Эки къадар – эки дуния

Алимат элде бек ариу къыз эди. Къууанч аны  машинасы бла озуп бара тургъанлай, бахчада ишлей тургъанлай кёрген эди. Тюзюнлей юйлерине кирип барып, атасына - анасына: «Къонакъ аламысыз? Киеу а керекмиди?»- деп кюлдюртген эди. Не сейир, Налжан бла Халим аны ёмюрлери танып тургъанлай, сормай-сурамай кирип келгенине сейир этмеген эдиле. Олтурадыла, олсагъатда бишген жылы гыржын, сууукъ айран бла ауузланадыла.

- Биле эдим мен излегеними бюгюн табарыгъымы. Адамла юйлеринде гыржын биширмей, сатып аладыла. Гыржын бишмеген жерни уа шайтан бийлейди. Сизде уа гыржын да бар, айран да кесигизники…

- Айып этме соргъаныбыз ючюн, къонакъ, къайданса, къайры бараса?

- Къууанчды атым, элде терекден  акъгъан алмаланы жыяма. Шахарда интернатда ишлейме да, аллай алмаладан сау къышха компотла, вареньяла этебиз. Сабийлерибиз,  юйде ёсгенлеча,  къарыулула болмайдыла, ата-ана кёрмеген къайдан къарыулу болсун? Аш-суу бла кючлендирирге кюрешибиз балачыкъланы.

- Да сау болугъуз, ёксюзлеге алай тынгылы къарагъаныгъыз ючюн. Бек сууап ишни тамамлайса, Къууанч. Мен Халимме, бу уа Налжан. Бир сомунг да керекмейди, мен бюгюн къолубуз бла жыйгъан  эки ящик алма берирге сюеме санга. Саулукълу болсунла ол харип сабийле.

- Сау болугъуз, Аллах ыразы болсун. Бахчада къыз а сизникимиди?

- Да бизни бахчада бизники болмаса ким ишлерик эди, - деп, кюлдю Халим. – Нек сордунг?

- Киеу керекмеймиди?

- Ойнапмы айтаса?

- Угъай.

- Къой-къой, сабийди Алимат. Школну быйыл бошарыкъды.

- Не заман къайтып келирме?

- Бир беш-алты жылдан.

- Аллах айтса, ол заман да бек терк учар.

- Аны уа тюз айтса, жашы. Не болгъанды заманнга? Къутурупду, игиге къутурсун. Кюн атханы бла батханы тенг болады. Берекетсизди хар зат да, алгъынча тюйюлдю.  Алимат аш отоугъа бир челек кюз арты алмала алып кирди. Хуржунунда уа эрикле. 

- Ата, билемисе, бизни бахчабызда бир кирпичик жашайды! Ол не зат ашай болур?

- Алмала бла эрикле!- деп кюлдю Халим. – Къонагъыбыз бла саламлаш.

- Кюнюгюз ахшы болсун.

-Ахшылыкъ кёр, ариу къыз. Къарайма да, сен бахчадан чыкъмазгъа да хазырса…

- Алайды кертиси бла да!- деди Налжан. – Къоншуларыбызны сабийлерини аякълары да басмайды. Бу уа гюлле, помидорла, нашала, къудору – не зат да ёсдюреди.

- Да сора биология факультетде окъутугъуз Алиматны. Мен интернатда иш табаргъа сёз береме.

- Энди окъуууна, ишине, жашаууна да кеси оноу этсин. Шёндю дунияда жаш адамлагъа сёз айтып онгму барды. Сюйгенин этсин, - деди Налжан.

…Беш жыл озду бек терк. Алимат да биология факультетни бошады. Къууанч а эрттенликде анасы Арзийге: «Анам, бу кюнледе келин къоллу боллукъса», - деди. Ол а: «Алай къурал сен, ётюрюкчю. Интернатха танг аласында кетип, юйюне къарангыда жыйышхан адамны не юйюрю боллукъду? Мен ёлсем, санга не кюн келир…»- деп ахтынды. Къууанч: «Мен сени билемисе къалай сюеме? Мен сау къадарда сен ёллюк тюйюлсе», - деп, анасын къучакълады. Арзий а: «Сен телимисе, акъыллымыса, жашым, ангыламайма», - деди.

