Энчи аскер операциягъа къатышханлагъа бла аланы юйюрлерине болушлукъну амаллары

Къыралда энчи аскер операциягъа къатышханлагъа бла аланы юйюрлерине болушлукъгъа баш  магъана бериледи. Инсанланы бу къауумларына льготала, къырал себеплик жаны бла федерал законла  жарашдырылып, жашауда бардырыладыла. Бу статьяда аланы юсюнден къысха билдирирге сюебиз.

СВО-гъа къатышханла, Донбассда ополченияда къуллукъ этгенле ветеран неда аскер къаугъаланы сакъаты деген даражаны алыргъа эркиндиле. Законлагъа тийишлиликде  алагъа битеу льготала бериледиле.

Кеси ыразылыгъы  бла къуралгъан къауум деген статус да тохташдырылгъанды. Ала да мобилизацияны, сауутланнган къаугъаланы, терроризмге къажау операцияланы кезиуюнде Россейни Сауутланнган кючлерине салыннган борчланы толтурадыла. Быллай  къуралыулагъа къатышханлагъа аскерчини даражасы бериледи, аны бла бирге уа битеу льготала  бла тёлеуле этиледиле.

Урунуу гарантияла да бардыла. Мобилизация бла къуллукъ этерге чакъырылгъан инсанны ишчи жери сакъланады. Аны бла урунуу келишим  жаланда болжаллы халда тохтатылады. СВО-гъа къатышхан кезиуде мобилизация бла чакъырылгъанны стажы экиге кереленеди, ол пенсияны страховой бёлюмю саналгъанда да тергеледи. Мобилизация бла чакъырылгъан инсан энчи предпринимательча эсепде тургъан эсе, бизнес бла кюрешген эсе, организациясын ышаннгылы  башчылыкъ этиуге берирге боллукъду.  Неда  аскерде къуллукъ этиуден эркин этилгинчи кезиуге дери регистрацияны тюрлендирмей къояргъа да жарайды.  

Россейни Президентини башламчылыгъы бла 2024 жылда 1 мартдан СВО-ну ветеранлары, аскерчиле бла офицерле «Жигитлени заманы» кадр программагъа къошулургъа боллукъдула. Ол энчи аскер операциягъа къатышханланы къауумундан билимли, сынаулу къуллукъчуланы хазырлар, аланы ызы бла къырал, муниципал власть органлада, къырал компаниялада ишге алыр мурат бла хазырланнганды.

СВО-гъа къатышханлагъа  бла аланы юйюрлерине хакъсыз юридический болушлукъ бериледи. Ала тёлеуле, кредит каникулла, борчларын кетериу, доброволец даражаны алыу сорууланы эмда СВО-гъа къатышхан жан бергенин  неда белгисиз тас болгъанын  тохташдырыр ючюн хакъсыз ангылатыула алыргъа боллукъдула.

Законлагъа тийишлиликде аскерде къуллукъ этип, сакъатлыкъ тапханла  хакъсыз профессионал билим алыргъа боллукъдула. Законну авторлары быллай  мадарла энчи аскер операциядан къайтханлагъа айныргъа, жашауда кеслерине тийишли жер табаргъа болушурукъду, деп ышанадыла.

Мобилизация бла  къуллукъ этгенлеге 2025 жылны ахырына дери ипотека каникулла тохташдырылгъандыла. СВО-да жан берген  неда ауур жаралы болгъан инсан бла поручитель келишим тохтатылыргъа   боллукъду. Алгъын а борч аскерчини жууукъларына берилгенди – юй бийчесине, атасына, анасына, сабийлерине. Аскерчи банкрот болгъаны тохташдырылса, анга СВО-ну кезиуюнде этилген тёлеулеге тиерге жарарыкъ тюйюлдю.  

СВО-гъа къатышханла бла аланы сабийлери бакалавриат эм специалитет программалагъа кёре   окъуугъа энчи квота бла алынадыла.  Ала хакъ тёлей эселе уа, бюджет жерлеге кёчерге боллукъдула. Сабийлерин школлагъа, сабий садлагъа бир тюрлю чырмаусуз, сакълатмай аладыла. Сабий лагерьлеге саулукъларына багъаргъа путёвкала да биринчилени санында бериледиле. Бу   льготала бла СВО-да жан берген  неда андан сора кезиуде жараладан ауушхан инсанланы сабийлери да хайырланыргъа боллукъдула.

Энчи аскер операциягъа къатышханны сабийи сакъат эсе, юйюр жашау журт бла очередьде турмай жалчытылынады.

Дагъыда инсанланы бу къауумларына бир-бир къырал жумушланы тамамлауну женгиллетилген амаллары кийирилгендиле. Сёзге, сабийни атасын тохташдыргъан кезиуде, юйюр къурагъанда  неда айырылгъанда заявлениялагъа къол салгъанда. Дагъыда Россейни паспортун, машинаны жюрютюрге эркинликни, тракторчуну удостоверениясын алгъанда неда алышханда     къырал тёлеуледен эркин этиледиле.

Коммунал жумушла ючюн эмда кёп къатлы юйню тынгылы жангыртыугъа тёлеулени заманында этмеген эсе да, СВО-гъа къатышханнга тазир салынырыкъ тюйюлдю.

Сакъатлыкъ тапхан аскерчилеге реабилитация техниканы санында машина берилирге боллукъду – къолу бла жюрютюрча.

Жан берген аскерчилени юй бийчелери (эрлери) къайтарып юйюр къурамасала, къырал себепликни аллыкъдыла, юйюрню санына къарамай. Алгъын а быллай болушлукъ жаланда кеслери алларына жашагъанлагъа берилгенди. Дагъыда тиширыуну эри СВО-да жан берсе, аны ишден жылны ичинде эркин этирге жарарыкъ тюйюлдю. Эки пенсия алыргъа онг да барды – сабийлеге сакъатлыкъ эмда аны кереклерин жалчытхан адамын тас этгени ючюн, эрин тас этген тиширыугъа уа – социал эмда аны кечиндирген адам ауушханы ючюн.

2022 жылда 14 июльда  СВО-гъа къатышханны (ол ауушхан эсе) юйретген, ёсдюрген инсанлагъа тёлеуле жаны бла закон кючюне киргенди.  Аны онглары бла 2022 жылда февральдан хайырланыргъа боллукъду.

Энчи аскер операциягъа къатышханлагъа болушлукъ жаны бла башха законла да ишлейдиле.

Тикаланы Фатима хазырлагъанды.
Поделиться: