«Жамауатны сейирлерин бла излемлерин жалчытыргъа итинебиз»

Къайсы миллетни да биринчи кёрюмдюсю аны маданият хазнасы болады. Аны сакълау, байыкъдырыу, анга бийик даража бериу маданият ишчилени борчларыды.  Элбрус районну маданият бёлюмю саулай республикада, андан да тышында да иги иши бла атын айтдыргъанды. Бёлюмню таматасы Толгъурланы Жаннет керти да кеси жеринде уруннган бийик даражалы профессионалды. Маданият бёлюмню жетишимлерини, харкюнлюк жашаууну юсюнденди Жаннет Мисирбиевна бла бюгюннгю ушагъыбыз.

– Жаннет Мисирбиевна, бюгюнлюкде районну маданият бёлюмюню ишчилерини усталыкълары эм аны айнытыу жаны бла халы къалайды?

– Баям, хар жердеча, бизни сфераны ишчилери да тохтаусуз кеси усталыкъларын айнытханлай турадыла. Бир затны эте билеме деп, тынчайып къалалмайбыз. Заман бара-баргъаны сайын, жамауатны сейирлери бла бирге излемлери да тюрленедиле. Биз а къачан да аланы жалчытыргъа итинебиз.

Районубузну маданият бёлюмюнде 112 адам урунады. Аланы араларында асламысы бийик билимлиледиле. Тёрт адамыбыз «КъМР-ни культурасыны сыйлы ишчиси» деген атха тийишли болгъандыла. Тёрт тепсеу къауумубуз «юлгюлю», бирибиз а «халкъ» деген даражададыла. 

– Сиз таматалыкъ этген бёлюмге районну къайсы учреждениялары киредиле?

– Бизни бёлюмню чеклерине 6 элни маданият юйлери, Тырныауузда Къулийланы Къайсын атлы маданият юй, Миллет къол усталыкъланы бла чыгъармачылыкъны район арасы къошулупдула. Араны ишин сакълау, аны жапдырмау а мени эрттеден муратым эди, анга болушлукъ этген Элбрус муниципал районну таматасыны къуллугъун толтургъан Сотталаны Къурман Сеитовичге уллу ыспас этерге сюеме. Дагъыда Китапханаланы бирикдирилген системасы, Район краевед музей, аны Кёнделендеги филиалы, Тырныауузда чыгъармачылыкъны Абайланы Солтанбек атлы сабий школу, аны Кёнделендеги филиалы да ишлейдиле, хар бири да бек жууаплыдыла.

Алай бир жарсыуубузну да сагъыныргъа сюеме. Бизни чыгъармачылыкъ жаны бла устазларыбыз жетишмейдиле. Элледе, шахарда да хал бирчады. Келе тургъан жылда «Земский работник культуры» деген къырал программа ишлеп башларына бек ышанабыз. «Культура» миллет проектни чеклеринде районда китапханаланы бир къауумунда тынгылы ремонт этиледи. Биз анга бек къууанабыз, нек дегенде ол окъуучуланы санын кёбейтириги хакъды.

– Быйыл а къаллай жетишимле болдургъансыз? 

– Кесигиз билгенликден, къууанчлы, магъаналы, жарыкъландырыу ишлени да тохтамай хазырлап, бардырабыз. Концертле, фестивальла, эришиуле, поэзия ингирле, тепсеу марафонла, викторина оюнла, дискотекала, кёрмючле да болгъандыла. Ол ишлеге, бизни республиканы келечилеринден сора да, Шимал Кавказдан къонакъла къатышхандыла.

– Байрамлагъа неда бир белгили кюннге хазырлана туруп, къаллай кемчиликлеге жолугъасыз? Аланы не тюрлю жалчытасыз?

– Бизни ишибизде не гитче байрам да уллу эс бурууну, хазырлылыкъны излейди. Биз бардыргъан жумушланы качествосу, сыйы, даражасы да аны ючюн кётюрюлген сунама. Бу арт заманда керти да кёп затла иги жанына тюрлене барадыла. Ол маданият учрежденияланы мюлк жаны бла айныулары, ремонтлары да алай, анга кёре уа, бардырылгъан байрамла да тап боладыла. Ол саулай да маданият ишчилерибизни биригип бардыргъан ишибизди. Бизге аллай онгланы КъМР-ни Маданият министерствосу бла Элбрус муниципал районну жер-жерли администрациясы бередиле. Миллет проектлени магъанасы да бек уллуду. 

– Райондан тышында быйыл къатышхан жумушларыгъызны юсюнден айтсагъыз эди?

– Район эришиуледен сора да, республикалы, регионал даражалы жумушлагъа тири къатышабыз. Барысын да санамайым да, аладан эм магъаналыларын айтайым.

Кёчгюнчюлюкню 80-жыллыгъына аталып – «Тас болгъан сабийлик». Таулу халкъны туугъан жерлерине къайтханларына аталгъан кюнде бизни маданият юйюбюз ремонтдан сора ачыла эди да, анга юч регионну: КъМР-ни, КЧР-ни, Ставрополь крайны да таматалары келген эдиле. Биз ол байрамны бек жарыкъ ётдюргенбиз. Ол кюннге жоралап, Азау талада Россейни тау-лыжаладан чемпионаты болгъанды, биз анда кёрмюч-концерт къурагъан эдик.

