Къыйма: хайыры бла хатасы?

Къыйманы (сосиска) бизни къыралда кёпле сюйюп ашайдыла, башхала уа аманлайдыла. Биринчилери ол терк бишеди, татыулуду дейдиле, экинчилери уа неден этилгенлери белгисизди, ишеклик туудурады деп чертедиле. Тюзю уа къалайды, сосискаланы неден этедиле – аны юсюнден бизге Шимал Кавказны ведомствола аралы ветеринария лабораториясыны Къабарты-Малкъарда бёлюмюню химик-аналитик специалисти Сюзанна Тхазеплова билдиргенди.

- Сосиска деп узун, иничке къыймагъа айтабыз. Ол асламысында тартылгъан эмда бишген тууар, тауукъ неда тонгуз этден этиледи. Быллай къыйманы къадар тюрлюсю болуучуду. Бирлерин - сют неда бишлакъ къошулуп жарашдырылгъанларын, сабийлеге да жарайды ашатыргъа. Диетада тургъанлагъа да болуучудула, дагъыда иничгечикле, къакъ этилгенле, къууурургъа жараулула, башхала да.

Къыйма сатып алырны аллында, биринчиден, ма бу затлагъа эс буругъуз:

- Иги сосисканы ичинде экиден бири эт болургъа керекди.

- Аны къабугъу чегиледен, сора желатин, полиамид деген затладан болады.

- Тюрсюню кюл-къызгъыл бетли болсун. Не къадар жарыкъ эсе, ол къадар кёп бояу къошулгъанды ары.

- Юсю сыйдам болсун. Къол бла эзип кёргенде уа, терк окъуна алгъын сыфатын алсын.

- Сосискала кёп заманны сакъланмайдыла, бузлагъанлай – бир айны.

Быллай къыймаланы бир игиси, ала ачлыкъ сезимни терк кетередиле. Хайырыны юсюнден айтханда уа, аны жаланда бийик качествосу болгъан продукт береди. Шёндюгю сосискаланы къурамы ма быллай болуучуду:

• 45% - эмульсия (ууакъ тартылгъан эмда бишген сюекле, ичле, эт жарашдыргъан производстволада къалгъан-къулгъанла);
• 25% - соя белок;
• 7% - эт;
• 15% - тауукъ эт;
• 8% - ун, крахмал, татыу эмда ариу ийис берген затла.

Сюзанна Тхазеплова айтханнга кёре, бир-бир къошакъла адамда аллергия къозгъаргъа, аш орунуна да хата салыргъа боллукъдула. «Ала адамны ичинде толусунлай татымай къаладыла, жыйыла кетип, ауруулагъа келтирирге да боллукъдула», - дегенди ол.

Керти да алай кёреме, татыуун кючлендирген затла къошулгъан ашланы хайырлана кетсе, адам анга тюзелип, юйренчек болуп къалыргъа боллукъду. Жарым жылны иш алай барса, адам таза ашны татыуун сезмей тебирерикди. Алай дагъыда сосисканы ыспассыз этерге неда анга артыкъ уллу магъана берирге керекмейди, ол жаланда ашды, жарым хазыр этилген продукт. Битеудуния саулукъ сакълау организацияны (ВОЗ) рекомендациясына кёре, быллай затланы ыйыкъгъа бир кереден кёп ашаргъа керекмейди.

Сиз сатып алгъан эт продукцияны качествосун билирге сюе эсегиз, бу ведомствону лабораториясына барыгъыз. Специалистле аны жик-жиги бла тинтип, толу къурамын кёргюзтюрюкдюле эмда ол ГОСТ-ха келишгенин айтырыкъдыла.