Ёмюрлени теренинден

Кюннге бир жангы зат билген адамгъа насыплыды дерчады. Бюгюнлюкде халкъыбызны тарых байлыгъын, аны къуралыуу къалай болгъанын тохташдырыу, ачыкъланнган затланы да кенг жайыу керек жумушладан бириди. Аны магъаналыгъын ёсюп келген тёлюге ангылатыу а абаданланы борчларыды. Сёз ючюн, малкъарлыланы миллет кийимлерини юсюнден айта, энчи да тиширыула кийген жыйрыкъланы, аладагъы сейир окъала не себепден эм къалай бла сайланнганлары бек сейирди. «Мой дом Эльбрус» деген китапда аны юсюнден тынгылы информация барды.

Бюгюн биз сизни ол китапдан алыннган материал бла шагъырей этерге сюебиз. Халкъыбыз окъала ишлеуде хансланы, битимлени сыфатларын энчи белгиле бла ачыкълагъандыла. Сора тап эм ариу кёргенлерин а суратха тюшюрюп хайырланнгандыла. Ызы бла уа ала тиширыуланы жыйрыкъларын жасауда кенг хайырланнгандыла. Андан тышында да, мен эслегенден, аланы кийизлеге да салгъандыла. Дагъыда аланы аскер, юй керекледе да суратлагъандыла.

1.         Тыхген – вид дикого чеснока

2.         Абажырыкъжер – почва попросшая корнями

3.         Аджиуаз – дикий чеснок

4.         Айыучач - прангос

5.         Сангыраукъулакъ – гриб

6.         Андыз – девясил

7.         Артиш – горный плющ

8.         Атылтыучуханс – дурман

9.         Балханий – медуница

10.       Баппахан – одуванчик

11.       Булчукълу Терек – дерево с густой кроной

12.       Бурчакъ – горох

13.       Нараткишиу – сосновая шишка

14.       Назыкишиу – еловая шишка

15.       Гебенек - мотылёк

16.       Гелеу – типачак

17.       Гёлендир – петрушка

18.       Гедигин – укроп

19.       Юркюн – крыжовник

20.       Гюлсаптагъай – цветоножка

21.       Гюханий – тюльпан

22.       Гяхиник – первая трава

23.       Къарананыкъ – ежевика

24.       Жанкъоз – подснежник

25.       Тау жанкъоз – несъедобный вид подснежника

26.       Жилек – земляника

27.       Тау жилек – клубника

28.       Жулдуз чыгъана – якорцы

29.       Къызыл ишхилди – брусника

30.       Къара ишхилди- черника

31.       Къаяжумукъул – дикие ягоды

32.       Ёпке от – гвоздика

33.       Забабиртюк – клюква

34.       Залкъылды – азалия

35.       Къара залкъылды - ракитник

36.       Зыка – дикая горчица

37.       Зынтхы – овёс

38.       Кундуш – чемерица

39.       Къансиер – иван-чай

40.       Къаншаучапыракъ – ятрышник

41.       Къараханс – окопник

42.       Къозукъулакъ – щавель

43.       Эбизекъулакъ – кислица кавказская

44.       Къылгъан – ковыль

45.       Къалияр – черемша

46.       Лыбыта – лебеда

   Белгилисича, халкъыбыз ислам динни 18 ёмюрде алгъанды. Ары дери болгъан христиан динни белгилери бюгюннге дери да сакъланнгандыла. Бу динни биринчи белгиси жорду. Миллетибиз да аны тюрлю-тюрлю кёргюзтгенди кесини жазыуларында.

1.         Чалдиш къач- крест красоты

2.         Ёшюн къач – крест здоровья

3.         Аякъ къач – крест осторожности (обдуманного шага)

4.         Кёк къач – крест святости

5.         Окъ къач – крест меткости

6.         Садакъ къач – крест удачи

7.         Гебох къач – крест верности

8.         Сырпын къач – крест твердости

9.         Къылыч къач – крест непобедимости

10.       Гяда къач – крест смелости

11.       Оракъ къач – крест изобилия

12.       Мужура къач – крест опоры

13.       Къыпты къач – крест таланда

14.       Къама къач – крест терпеливости

15.       Уккашкъач – крест доброты

16.       Ачыкъ къач - крест душевности

17.       Къуш къач – крест ловкости

18.       Жер къач – крест бережливости

19.       Гоппан къач – Крест гостеприимства

20.       Жол къач – крест благополучной дороги

21.       Сабан къач – крест богатства

22.       Уучу къач - крест богатства и щедрости

23.       Чёп къач – крест изобилия

24.       Кийиз къач – крст крепкой любви

25.       Жамычы къач – крест решительности

26.       Бичен къач – крест изобилия кормов

27.       Ёрюзмек къач – крест доблести

28.       Апсатыны къачы – крест почитания и уважения

29.       Къынгыр къач – крест божественного почитания, богатства, доброты, тепла, уюта, взаимопонимания

30.       Той къач – крест долголетия, любви, авторитета

31.       Туумакъ къач – крест деторождения

32.       Таш къач – крест крепкого здоровья, справедливости, стойкости

33.       Экитишли – символ заботы

34.       Ючтишли – символ величия, власти, покровительства.