Тил билимге сюймеклик бла

Бюгюнлюкде филология ызгъа кёз къарам башхаракъ бола, жаш тёлю асламысында медицина, экономика неда юристлени хазырлагъан жаны бла усталыкъланы алыргъа бегирек талпыннганлары бирибизге да жашырынлыкъ, жангычылыкъ да тюйюлдю. Алай эсе да, бу бёлюмню башха-башха ызларында окъуп, билим алып, къадарларын аны бла байламлы этерге сюйгенле да бардыла.

Бюгюн бизге ол жаны бла окъууну нек сайлагъанларыны юсюнден а къызчыкъла кеслери айтырыкъдыла. Аланы дагъыда тауча эмда орус тилде да назмула жазаргъа хунерлери барды.

ХАТУКАЛАНЫ Мариям,

КъМКъУ-ну къарачай-малкъар филология бёлюмюню магистратурасын бу кюнледе къызыл дипломгъа бошагъанды:

– Сабийлигимден да китапла окъургъа бек сюеме. Уллу романланы, жомакъланы огъесе таурухланы болсун, башха тюйюлдю. Билесиз барыгъыз да, филология – ол жаланда тил бла байламлы илму тюйюлдю. Бу бёлюм кесине аслам ызны сыйындырады.

Ёз тилибиз бла байламлы бёлюмге уа анга сюймеклигим ючюн, ол сакъланыр эмда айныр ючюн, къошумчулукъ этерге деген муратла бла да киргенме. Андан сора да, сабийлени бек сюеме, аны ючюн аланы тилибизге, аны шатыклыгъына, бирсилеге ушамагъан кесилигине тюшюндюрюп, устаз болуп ишлесем да, угъай дерик тюйюлме.

Филолог – ол кёп окъугъан адамды. Аны себепли уа аллай инсанны билими терен болгъаны бла бирге, аны сёзге да усталыгъы болады. Аллай адамны дуниягъа кёз къарамы да энчиди, ол окъуулулугъу бла да айырмалыды. Инсан билимли эсе, аны къылыгъы да ариу болады, деригим келеди. Аны низамы да бирсиледен башхады.

Филологияны хар къайсы тилни да сакъланыуунда уллу магъанасы барды. Биз кесибиз окъуна сёлеше туруп, орусчагъа кёчюп, аны сёзлерин бегирек хайырланып да къоябыз. Ол а иги тюйюлдю. Ёсюп келген тёлюбюз ана тилибизде кёп сёзню магъанасын ангылагъан окъуна этмейдиле, жарсыугъа. Бу шарт а биз аланы сёлешиу тилибизде хайырланмагъаныбыз ючюндю.

«Тили сакъланмагъан халкъ кеси да миллетча тас болады», – дейдиле да, аны алайлыгъы бизни сагъайтыргъа тийишлиди. Жаланда филологияда окъугъанла угъай, барыбыз да болургъа керекбиз ана тилибизге сакъ, анга таянчакълыкъ этерге да. Бу сагъышландыргъан жарсыуду, аны ючюн а бизни, филологланы, жууаплылыгъыбыз да уллуду ёз тиллени айныуларында эмда сакъланыуларында.

ЖАНАТАЙЛАНЫ Азинат,

МГУ-ну филология факультетини диалектлеге тюшюндюрген кафедрасыны ючюнчю курсуну студенти:

– Мен Быллымда ёсгенме, алтынчы классдан сора уа Тырныауузну бешинчи номерли гимназиясында билим алгъанма. Аны майдал бла бошагъанма. Тил билимге сюймеклик, баям, устазыбыз Хаджиланы Халиматдан келген болур. Ол бизни гимназияда орус тилден окъутханды.

