Губуз таш

Шауурдатдан къарап Чайнашхыны ол жагъасындан эки жюз атлам ёргерекде Губуз таш кёрюнеди. Ол тёртгюл, къаралдым ташды. Аны иги кесеги жерге кирипди. Ташны ортасында юч челек суу сыйыннган чунгуру барды. Не жаз, не къыш, къургъакъ, жауунлу заманда да таш къууушда суу таркъаймайды. Сууну бети селю да этмейди, агъып, тёгюлюп да турмайды. Тилге салса – сууну татыуу мыстыракъды. Аны къатында къанатлыла кёрюнмейдиле, алайгъа къурт-къумурсха да сюркелмейди. Сууну бети жарыкъды, теренлиги бир къарышды.

Ташны юсю жумдурукъ тенгли, андан да уллуракъ, кенгден атып жабышдырылгъанча, губузлагъа ушаш, таш бокъурладан толупду…

Эртте, нартланы заманында, Сюнгюлчю атлы жаш болгъанды. Сары шинли, жугъурбет, боюну, къоллары, аякълары да губузладан толу нартны тенглери оюннга болсун, тойгъа болсун,  къошаргъа унамай эдиле. Аны бла байламлы ол кеси жашауун юзерге таукел болады. Алай таугъа барып андан кесин атаргъа къоркъады, суугъа кирип, аны тюбюнде ёлюрге десе – болалмай, чыгъып къала эди. Ашсыз, суусуз кёп кюнлени айланнганлыкъгъа да жеталмай эди муратына. Аманны кебинден жашай келген Сюнгюлчю не къыйынлыкъгъа да тёзерге, суудан жюзюп ётерге, тамыр, ханс да ашап туругъа юйреннген эди.

«А-а-а, былай кюн ётдюре турсам, не тёшден кетип ёлюрме, не жаныуар ашап кетер неда жар оюлуп басар», - деп, ол Губуз ташны къатына келеди. Сора жукълап къалып, тюш кёреди. Таш юсюнде бир киши Сюнгюлчюдеча сары бетин жууа тура эди.  Ол андан: «Бу не этиуюнгдю? Ташны кир сууу сени бетинги сыйдаммы этерик сунаса? -деп сорады. «Айхай болушур, нек болушмайды?» - деп жууаплагъанды бетин жуугъан киши..

Нарт, сескенип уянып: «Маржа мен бу ташны юсюне минип, неси бар эсе да,  кёрмей къоймам», - деп ёрге турады. Минип къараса – базыкъ билегине дери теренлиги болгъан тешикде суу. Мычымайын суудан тилине салып кёреди, сора ызы бла бетин, къолун да жуууп,  жукъугъа кетеди. 

«Ийнанмай эдинг да! Сен да жууундунг, тейри. Ма алай иги сууду бу. Жуууна-жуууна турчу бир», - дейди тюшюндеги.

Андан сора жаш жырлагъан да эте, госук, штанкъул да къазып, ашай башлагъанды. Кюн сайын жууунуп, бетин сууда кёре болгъанды. Алайда ол къышха дери къалгъанды. Алай ол ташны ичиндеги сууну уа не бузлап, не азайып кёрмегенди. Къышхы кюнде жылыннган суу жайдача хычыуун кёрюннгенди. Бир жол а ол бетин жууа, дубурларын эслемейди. Кёлчюкню сабырландырып, кюзгюгеча къарайды.

- О, Тейри! Бу не аламатды! Губузларым кетип, бетиме къан келип, адам къатына барсам да, уялмазча болуп турама да!» - деп къууаннганды.

Сора къууанчдан толу жаш жолгъа чыгъып, бир узакъ эл таба атланнганды. Анда биреуде той болгъанын эшитип, кесин сынаргъа ары барыргъа кёл этгенди. Къууанч баргъан юйде къонакъгъа жарыкъ болуп, ашаргъа, ичерге чакъыргъандыла. Сора жырлап, тепсерин тилегендиле. Ол ала эшитмеген бир жыр да айтып, аламат ариу да тепсегенди. Аны терлеген бетин ариу къызла къол жаулукълары бла сыйпагъандыла, къатында жууукъ олтургъандыла. Жугъур бети сыйдам болуп, санларына къууат келип,  къаракёз къызла къатына келирча болуп къалгъанына Сюнгюлчю болмагъанча къууаннганды.

  Бир жылдан нартланы келечиси Губуз таш къатында къала ишлеп, узакъдагъыла да кели, солуп, жууунуп кетерча этгенди. Аллайладан малын, ашын да аямай, къайдагъыла да аны хапарын айтып тургъандыла. 

  Бир жол беш нёгери бла Сюнгюлчю келип, Карка ташны къатында тохтагъанды. Алайда:

Ура салдым

Ала ташны,

Къыйып алдым

Зууа башны.

Бир урдум да

Сыналмады,

Экинчи урумгъа

Чыдамады.

«Эй» - дедим да

Сескендирдим,

Чайыр ташны

Бёлюндюрдюм, - деп хар айтханы сайын ташны ууатып, тап ишлеп бир жанына сала тургъан къартха тюбейдиле.

- Иш къолай болсун, таулу! - дегенни айтханды да, къартны къолундагъы таш сындырыучугъа къарагъанды.

- Къолайлы бол да, сау кел, Нарт улу - Нарт-бий.

Солтан-Мурат- Орус-Бий! - деп жууаплагъанды къарт.

Бу ташладан не ишлериксе? Сындырыучунгу да аты неди? - деп соргъанды Сюнгюлчю.

- Алгъын къошла этип, башларын салам бла жабыучу эдик. Энди уа таш къууушла этебиз да, аланы ичлеринде турабыз. Адырны аты уа салтады. Муну бла таш сындырабыз. Женгилирегине уа узун сап салып, жаныуар, хайыуан ёлтюрюрге да барабыз, - деп жууаплагъанды къарт.

Баргъаны боллукъду.