«Бу усталыкъны сайлагъаныма бир да сокъуранмагъанма»

Студия ачып, гитчелени, абаданланы да сурат ишлерге юйретген къызыбыз Бабаланы Индирады. Ол кеси къол устады, хунерли инсанды, КъМКъУ-да дизайн колледжде окъугъан кезиуюнде да,  аны ариу къол ызы болгъанын педагогла энчи чертип, ишлерин белгилеп тургъандыла. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.

- Индира, бу усталыкъны сайлагъанынг не бла байламлыды?

- Бу усталыкъны мен сайламагъанма, ол кеси сайлагъанды мени десем, жангылмазма. Эм алгъа мен таулу тиширыума, миллет хазнабызгъа гитчелигимден да уллу эс бургъанлай тургъанма. Нёгер къызчыкъларым «Руки вверх» къауумланы жырларына тынгылагъанда да, мен, кассеталаны табып, Отарланы Омарны, Ёзденланы Альбертни  эмда башха тарыхыбызны, фольклорубузну айтхан жырчыларыбызгъа тынгылай эдим. Миллетибизни ариу тили, бай фольклору болгъанына, къол усталыгъыны тамашалыгъына гитчелигимден да сейирим уллу болгъанды.

Хазнабызны сюйгенден сора да, аны сакъларгъа да итиннгенме. Таулу тиширыула не заманда да къол устала болгъандыла. Аланы кийиз бичген, кийим, чабыр тикген усталыкълары къум тюзледе аланы, балаларын да ачлыкъдан сакълап тургъанды. Аны себепли быллай усталыкъгъа итиниуюм бизде - таулу тиширыулада – къаныбыз бла да бара болур. Хар заманда да табийгъатны ариулугъун, миллет хазнабызны суратларын да къагъытда ишлерге, кийим тигерге да кюрешгенлей тургъанма. Аны себепли мындан ары жашауумда да бу усталыкъны сайлагъаныма сокъуранмагъанма. Кесим билгенден сора да, башхаланы да сюйюп юйретирге итинеме.

- Хар суратчыны да кесини бек жаратхан бир энчи ишлери боладыла. Сени уа эм жаратханынг къайсыды?

- Таулу тиширыуланы къол усталыкъларын жаратхан, сюйген да этеме. Суратларымда да эрттеги кийизлени оюуларын кёргюзтген ишлерими бек сюеме. Кийизлени ариулукъларын, тиширыуланы ол жаны бла бай оюмларын суратлада ачыкълайма. Ол чыгъармаларым да эм алгъа ынналарыбызгъа, таулу тиширыулагъа хурметими белгисидиле. Биз барыбыз да аланы къыйынларына бийик багъа бичерге керекбиз. Аллай ишлерими сатып алыргъа сюйгенле да кёп боладыла, алай аланы саталмайма, кёрмючледе кёргюзтюрге салыучума.

 Дагъыда сохталарымы хар жерде да ариулукъну кёрюрге, анга эс бурургъа чакъырама. Тёгерегибизде ариулукъ кёпдю, кёкге, жерге къарасанг да, алай асламла анга эс бурмайдыла, жарсыугъа. Адам аллай затлагъа эсин берип турса, кёлю да жарыгъан этеди, кёз къарамы да бай болады, сурат ишлегенде да сейир сыфатла жаратыладыла.

- Юйретиу ишинги баш борчу недеди?

- Бу студияны ачхынчы сабийлени Нальчикни Сабий эм жаш тёлю чыгъармачылыкъ арасында юйретип тургъанма. Анда ишлеген кезиуюмде окъуна кёре эдим, кёп сабийле школ дерслеринден арып келгенлерин. Бюгюнлюкге хар адам да, уллу, гитче да стрессде, къазауатда жашайдыла. Ары-бери барып турургъа тюшеди, сабий а школ дерслеринден да бек арыйды. Адамла къазауатда заманлары, жыллары да къалай озгъанын эслемей къаладыла. Аны ючюн адам келип солурча бир амал къураргъа кереклисин ангылап ачханма бу студияны.

Искусство солутхан этеди, стрессни кетергени да баямды. Аны себепли психология билим да алгъанма, бюгюнлюкде суратчы болгъандан сора да, арт-терапевтча да ишлейме. Студияда сурат этерге юйреннгенден сора да, солугъан, тынчайгъан этедиле, жазгъан суратларын а юйлерине элтедиле.

Мастер-классха бир-бир сабийле кеслерини оюмлары бла келедиле, не зат ишлерге сюйгенлерин билдиредиле. Анга кёре бояуланы сайлайбыз, ызы бла уа ол айтханын оюмну къагъытха кёчюребиз. Ол балалагъа бек иги билим береди, оюмларын да бай этеди. Кеслери сюйгенни эталгъанларына кёллери жарып, солугъан да этедиле.

- Адамны фахмусу болмагъанлыкъгъа, бир энчи усталыкъгъа итиниую, сюймеклиги болса, ол аны бла тынгылы кюрешаллыкъды, деген оюм жюрюйдю. Сени оюмунга кёре, ол керти да алаймыды?

- Эм алгъа, мени оюмума кёре, хар адам да, бютюнда сабийле, кеслерича фахмулудула. Алай бир-бирле аны билмейдиле, нек дегенде аны бла кюрешген да этмейдиле, эс да бёлмейдиле. Аны себепли бери келген сабийле кеслерича фахмулудула, къол ызлары бир бирлерине ушамагъанлыкъгъа. Хар заманда да студиягъа келген адам ариу сурат ишлеп, анга ыразы болуп кетеригин билеме.

Хау, терк окъуна адам уста суратчы болуп къалалмайды. Фахмусу болгъан да кюн сайын жангы затлагъа юйренип, къолун да юйретип турургъа керекди. Аны ючюн келгенлени, бютюнда сабийлени, мен хунери болгъан, болмагъан деп юлешмейме. Сабийге бютюнда ариу айтып, бек иги этгенсе деп турсанг, ол кёлленнген этеди, итинип, кесине ийнанып иги ишлеп башлайды.

- Баш иенг бла юч сабий ёсдюресиз. Ала уа не бла кюрешедиле, сени усталгъынга къалай къарайдыла?

- Абадан къыз Алиягъа оналты жыл болады, ол атасыны ишине бегирек бюсюрейди, къурулуш жумушла бла кюрешгенине, ол да архитектор болургъа сюеди. Андан гитчеле Ясминагъа - сегиз, Аишагъа уа алты жыл болады. Ала да бу усталыкъны бек жаратадыла. Келип мында кеслерини оюмларына кёре суратла ишлерге бек сюедиле. Манга билдирмей, оюмларын къагъытха кёчюрюп, сейир да этдириучюдюле. Алай мындан ары къаллай усталыкъны сайларгъа сюйселе да, угъайым жокъду.

- Мындан ары уа къаллай муратларынг, жангы проектлеринг бардыла?

- Проектлеримден бири – ол юйюр келип бирге сурат этгенди. Бир ненча ыйыкъдан бир сабийни туугъан кюню боллукъду, аны эсинде къалырча, атасы бла анасы, аны студиягъа келтирип, бирге энчи сурат ишлерге муратлыдыла. Ол юйюрню бирикдирген этеди, сора эсде турурча кеслерини оюмларын туура этген суратны алып кетедиле.

Не тюрлю оюмгъа да угъайым жокъду, эм алгъа сабийлеге иги болсун, кёллери жарысын деп этеме аланы хар бирин. Мындан ары да ишими бардырып турургъа сюеме, жангыдан жангы ишле, проектле да къураргъа умутлума.