Жаш тёлюню тюшюндюрюуде юлюшю уллуду

Бюгюнлюкде Нальчикде КъМКъУ-ну медицина колледжини устазы Азаматланы Сафиятны (аны Светлана деп да таныйдыла) кёпле биледиле. Аны къолунда окъуп, билим алгъан жашла бла къызла уа ол тюшюндюрген жол бла бара, жетишимли бола, педагогларыны, кеслерини атларын да ахшы бла айтдырадыла.

Сёз ючюн, ол жаш тёлюню «Багъыу иш» усталыкъдан студентлени битеуроссей эришиулерине хазырлайды. Бу олимпиадагъа къатышып, 2021 жылда юйретген окъуучусу Жануккуланы Айдана биринчи жерге тийишли болгъан эди. «Терапия» курсдан къырал даражалы олимпиадада уа Фатима Садаева чыкъгъанды биринчи оруннга. Быллай юлгюле дагъыда кёпдюле. Ала уа, сёзсюз, Сафият Жагъафаровнаны ишине уллу кёллю болмагъанын, билимин-ангылауун да окъутханларына бере билгенини шартларыдыла.

Азаматлары Къазахстандан бери кеч – озгъан ёмюрню жетмишинчи жылларында – кёчюп келген эдиле. Ол кезиуде Сафият алтынчы классны тауусхан эди да, артда школну уа юйюрю жашау этерге тохташхан Хасанияда бошагъанды.

Уллу юйюрню атасы Жагъафар: «Бу сабийледен бири врач болса эди»,-дегенлей тургъанды. Ол аны жюрек итиниулюгю окъуна эди дерге боллукъду. Биз бюгюн хапарын айтхан къызы уа гитчелигинден окъуна гинжилерине дарманла берип, алагъа байлаула салып да ойнап тургъанды. Кесине усталыкъ сайлап, окъуугъа кирир заман жетгенде уа: «Мен атамы-анамы быллай бир термилтип турмайым да, бир кёрейим, жаратмасам а, башха жерге кёчерге кюреширме», – деп сагъыш этгенди. Алай бла ол кезиуде Нальчикде медицина училищеге киреди.

Биринчи семестрден окъуна, врач сейир усталыкъ болгъанын кеси ангылап, устазлары – Таулуланы Ларисаны, Бёзюланы Фаризатны, Валентина Кадымованы, Мимбулат Худаловну, башхаланы да дерслерине сюйюп жюрюгенди. Училищени экинчи курсунда окъуна кёплеге уколла этип, капельницала салып, болушлугъун тийдиргенди. Эрттенликде сагъат алтыдан сегизге дери элни ичинде ауругъанлагъа къайгъырып, окъуууна андан сора баргъанды.

Ол кюнлени кеси уа былай эсгереди: «Бизни тийреде Исса Ганигапшев деп бир къабартылы жашагъанды. Аны ёпкелеринде къужур ауруу болуп, бек къыйнала эди. Бир жол юйдегиси кече ортасында чабып келеди да, атабыздан мени жиберирин тилейди. Атам а кеси да бизни бла келеди. Билгенимча, саусузгъа уколла этип болушама.

Ол кезиуде Урухда практикада эдик, картоф жыйгъанбыз. Исса уа атамдан: «Мени эки жашым да аны орунуна барсынла, ол а мында къалсын. Андан башханы уколларын мен кётюралмайма», – деп тилейди.

Саусузну тилегин толтуруп, ыразы да этедиле. Кесини кёп бармазлыгъын ангылап, ол юйде къыз туудукъчукъ болса, анга Сафиятны атын  атарларын айтып, осуят этеди. Андан бери жылла озгъандыла. Алай бу эки юйюр къууанчда, бушууда да биргедиле, кеслерин жууукълача жюрютедиле.

Ётгюр къыз училищени къызыл дипломгъа бошайды. Окъууун андан ары ёсдюрюрге кереклисин энди кеси да ангылайды. Алай, медфакга киралмай иш къалсам, таныгъанла не айтырла деп, ол къууумун ата-анасына окъуна билдирмейди. Жангыз экзаменни иги берип, мураты толса, аланы къууандырыргъа сюеди.

Экзамен берир кюн жетгенде уа, эрттенликде эртте туруп, жолгъа атланады. Аны алай, танг аласы бла къозгъалгъанын а аппасы Мукай эслейди да: «Къызым, не эртте жолоучу болгъанса?» – дейди. Ол анга ишни болушун билдирип: «Мен артха къайтхынчы, бир адамгъа жукъ да айтма», – деп тилейди. Аппасы уа: «Энтта алты жылмы окъурукъса?» – деп, мындан бир себеп болур эсе да дегенча, туудугъуна апасы береди.

Ингирликде Сафият юйге келгенинде уа, ата-анасы: «Къайда эдинг кюн узуну?» – деп, дыгаласха къаладыла. «Мен медфакга киргенме, экзаменден «беш» алып келеме», – дегенинде, Жагъафар, асыры къууаннгандан, ёрге къобады. «Тилеклерим толдула. Къалай сюеме мен эшикде «Врач Азаматланы Сафият» деген жазыуланы окъургъа», – дейди.

Университетни жетишимли бошагъанында уа, ол интернатураны Калуганы область больницасында ётгенди. Андан сора уа аны ол областьны Еленск посёлкасыны больницасына тамата врач этип жибередиле. Тынчмы эди танымагъан, билмеген жерине ишлерге, жашаргъа келген? Бютюнда аны къолунда медицинадан бир китабы окъуна болмагъанды.

– Сау юч кюнню жилягъанлай тургъанма, кеси кесими тыялмай,-деп эсгереди ушакъ нёгерим. – Бир кюн а бир эр киши келеди. Къарт кертиси бла да ауруп эди. Аны кёргенимден сора,  кесими къолгъа алама. Мени жиляп турууум ахырысы бла да биреуге керек болмагъанын, алай бла адамлагъа болушлукъ да эталмазымы ангылайма.

Алай бла ол узакъ Еленскде врач болуп, урунуу жолун башлайды. Медсестрасы Мария Маслова бла (ол а жыл саны келген тиширыу эди) не зат этерге тюшмегенди алагъа.

Посёлок шахардан 80 километрде узакълыкъда эди. Аны тийресинде хуторладан да келгендиле адамла больницагъа. Эрттенликде сагъат беш болгъунчу окъуна келип, эшик-терезени къагъып: «Врач, вы проснулись?» – деп, таулу къызны болушлугъун аз кере излемегендиле. Кюз артында бахча ишледен сора уа саулукъларына къаратханланы саны бютюн кёп болуучу эди.

– Еленскде болгъан заманым, мени врач усталыгъымы ёсдюрюрге себеплик этгени бла бирге, жашауда кёп затха башхача къараргъа юйретгенди. Усталыгъым бла байламлы юйренир пособиям да болмай, кеси кесими къазанымда «къайнагъанма». Саусузла барысы да сен айтханны этип да къоймагъандыла, къыйнагъанла да болгъандыла, – дейди.

Бир жол а Сафият ауругъан тиширыугъа: «Санга иги болгъунчу, жатханлай турургъа керекди», – деп, не этерге тийишлисин айтып ашырады. Алай ол а, бу назик къызчыкъ нени билликди, не врачлыкъ эталлыкъды дегенча, экинчи кюн окъуна базаргъа тонгуз балаларын сатаргъа барады. Алай ары жетгинчи, жолда окъуна инсульт болады. Аны уа алайда ол элден бир киши табып, врачлагъа билдиреди.

Таулу къыз ол кюн къоркъгъанын бюгюн да унутмайды. Ойнагъанмы этесе, биреуню саулугъу аны къолунда болса. Атасына бла анасына уа кесинден бек жарсыгъан эди, жууапха тартсала уа къалай боллукъду деп, сагъыш этгенди. Алай эсе да, ол хар тамамлагъан ишин, кимге не дарманны къачан эмда къаллай бир бергенин, кимге къаллай диагноз салып тохташдыргъанын да жазып, кесини хар атламын къагъытха тюшюргенлей тургъанды.

Болсада даулагъанла да чыкъгъан эдиле. Инсульт ургъан тиширыу ауушуп къалгъан эди. Аны эгечинден туугъан жаш а генерал чында жюрюгенди. Комиссияны чакъырып, ишни тинтирге да ол буюргъанды. Алай эсе да, патологоанатом да Сафият салгъан диагнозну салады.

Алай бла, комиссия таулу къызны ишини эбин билгенине, жигерлигине ыразылыгъын билдирип къойгъанды. Аны бла да къалмай, анга Ыразылыкъ къагъыт Къабарты-Малкъарны Саулукъ сакълау министерствосундан да келип къууандырады.

Анга Еленскден кетер кезиу жетгенде уа, ол заманны ичинде жангызда бир кере, медсестрасы къоймай, аны киногъа элтеди. Фильм бара тургъанлай, аны тохтатып, залда чыракъланы жандырадыла. «Врач мындамыды?» – деп излейдиле. Ма алай бла аны болушлугъу не заманда да бу тийреледе жашагъанлагъа керек болгъанлай тургъанды.

Бу посёлокдан кете туруп, вокзалгъа келгенинде уа, халкъ саулай аны ашыра чыкъгъанын билмей, адамлагъа: «Сиз а къайры барасыз? – деп соргъанды. Жыйылгъанла уа, ыразылыкъларын билдирирге излей, юйде болгъан затларындан келтирип, аны жолгъа алай ашыргъандыла. Ол а бюгюн да аланы кёбюсю, медсестрасыны туудугъу бла да байламлыкъ жюрютеди.

Иш кёллюлюгю, усталыгъына кертичилиги ючюн Азаматланы къызларын ординатурагъа окъургъа Москвагъа жибередиле. Аны бошагъанындан сора уа,  биягъы Калуга областьны турбинный заводуна медсанчастьны башчысы этип иедиле. Алай, кёп да бармай, атасы ауруп, анга бери къайтыргъа тюшеди.

Нальчикде «Эльбрус» санаторийде врач-курортолог болуп ишлеп башлайды. Ахшы специалист мында ишлегенинде, кёп саугъагъа тийишли болгъанды. Адамладан ыразылыкъ ала, ата-анасын къууандыргъанды. Жагъафаргъа уа «Врач Азаматланы Сафият» деп окъургъа къадар насып этгенди. Солургъа келгенле къызын махтагъанларын, анга ыспас сёзле айтханларын эшите, кёлю кётюрюлгенди.

Артда уа, белгилегенибизча, къадар аны медицина колледжге келтиргенди. Кесини билимин, сынамын аямай, жаш тёлюню жыйырма жылдан асламны юйретип келеди. Аны окъуучулары Катя Кубатина, Оля Лелюх Москвада эндокринология арада, тыш къыраллада да ишлеп турадыла. Окъуу юйню директору Светлана Владимировна Пшибиевагъа да окъутууну-юйретиуню тийишли даражада къурагъаны ючюн ыспас этеди.

Сафиятны юйюр насыбы да тутханды. Ол баш иеси бла бирге къыз ёсдюргенди. Бюгюнлюкде уа аны жубанчы туудукъчукъларыдыла. Аланы барлыкъларына къууана, шукур эте жашайды.