Облигация - ол не затды?![]() Облигация – борчлу багъалы къагъытды. Энчи айтханда, къыралгъа неда бизнесге берилген кредитге саналады. Компания (биржаны болушлугъу бла) сизден ёнкючге, сёз ючюн, 95 сом алып, бир жылдан 100 сом къайтарыргъа сёз береди. Неда келир он жылны ичинде жыл сайын беш процент тёлеп турургъа, ызы бла уа аллында алгъан ахчаны саулай къайтарыргъа дейди. Быллай файданы аты «купонду». Нек дегенде, алгъын кезиуледе къагъыт облигацияла жюрюгендиле. Процентлени тёлегенде уа аладан бир кесегин кесип болгъандыла. Облигацияны файдалылыгъы къуру купоннга угъай, аны рынокда жюрюген багъасына кёре да болады. Ол а биржада сатыу-алыу баргъанына кёре къуралады. Сёз ючюн, быллай къагъыт иги файда келтирип тебирегенин кёрселе, инвесторла аны алып башлайдыла. Ол а аны багъасын эмда келтирирге боллукъ файдалылыгъын да тюшюреди. Энтта да бир юлгю: къыралны экономикасында къыйын кезиу башланыр неда компания банкрот болур деген къоркъуу чыкъса, облигацияланы багъалары тюшюп тебирейди. Къоркъмай къагъытны ахырына дери тутхан инвестор а аслам файда тюшюрюрге боллукъду. Мында дагъыда бир энчилик барды – облигацияны къачан сюйсенг да сатаргъа жарайды. Хуржун телефонда кнопканы басханлай, счётунга ахча тюшеди. Облигация ишлеген процентле тас болмайдыла. Банк вкладла бла уа алай тюйюлдю. Къырал облигацияла Бегирекда кенг жайылгъан эмда къоркъуусузлугъа саналгъан инвестиция олду. Ахчаны ёнкючге битеу къыраллада властьла аладыла. Неда кеси гражданларындан, неда тыш къыралланы адамларындан. Быллай багъалы къагъытлагъа «къырал облигацияла» дейдиле. Сёз ючюн, дунияны экиден бири АБШ-ны облигацияларында тутадыла ахчаларын. СССР-да уа хорлам займны облигациялары болуучу эдиле. Ала бла файда алыргъа эмда къырал лотереяда хорларгъа да онг болгъанды. Россейде быллай облигациялагъа ОФЗ (федерал займны облигациялары) дейдиле. Аланы Финансла министерство чыгъарады. Ала Сбербанкда вкладча аллай ышаннгылыгъа саналадыла. Аны алгъан адам ахчасындан жаланда къыралда дефолт болса къуру къаллыкъды. Алай Россейде алтындан эмда тыш къыралланы ахчаларындан бек уллу къыстырыкъ этилгени себепли андан къоркъур кереклиси жокъду. Къачан чыкъгъандыла Биз билген облигацияла 1100 жыллада чыкъгъандыла. Венеция ол кезиуде кёп урушлагъа къатыша эди. Аны ючюн а къоранчлары да кёп болгъандыла. Византиягъа хорлатхандан сора уа къолайлыгъы бек тозурайды. Гражданларына налог салырны орунуна аладан ёнкюч алыргъа оноу этедиле. Адамланы уа анга угъай дерге эркинликлери жокъ эди. Алай бла аны облигациялагъа санаргъа боллукъду. Россейде уа ала 1769 жылда Экинчи Екатеринаны оноуу бла чыкъгъандыла. Алай облигацияла къыралны ичинде жюрюмегендиле: аланы Голландияда сатхандыла. Кесибизде ала 1810 жылда жюрюп башлагъандыла. Бирини багъасы минг сом эди, ол бир жылгъа алты процент файда келтиргенди. Россей империя, ызы бла Совет Союз да облигацияланы кёп тюрлюлерин чыгъаргъанды. Бу амалны хайырын Уллу Ата журт урушну кезиуюнде, артда къыралны аякъ юсюне салгъанда да кёргендиле.
Поделиться:
Читать также:
07.02.2025 - 12:02 →
Элни бети-адетинде
07.02.2025 - 08:30 →
Ата-бабаларыбыз сютден, этден да къаллай тюрлю ашарыкъла хазырлагъандыла
06.02.2025 - 10:11 →
Сабийликден урунуугъа юйрене
06.02.2025 - 07:30 →
Жюреклени бийлеген тауларыбыз
05.02.2025 - 15:11 →
Мадарымлылагъа – тап амал
|