Тарых

КъМР-ни 100-жыллыгъына

Совет Союзну Жигити Байсолтанланы Алимин эгечини жашы Мызыланы Таубий ахыр 30 жылны батыр жууугъуну жашауун, аны урушда тарыхын тинтиу бла кюрешеди. Ол Москвада, Ленинградда, Подольскда, Ейскде да болуп, кёп шартла жыйышдыргъанды, ала уа «Алим Байсултанов – легенда Балтики» деген сейир китапда   басмаланнгандыла.

Биз   Таубий бла китапны жазып башларгъа ким кёллендиргенини, Алим къаллай адам болгъаныны эм кёп башха затланы юслеринден ушакъ бардыргъанбыз.

Ёмюр бла жарым жыл мындан алгъа  1817—1864 жыллада бардырылгъан  Кавказ урушну  бушууу бюгюн да унутулмагъанды. Хар жылдан да адыгла жашагъан жерледе, ол санда тыш къыраллада да, 21 майда ол къазауатда  жоюлгъанланы эсгериуню кюню белгиленеди.

Ишимде статьяларымы жигитлерин бла темаларын  асламында кесим сайлаучума. Болсада редакцияны бюгюннгю къонагъы бла ушакъ бардырыргъа буюргъанларына ыразыма. 

Гаммаланы Жабраил  урушха дери школда сабийлени окъутханды, «Чылмас» колхозда парторганизацияны секретары да болгъанды, райкомда да ишлегенди. Уруш башланнган биринчи кюнледе окъуна, военкоматха барып, фронтха жиберирлерин тилегенди, алай эки-юч кере да аны артха къайтаргъандыла.

Иттийланы Хамашаны жашы Дадаш аскерге къыркъ биринчи жылда июньда чакъырылгъанды. Уруш башланып, бир ненча кюн озгъанлай. Орджоникидзеде (Владикавказда) жаяу аскер училищени курсанты болады. 

Малкъар халкъны махтаулу жашы Байсолтанланы Алим Совет Союзну Жигити деген сыйлы атха  Къабарты-Малкъарда угъай, Север Кавказда да биринчи болуп тийишли эди. Аны батырлыгъыны юсюнден аны таныгъанла айтып тауусалмагъандыла.

Улбашланы Таулуну жашы Малик 1916 жылда туугъанды. Гитчелигинден да ата-анасы аны ишлерге, жигер болургъа юйретгендиле. Ол а иш кёллюден сора да, жангычылыкълагъа ачыкъ, билимге итиниулю болуп ёсгенди. Ол бир къыйын жумушдан да къачмагъанды, атасын, анасын аяп, не ауур жюкню да кеси боюнуна алыргъа кюрешгенди.

Сейир эм бушуулу къадарлы юйюрле миллетибизде не заманда да кёп болгъандыла. Ол затла тюрлю-тюрлю шартла бла байламлы эдиле. Озгъан ёмюр ол жаны бла бек кюйсюз эди. Бирле - акъ аскерчиледен, экинчилери большевикледен къыйналгъандыла. Думалачы Гемуланы Омарны юйюрю аллайладан бириди.

Уллу Хорламны 76-жыллыгъына 

Атмырзаланы Махмутну жашы Магомет Уллу Ата журт урушну кезиуюнде  «Кавказны къоруулагъаны ючюн»  деген майдал бла саугъаланып, аны алалмай къалгъан эди.  Аны юсюнден указ чыгъарылып, 76 жыл озгъандан сора, майдал фронтчуну эгечине берилликди. Ол а  белгисиз солдатланы эмда аланы юслеринден шартланы излеу бла кюрешген Ахмед Нахушевни бла Диана Нахушеваны хайырындан болгъанды.                                                      

«За отвагу» деген майдал  не заманда тохташдырылгъаныны, аны бла кимле саугъаланнганларыны юсюнден материал хазырлай тургъан заманымда бизникиледен а аны бла кимле саугъаланнган болурла деп излегенме да, кёплени тапханма. Аланы араларында уа Махийланы Беппону жашы Георгий да бар эди.