«Ана тилими сыйын бийикде тутаргъа итинеме»

Бюгюнлюкде интернетде белгили жырланы орус тилден малкъар тилге кёчюрюп жырлагъан жашыбыз Бёзюланы Солтанды. Ол Москваны Къырал маданият институтунда эстрада-джаз жырлау факультетде окъугъанды. Аны бошап, шёндю кеси юйретеди студентлени. Ол назмула, жырла да жазгъанлай, къараучуларын сейир клипле бла да къууандыргъанлай турады. Солтан бла ушакъ этгенбиз да, сизни да аны бла шагъырейлендиребиз. 

- Солтан, бу усталыкъны къалай сайлагъанса?

- Жырларгъа гитчелигимден бери да сюйгенме. Онюч жылымдан башлап Таукенланы Галинадан дерсле алып башлагъан эдим, аны себепли байрамлагъа да къытышханлай тургъанма. Андан сора да, «Балкария» къырал фольклор-этнография ансамбль бла бирге концертледе болгъанма. Эстрада жаны бла кесими сынаргъа сюйюп, окъургъа Москвагъа баргъанма. Сайлаулагъа келгенле кёбюсю колледжледен болгъанына, ётмей къалама деп жарсыгъанлыкъгъа, комиссия хунериме бюсюреген эди. 

Кафедраны таматасы Заур Тутов болгъаны ючюн, окъууум да тынчыракъча кёрюннген эди. Иги окъугъаным ючюн а, экинчи курсдан бюджетге да кёчюредиле. Бираздан а педагогубуз Лариса Долина болады, ол бек иги билим бергенин, студентледен да билимни излегенин энчи айтыргъа сюеме. Ол кезиуде белгили артистлени Филипп Киркоровну, Валерияны, Владимир Пресняковну, Алексей Чумаковну да концертлеринде бэк-вокал бла жырлап тургъанма. Андан сора да, Александр Градский бла да ишлегенме, ол бек фахмулу инсан, устаз эди. Окъууну бошагъандан сора уа вокалдан дерсле берип башлагъанма. Педагог болуп ишлегеним себепли, билимими ёсдюрюр ючюн, Москваны Педагогика къырал университетинде музыка педагогика бла психология бёлюмюн бошагъанма. 

- Бюгюнлюкде не бла кюрешесе? Къаллай муратларынг бардыла?

- Школ замандан бери да студиям болса сюе эдим. Кесим бу жаны бла усталыкъ алып, сабийлени да вокалгъа юйретип башлагъанлы уа, аны бек керек болгъанын бютюн ангылагъанма. Билимни вузлада иги, кючлю бередиле, теория жаны бла билиминг иги болады. Алай практикагъа уа заман хазна къалмайды, ол а сабийни айныуунда бек керекди. Аны себепли хар фахмулу сабий да келип, кесини хунерлигин ёсдюрюп, жангы чыгъармачылыкъ затла да къурарча, «YO VOICE» вокал эм звукозапись студия къурагъанма. Окъуучуларымы анда хунерликлерин ёсдюргенден сора да, жырла жазаргъа, алагъа макъам салыргъа да юйретеме. Окъутханларымы санында къарачайлы сабийле да бардыла. Белгили чамчы жашыбыз Чабдарланы Расул бла да ишлейме. 

 - Сен дагъыда ана тилибизде Муслим Магомаевни, башха белгили жырчыланы композицияларын, Совет Союзну мультфильмлеринден жырланы да жырлап къууандыраса. Аланы кесингми кёчюресе?

- Ара шахарда ишлегенликге, ана тилиме сюймеклигим уллуду. Аны ючюн белгили авторланы сабийле, абаданла да сюйюп тынгылагъан жырларын ана тилибизге нек кёчюрмейбиз деген сагъыш бла башлагъанма. Кесими да назмула жазгъаным болушады, билмеген сёзлерими табаргъа уа жаш тёлюню айныууна себеплик этген «Эльбрусоид» фонд жарашдыргъан эм башха китаплада сёзлюкле себеплик этедиле. Ол малкъар тилибизни белгили этерге болушады, сабийле тынгылап, ана тилни да сюерча этиу амалды. Мындан ары уа малкъар тилге кёчюрген чыгъармаларымы жыйышдырып, сабийлеге китапчыкъ чыгъарыргъа умутлума. 

- Сени видеоклиплерингде «Асса пати» школну къурагъан жашыбыз Энейланы Аскерни, аны къауумунда тепсеген жаш адамланы да кёрюрге боллукъду.

 - Хау, ара шахарда байламлыкъ жюрютгенлей, бир бирге болушлукъ этгенлей турабыз. Айны ахырында Москвада концерт къурарыкъды Аскер, мен да анга болушурукъма, анда жырлагъан да этерикме. Белгили жырланы ана тилибизге кёчюргенден сора да, сёзлерин орус тилде къоюп, кавказ макъамла салама. Алгъаракълада уа Витасны «Опера#2» жырына алай этгенме, ол бийик ноталаны алып къычыргъан жеринде уа, орайда эжиу салгъанма. Ол оюмуму жаратып, Аскер бусагъатда кёпле жаратхан патриот сезимли «Матушка земля» жыргъа да аллай макъам салдыртханды, бир юзюгюн малкъар тилге да кёчюргенме, анга видеоклип да хазырлагъанбыз, ол интернетде да барды. 

- Юйдегиледен сенича музыка жанын сайлагъанла уа бармыдыла?

- Атам да жаш заманында бек ариу жырлаучу эди, къыл къобузда да уста сокъгъанды. Юйде беш сабий болабыз. Къарындашым Абдулла менден да фахмулу жырлайды, алай мындан ары жашауунда башха усталыкъны сайлагъанды. Эгешчиклерим Лейля, Айла, Зухура да фахмулудула. Бирге «Неди ол?» деген видеоклипни да жаздыргъан эдик. Андан сора да, кеслери сахна оюнла къурап, аланы кёргюзтюрге бек сюйюучюдюле. Ана тилге уа юйде бек сакъ боладыла. Мен Москвада жашагъанлыкъгъа, ана тилими сыйын, айтханымча, бийикде тутама. Бизге тилибизни алай бек сюйдюргенлери ючюн бек биринчи ыннама, ызы бла атама бла анама ыразылыгъымы айтама.

 - Артха, республикагъа къайтыргъа уа деймисе? Мындан ары къаллай муратларынг бардыла? 

 - Москвада сабийлени окъутханым ючюн, туура бусагъатда болмаса да, бираздан а къайтыргъа умутлума. Усталыгъымы туугъан жеримде да бардырып турургъа сюеме. Бютюнда хар ата-ана да сабийи узакъда болса, жарсыгъанлай турадыла. Хар юйге сёлешгенимден, гитче эгешчигим Зухура къачан келесе, деп соргъанлай турады. Сизден да алагъа къызыу саламымы айтама.

 Мындан ары да кёп сейир проектле къураргъа умутлума. Жырланы ана тилге кёчюргенден сора да, кавказны макъамларын да белгили, хар адам да сюйюп тынгыларча этерге умутлума. Кесим жазгъан назмуланы, жырланы да кёбейтирге муратлыма.