Арзийни жангыз къууанчы – Къууанч. Къанатлары, умутлары – Къууанч. Кюндюз къарап, кёзюн алалмай эди баласындан, кече уа тюшлеринде биягъы Къууанч. Намазлыгъында да: «Я Аллах, санга кёп шукур, Къууанчны къызгъанмай бергенсе манга», - дей эди.

…Беш жыл озду Къууанч Алиматны кёргенли. Бара эди ол Халимге бла Налжаннга. Налжан а: «Жашы, бир биригизни иги танымай, шёндю дуниядача тюбеше-тюбеше турмай, къаллай юйюр къурарыкъсыз сиз?»- деди. «Анабыз, сиз а Халимни таныпмы баргъансыз? Бош хапарладыла ала», - деди. Алимат: «Мен тоюм къышда болса сюеме, ол кезиуде бахчада иш хазна жокъду», - деди. Атасы бла анасы кюлдюле. «Не болса  да, санга бу бахча бла болур», - деди Налжан. «Алан, жумушубузну тёрелеге къажау, кеси арабызда тамамлап къойдукъ да», - деди Халим. «Да не этебиз да кимни да къыйнап?»- деп, жууаплады Къууанч.

Юйюне къайта туруп, Къууанч ышара эди: анасы аз сейир этмез бу бир затха ушамагъан ишге! Масхара тюйюлмюдю кеси жумушуна кеси айланнган жаш. «Ай да Къууанч! Пушкинни да озгъанса!» - деп кюлдю кеси кесине. Ол заманда къайдан эсе да аллына бир машина чыкъды, аны урмайма деп, Къууанч бир жанына кетерге кюрешди да,  машина эки кере бурулуп, чач – тюк болду. Ахыр такъыйкъала…не зат болгъанын сезгинчи, жан берди  халал жаш. Арзий а сакълай эди юйде жашын, жылы аш этип…

…Кюню батылды Арзийни. Тюрленди бир кюнню ичинде, сагъышлары къатыш бола эдиле. Бирде Къууанч ишини юсю бла узакъгъа кетген суна эди, бирде уа, машина таууш эшитгенлей, чартлап орамгъа чыгъа эди...Кюлюп туруучу кёзлери мудахлыкъдан толдула. Ол Къууанчны асырагъандан сора эки айны хар кюн сайын жылы аш этип турду, жашы келлигине ийнанып. «Мен сау къадарда сен ёллюк тюйюлсе», – деучю эдинг, балам. Мен минг жылла жашарма, сени ачытмаз ючюн. Алай кесинг къайда къалгъанса, чыгъама орамгъа, къарайма аллынга, къайдаса сен? Огъесе жарлы анангы унутупму къойдунг?..»

...Кюнлени бир кюнюнде тюнгюлдю Арзий, келмей эди Къууанч. Тюшлеринде да жокъ, тюнюнде да жокъ. Олтуруп жиляй эди эрттенден ингирге дери. Алай озду сау жыл. Адам танымазча тюрленди Арзий. Бир жол а Къууанч келди тюшюне. «Анам, мени ючюн жарсыма, жиляма. Мен насыплыма, бюгюн а тоюм боллукъду. Къоншу элде Налжанны  бла Халимни ариу къызлары, жангыз балалары  Алимат бла юйюр къурайбыз. Жарма энди жюрегинги, жиляма энди. Насыплыма мен, ийнан, насыплыма», - деди. Эрттенликде къолун -бетин жуууп, Арзий вокзалгъа барып, автобус бла ол элге жетди. Орамда адамлагъа соруп, анда кертиси бла да Налжан бла Халим жашагъанларын билди. «Алай бюгюн аланы эшиклери жабылгъанды, башларына бир уллу къыйынлыкъ тюшгенди, жангыз сабийлери, ариу Алиматлары ёлгенди», - дедиле эллиле. Арзий ол орамгъа келсе, анда уа Алиматны ёлюгюн юйюнден чыгъара…

…Автобус бла элине, юйюне жыйышды Арзий. Кёкге къарап: «Жашым, Къууанч, ариу къууанчынг бла алгъышлайма», - деди. Сора лoкъумла бла хычинле этип, конфет-къалач да салып столгъа, орамда сабийлени чакъырды. Ала уа кюле-ойнай эдиле ашагъан кезиулеринде. Сабий ауазла толтургъан эдиле ол кюн Арзийни шошайгъан юйюн.