зарета бла ушакъ этгенбиз.
- Зарета Мустафаевна, баям, сабийлени кёз къарамларын къурау бла ата-аналадан эсе юйретиучюле кёп кюрешедиле, нек дегенде ала гитчеле бла аслам заманны турадыла.
- Алайды, ата бла ана экиси да ишлеген юйюрледе абаданланы заманлары алай кёп болмайды, толу болмагъан юйюрлени неда ёксюзлени юслеринден айтмай къойсакъ да. Школгъа дери жыл сан а инсанны ниет жаны бла айныуунда, ёсюуюнде уллу магъананы тутады. Воспитательни акъыллылыгъы, тёзюмлюгю, сабийге эс бёле билгени бла гитчелени андан ары жашаулары къалай къуралырыгъы къысха байламлыды. Ала юйретиучюлерини болушлукълары бла тёгерекдеги дунияны юсюнден биринчи билимлерин аладыла, шуёхлукъ жюрютюрге юйренедиле. Бусагъатда къыралыбызда школгъа дери билим бериуге уллу магъана бериледи, Россейни Президентини оноуу бла 2018-2027 жылла сабийликни онжыллыгъына саналгъанлары да анга шагъатлыкъ этеди.
- Районну сабий садлары заманнга кёре салыннган борчланы къалай толтурадыла?
- Сабийлеге, ата-аналагъа бла жамауатха билим бериуню ачыкъ майданын къурау бла кюрешебиз. Сабийликге болушлукъ этиу, инновацияланы кийириу, школгъа дери билим бериу системаны проблемаларына граждан институтланы эслерин бёлюу бла байламлы соруула игирек тамамланып тебирегендиле. Устазларыбыз Москвадан, Санкт-Петербургдан, Калининграддан, Дондагъы Ростовдан, Саратов областьны Энгельс шахарындан, Сабийликни «Рыбаков Фонд» университетинден специалистле бардыргъан билим бериу проектлеге тири къатышадыла. Жаш юйретиучюлени фахмуларын айнытыргъа жангы онгла ачыладыла, методика пособияла, китапла, журналла, публикацияла жарашдырыладыла.
- Устазланы усталыкъларын ёсдюрюуде ишигиз аны бла чеклене болмаз?
- Угъай, андан тышында устазларыбыз республиканы Билим бериу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосу къурагъан кёрмючлеге бла мастер-класслагъа, «Элбрус ушакъ этиу майдан-2018» регионла аралы форумгъа баргъандыла. Анда ала гитчелени юйретиу бла байламлы проектле къалай толтурулгъанлары бла шагъырейленнгендиле, бу жаны бла ишни андан ары тамамлауну жолларын белгилегендиле.
- Инновацияланы хайырланыуда уа къаллай жетишимлеригиз бардыла?
- Ала, бек алгъа, «Энчи сабий» деген арабыз бла байламлыдыла, ол Тырныауузну 1-чи номерли лицейинде орналыпды. Аны инклюзив халда юйретиуде сынамы Калининградда илму-практика конференцияда кёргюзтюлгенди, устазларыбыз да ыразылыкъ къагъытла, дипломла эм халкъла аралы даражалы сертификатла бла белгиленнгендиле. Сынамыбыз а, эм игиледен бирине саналып, "Превенция: организационные и методологические аспекты предупреждения интеллектуального и речевого недоразвития детей в рамках международного проекта "Путь ребенка к красивой речи" методика пособиягъа киргенди.
- Бусагъатда сабийле бла ишлеген устазгъа ишин бардырыргъа не керекди?
- Мен оюм этгенден, билим, иш кёллюлюк, аныча сагъыш этген адамланы болушлукълары. Ол сабийлени психологияларын ангыларгъа, методикаланы эм билим бериу программаланы хайырланыргъа тийишлиди. Сора, сёзсюз, сабийлени сюерге керекди.
- Алгъа жыллада да юйретиучюлеге семинарла бардыргъанда ол затла изленнгендиле.
- Квалификацияны ёсдюрюуню тёрели амалланы хайырлары аз болгъаныны хатасындан, ала магъаналылыкъларын тас этгендиле. Бюгюнлюкде садлада ишлеген педагогланы хазырлауда шёндюгюлю онгла бардыла: ушакъ этиу майданла, тренингле, мастер-классла, стажировкала, ишчи оюнла, эришиуле. Сочиде субъектлени билим бериу толтуруучу властьларыны битеуроссей жыйылыуларында квалификацияны ёсдюрюуню жангы амалын къурауну юсюнден айтылгъанды. Ол устазлагъа билимлерин ёсдюрюуден сора да, хунерлерин ачыкъларгъа, аны ишде хайырлана билирге юйретир деп ышанама.
- Алай эсе, борчла салыннгандыла, энди аланы тамамларгъа керекди.
- Хау, район администрацияны, эллени жер-жерли властьларыны, Билим бериу управленияны, ата-аналаны болушлукълары бла биз кёп затха жетишгенбиз. Алай алыкъа алда кёп иш барды – школгъа дери билим бериу система андан ары да айнырча, жаш тёлюню ёсдюрюуде бютюн хайырлы болурча этерге тийишлиди. Бек башы уа – учрежденияларыбызны бошагъан сабийле школда болумгъа терк тюзелирча, мындан арысында жашауларында жетишимли болурча, жамауатха къыралларына да жарарча кюреширге керекди.