Аны деслеринден сора окъуучугъа репетитор да керек тюйюлдю, дерге боллукъма. Ол алай кёлю бла бериледи да ишине. Сёз ючюн, литературадан – 96, орус тилден а 94 баллагъа тийишли болгъанма. Аны хайыры бла уа окъуугъа бюджетге да киргенме. Филология бёлюмге ол ызны керти да жюрегим бла жаратып, алай баргъанма. Алгъадан адабиятха уллу эди сюймеклигим. Мында окъуп тебирегенимли уа, тил билим жанына сейирим бютюнда ачылгъанды. Бусагъатда уа орус тилни диалектлерини шимал тюрлюсюню (Архангельск область) юсюнден ишими жаза турама.

Сёз ючюн, аны жаланда бир сёзню юсюнден жазгъаным окъуна сейирди былайда. Аны магъана жаны бла къурамы да башха-башха элледе бир кибик болмагъаны да.

Бюгюнлюкде филология жаш тёлю эс бурурча бёлюмдю, деп алай сунама. Анда билим алгъанла жаланда устазла болургъа керекдиле деп, кёпле алай сагъыш этедиле. Болсада биз телевиденияда, радиода, газетде да ишлерге боллукъбуз. Сёз ючюн, корректорла, редакторла – ала филология жаны бла окъуулу адамладыла.

Андан тышында да, шёндю жаш адамла менеджерле болуп, тюкенлеге неда башха организациялагъа сайтланы жарашдырып да ишлейдиле. Фонетика жаны бла билимлиле уа кёп тюрлю звукозаписьледе кеслерине иш табаргъа боллукъдула.

Университетде окъуй тургъанымдан сора да, «Синергия» онлайн школда ишлеген да этеме. Ол а бу жаны бла усталыкъ алгъанла бюгюнлюкде ишсиз къалмазлыкъларына дагъыда бир юлгюдю.

ЗАНИБЕКЛАНЫ Зухура,

КъМКъУ-ну орус тил эмда битеулю тил билим кафедрасыны «Орус филология» ызыны магистранты:

– Нальчикни бир – бир дерследен терен билим берген тогъузунчу номерли мектебин бошагъанма. Китап окъуугъа юйюрюбюзде уллу эс бурулгъанлай тургъанды. Андан сора да, атам-анам филологладыла. Баям, ала да юлгю болгъандыла бу бёлюмню сайларыма.

Анабыз Асият Омаровна ингилиз тилден Хасанияны оналтынчы номерли школунда кёп жылланы окъутуп тургъанды. Атабыз Ахмат Харунович а бюгюнлюкде да Ташлы-Таланы битеулю билим берген школунда орус тилден устазды.

Алай эсе да, мектепде орусчадан окъутхан устазым Наталья Николаевна Малахова филология жанына илхамымы бютюнда кючлендиргенди. Университетде окъуй туруб а, илму жанына да сейирим ачылгъанды. Сёз ючюн, бакалавриатны бошагъаныбызда, коронавирус бла байламлы тилде жангыдан чыкъгъан эмда унутулуп туруп, энди уа тири жюрютюлюп башлагъан сёзле бла байламлы диплом ишни жазгъанма. Алай бла, билемисиз, сёзлюкге юч мингден аслам жангы сёзню къошулгъаны ачыкъланнганды. Аладан тышында да, белгилегенибизча, жамауат энди сёлешиу тилде жангыдан тири хайырланып тебиреген сёзле да сейирдиле.

Филология – ол аслам илмуну мурдоруду. Аны ючюн а сейир да илмуду. Бу жаны бла билим алгъаныма аз да сокъуранмайма. Нек дегенде окъуулу, терен билимли болсанг, ишсиз къаллыкъ тюйюлсе.

Бакалавриатны бошагъаныбызда, къырал сынауларыбызда мектеплени таматалары да бар эдиле да, аладан бири школгъа да чакъыргъан эди. Болсада магистратурада билимими андан ары ёсдюрюп, ишге алай чыкъсам тюз болур деп, окъуугъа киргенме. Нек дегенде билиминг не къадар терен эмда тутхучлу болса, ишлеген да аны кибик тынчыракъ боллукъду.