Мартны ахырында Къыргъызстандан бла Къазахстандан келечиле бла жаш тёлюбюзню тюбешиуюн да аламат ишге санайма.

«Жылны юйретиучюсю», «Школ жаз башы» дегенча байрамла бла эришиуле да бизни къатышыуубузну излегендиле. Тиширыуланы советини ишине тири къатышабыз, кенгешледе, сюзюуледе кеси оюмубузну билдире, бир оноугъа келебиз. Районда Юйюрню жылын бек ариу халда ачханбыз. Кёнделенни музейинде «Ана къолланы жылыуу» деген аламат кёрмюч къуралгъанды. Быллай ишле бизге уллу байрамдыла. 

– Республикадан тышында ким бла байламлыкъ, шуёхлукъ жюрютесиз?

– Саха (Якутия) республиканы «Шимал Колорит» деген чыгъармачылыкъ биригиую бла къаты байламлыкъ жюрютебиз. Андан сора да, Тюркде къарачайлыланы бла малкъарлыланы бирикген маданият ассоциациялары, «Кавказ РФ» деген чекленнген жууаплылыгъы болгъан биригиу бла да шуёхлукъ, иш байламлыкъ да къурагъанбыз.

– Районну ёсюп келген тёлюсюн маданият жаны бла айнытыугъа уллу эс бурасыз. Сабийлеге жораланнган ишигизни юсюнден айтсагъыз эди?

– Ишибизни эм магъаналы кесеги сабийлеге жораланып, ала бла байламлыды. Районну маданият учрежденияларында 63 кружок ишлейди. Алагъа 1200-ге жууукъ сабий жюрюйдюле. Жаш тёлю арала, абаданланы сейирлерине кёре клубла, саулукъларында чекленнген онглары болгъан сабийлеге бла абаданлагъа да арала ачылыпдыла. Жаш тёлюню фахмусун ачыкълар ючюн, кёп тюрлю фестивальла  бла эришиуле къурайбыз. Аланы республикада бла андан тышында болдургъан аламат жетишимлери бизге ёхтемликди.

– Бу жай кезиуде къатышхан ишлеригизни эм кюз артына салыннган умутларыгъызны юсюнден да айтсагъыз эди?

– Кёп болмай, Черек районну бек ариу жерлеринден биринде – Чирик кёлледе – «Алтын къол» фестиваль сегизинчи кере бардырылгъанды. Ол къарачайлыланы бла малкъарлыланы къол усталыкъларыны эм тёрели культураларыны халкъла аралы байрамыды. Быйыл «Алтын къол» таулу бешикге аталгъан эди. Аллай уллу даражалы байрамгъа Отарланы Омар атлы район краевед музей, аны Кёнделенде филиалы, бешик керекле жарашдырыучу уста, Быллым элни Маданият юйю да къатышхандыла.

Бизни музейле «Бешик ёмюрледе тебиресин» деген инсталляцияны, Курданланы Валерийни «1944 жылны алмалары» деген суратын, 12 бешикден да къуралгъан кёрмючню хазырлап кёргюзтгендиле. «Бешик», «Бешик керекле» деген номинациялада кёрмючюбюз 1-чи жерлеге тийишли болгъаны да уллу къууанч эди бизге. Бу магъаналы ишге къатышыргъа онг бергени ючюн халкъыбызны керти жашы Тетууланы Хадисге ыспас этерге сюеме. Аны кючю, хайыры бла да миллет хазнабызны сакълаялабыз.

Бусагъатда уа устазланы август кенгешлерине деп уллу байрам хазырлай турабыз. Ызы бла Билимни бла Республиканы кюнлерин белгилерикбиз.

– Саулай маданият бёлюмню быллай даражада кечиндириу ол къыйынды. Мюлк жаны бла онгугъуз къалайды?

– Алгъын бу бек магъаналы, къыйын соруу болуучу эди. Энди уа, федерал эм миллет программаланы хайырындан, муниципал бюджетибизни болушлугъу бла бу къайгъыла бизден узакъдадыла. Небиз да барды. Ишлерге итиниуюбюзню уа кесигиз билесиз.

– Сиз бу ишде ненча жылдан бери урунасыз? 

– Маданият иш бла 23 жылдан бери кюрешеме. Хар заманда кесиме борчла сала туруп, эришиулени бла фестивальланы къыстау бардырыуну, халкъ чыгъармачылыкъны бла фольклорну, миллет къол усталыкъны айнытыугъа бла сакълаугъа, чыгъармачылыкъ коллективлеге къатышханланы санын кёбейтиуге, ишчилени усталыкъларын ёсдюрюу жаны бла ишни бардырыугъа энчи эс бурама. Энчи айырып бир ишибизни да айталмайма, ала манга бары да бек багъалыдыла.

Къууандыргъан а неди десегиз, маданият учрежденияланы жамауатны эрикгенин кетерирге угъай, жарыкъландырыу жанына кюч салып ишлеулериди. Адамларыбызны акъыллыла, билимлиле, намыслыла эм насыплыла болурларына юлюш къошаргъа итинебиз.