Бир ниетлиликни, шуёхлукъну, махтаулукъну да белгиси

Халкъны бирлигини кюнюне

Халкъны бирлигини кюню «Россейни аскер махтаулугъуну кюнлерини юсюнден» Федеральный законну 1-чи статьясына тюзетиуле кийириуню юсюнден» Россейни Президенти Владимир Путин 2004 жылда декабрьде къол салгъан Федеральный закон бла тохташдырылгъанды. Биринчи кере бу жангы битеухалкъ байрам 2005 жылда 4-чю ноябрьде белгиленнгенди.

Халкъны бирлигини кюню 1612 жылда болгъан ишлеге аталып тохташдырылгъанды. Ол заманда Кузьма Минин бла Дмитрий Пожарский башчылыкъ этген ополчение Москваны поляклы ууучлаучуладан азатлагъан эди. Тарых жаны бла алып айтханда, бу байрам Россейде ХVII ёмюрде къайгъылы заман бошалгъаны бла байламлы болгъанды. Ол а Иван Грозный патчах ёлген 1584 жылдан башланып 1613 жылгъа патчахны тахтасына Романовладан бири олтургъан кезиуге дери созулгъанды. Ол керти окъуна Москва къыралгъа артыкъда къыйын заман эди. Аны сылтауу Рюриковичлени патчахлыкъ этиулери тохтатылгъаны болгъанды. Къырал чачылгъанды, кеслерин патчахлабыз деп, властьны къолгъа алыргъа сюйгенле кёп чыкъгъандыла. Тонау, урлау, улутхачылыкъ, ичгичилик кенг жайылгъандыла.

Россейни ма ол къыйын кезиуюнде патриарх Гермоген орус халкъны православияны къорууларгъа, поляклы ууучлаучуланы Москвадан къыстаргъа чакъыргъанды. 1611 жылда сентябрьде сатыу-алыу бла кюрешген адам, Нижний Новгородда земский староста болуп тургъан Кузьма Минин халкъ ополчение къурап башлагъанды. Шахар сходда ол чакъырыу этип сёлешгенди. «Жамауат, келигиз Москва къыралгъа болушайыкъ. Къолубуздан келгенни аямайыкъ. Кесибизге башчы да сайлайыкъ. Бизникича, гитче шахардан аллай уллу иш этсек, Россейни битеу жеринден да бизге махтау болур»,-дегенди.

Мининни чакъырыу сёзю бла шахарчыла кеслери ыразылыкълары бла ополчениягъа  ахчаларыны ючден бирин бергендиле. Алай ол азлыкъ этгенди. Аны себепли хар адам да ополченияны казнасына кесини файдаларыны бешден бирин берирге керекди деп, ахчаны борчлу этип жыйгъандыла.

Баш воеводаны къуллугъуна уа, биягъы Мининни айтханы бла, Новгородну 30-жыллыкъ князи Дмитрий Пожарский чакъырылгъанды. Ол а шахарчыла анга ополченияны казнасын жюрютюрюк болушлукъчуну кеслери сайласала, ол заманда унарыкъма деп тохтагъан эди. Халкъ анга Мининни тийишли кёргенди. Алай бла земский ополченияны башчыларына экеулен салыннганды, ала уа халкъ кеси сайлагъан, алагъа толусунлай ийнаннган эм ышаннган адамла болгъандыла.

Пожарский бла Минин ол заманда бек уллугъа саналгъан аскер къурагъан эдиле. Ала бирикдирген 14 мингден артыкъ адамны ичинде россейли къыралгъа кирген битеу халкъланы, бий, къул деп къарамай, битеу къауумланы келечилери да киргендиле. 1612 жылда 4-чю ноябрьде ала, Казанская Божья Матерь иконаны да алып, Къытай шахарны къолгъа этгендиле эмда поляклыланы Москвадан къыстагъандыла.

1613 жылда февральны ахырында Земский собор, алы уа дворянлыланы, боярланы, дин къуллукъчуланы, къазакъланы, аскерчилени, эллилени келечилери эмда орус шахарланы кёбюсюню делегациялары киргендиле, жангы патчахха Михаил Романовну (митрополит Филаретни жашын) сайлагъандыла. Ол Романов тукъумдан биринчи орус патчах болгъанды. Алай бла Земский собор 1613 жылда Къаугъалы кезиуню хорлагъанды, миллет бирликни тохташдыргъанды.

Князь Пожарский хорламны болдурургъа Казанская Божья Матерь икона болушханына асыры ийнаннгандан кесини ахчасына Къызыл майданны къыйырында Къазан соборну ишлетгенди. Андан бери Къазан иконаны бек сыйлы кёргендиле,1645-1676 жыллада патчахлыкъ этген Алексей Михайлович Романовну буйругъу бла 4-чю ноябрь Россейни поляклыладан  азатларгъа болушхан Сыйлы Богородицагъа хурметге байрам кюнча тохташдырылгъанды. Ол 1917 жылгъа дери белгиленип тургъанды.

Алайды да, Халкъны бирлигини кюню жангы байрам тюйюлдю, ол бизни эрттеден бери келген тёребизди. Энди ол къайтарылгъанды эмда къууанчлы халда белгиленеди. Къыралыбызны тюрлю-тюрлю жерлеринде, ол санда Къабарты-Малкъарда да, политика партияла, жамауат къымылдаула, анга атап, митингле, концертле, жандауурлукъ акцияла, спорт эришиуле къурайдыла. Музейледе, библиотекалада энчи кёрмючле ачыладыла.  Окъуу учреждениялада бирликни дерслери, урушну эм урунууну ветеранлары бла тюбешиуле бардырыладыла.