Тынгылы ремонтну юсюнден энтта да бир кере

Кёп фатарлы юйлеге ремонт этиу ючюн ахча жыйыу 2015 жылда башланнганды. Алай бюгюнлюкде да кёпле аны ючюн нек тёлерге керек болгъанларын, ол ишлеге не зат киргенин толу ангыламайдыла. Юйге къачан этерикдиле ремонт? Шёндю этиллик тюйюл эсе уа, ахчаны нек жыядыла эмда ол кеси да къайры барады? Фатарланы иелерини ремонтха оноу этер эркинликлери бармыды? Алагъа эм башха соруулагъа бу материалда жууапла берейик.

Бу амал  къайдан чыкъгъанды?

Бу тёлеуню бизни къыралда приватизация этилген жашау журтланы саны иги да кёбейгенинден сора кийиргендиле. РФ-ни Жашау журт кодексинде айтылгъаныча, фатар иели эсе, аны жумушларына да иеси къараргъа борчлуду. Росстатны билдириуюне кёре, РФ-де быллай журтланы саны 90 процентден атлагъанды. Къалгъан он проценти уа къыралны эмда муниципалитетлени иеликлериндедиле.

Ма алай бла 2015 жылда биринчи январьда бу программа ишлеп башлагъанды. Анга кёп фатарлы юйлени бары да (адам жашау этерге жарамагъаннга саналгъанла уа угъай) киредиле. Программагъа тийишли Фонд къарайды. Хар регионда да аны бёлюмю барды. Адамла тёлеген ахча да асламысында алада жыйылады. Бу ведомстволаны ишчилери уа ремонт этиллик юйлени тизмесин жарашдырадыла, аланы графиклерине да кёз-къулакъ боладыла.

Кимге эмда къалай тёленеди?

Тёлеуню бермей амал жокъду. Аны эки жерге кёчюрюрге боллукъду: Фондха неда юйню аты бла банкда ачылгъан энчи счётха.

Биринчисин сайлагъанда, ишлени барын да Фонд кеси тамамларыкъды. Алагъа неллай бир къоратыллыгъын программада белгилейдиле. Тизмени башына бегирек тозурагъан юйлени саладыла. Аны кезиую жетсе, Фонд подряд организация сайлайды. Фатарланы иелери уа ишге кёз-къулакъ болургъа эркиндиле. Алай этерча кеслери атларындан биреуню айырып салыргъа боллукъдула.

Юйню аты бла энчи счёт ачханланы уа эркинликлери бек да кёпдю. Къачан ремонт этиллигин, аны ким бардырлыгъын - бу жумушну хар несине да жаланда ала жууаплыдыла. Юйню дагъыда энчиликлерине кёре жангыртыргъа боллукъдула. Ишни Фонд бардырса уа, ол башха жашау журтладача аллай мадар этип кетерге боллукъду.

Счёт амалны сайлагъанда, тапсыз жаны неди десегиз, тарифлени эмда ишни болжалыны юсюнден подрядчик бла келиширге керек боллугъу. Аны бла дайым кюрешип турмагъан адамгъа уа ол ишни энчиликлерине тюшюннген къыйынды. Аны ючюн бу амалны сайлагъанланы саны артыкъ кёп болмаучуду.

Къайсы амал хайырлыды алай эсе? Юй бек эски болуп, аны къабыргъалары мылы тартып, башы, тапкалары да тозурагъан эселе – бу жумушну Фондха буюрса иги болур. Счёт ачып, ары кереклисича ахча жыйгъынчы юй оюлургъа окъуна боллукъду. Фонд а кесини тизмесини башына биринчиден ма быллай жашау журтланы салады. Алай сиз жашагъан юй жангы эсе уа, счёт ачып, ахчаны ары кёчюре турса игиди.

Тарифни тюрлендирирге боллукъмуду?

 Тынгылы ремонт ючюн тёлеуню ёлчеми хар регионда да энчи тергеледи. Сёз ючюн, Москвада бир квадрат метр ючюн былтырны ахырында 19,52 сом тёлене эди, Москва областьда уа – 9,07 сом. Ол аны эм аз ёлчемиди, энчи счёт ачханлыкъгъа да тюрленмейди.

Алай ол кёбейирге боллукъду. Фатарланы иелери жыйылып, тийишли оноу этерге эркиндиле. Аны хайырындан къошакъ ишле бардырыргъа боллукъду. Бу амал энчи счётха кёчгенлеге табыракъ келликди.

Азыракъ тёлерге неда арталлыда бермезге уа боллукъмуду?

Бу тёлеу жашау журт законодательство бла тохташдырылгъанды, аны себепли борчлуду. Алай мында да бардыла энчиликле. Кёп фатарлы юйню ремонту ючюн ма бу заманлада тёлемезге боллукъду: 

• юй жукъгъа жарамагъаннга саналгъан эсе;
• ол реновация программагъа кирген эсе неда къырал жумушлада хайырланыугъа кёчюрюлген эсе;
• фатарны иесине 80 жыл толгъан эсе;
• тёлеу терс тергелип кётюрюлген эсе.

Аны дагъыда льготала алып азайтыргъа боллукъду. Регионлада бу жаны бла себеплик этген программала бардыла. Алагъа ма бу къауумлагъа киргенле къатышыргъа эркиндиле: кёп сабийли юйюрле, урунууну ветеранлары, урушха къатышханла эмда анда сакъат болгъанла, жангыз кеслери жашагъан пенсиячыла. Къайсы къауумгъа киргенлерине кёре фатарланы иелери ол тёлеуню жарымындан эркин болургъа боллукъдула. Льготалагъа тийишлилени толу тизмеси Фондну интернет-сайтында басмаланады.

Сиз льготник болмай, тёлеуню да бермей тура эсегиз, регион оператор аны сюдге дау жиберип аллыкъды.

Алгъаракъ башлар амал бармыды?

Юйге мычымай ремонт этерге керек эсе, аны болжалын алгъаракъгъа кёчюрюрге боллукъду. Закон бла аллай онг бериледи. Ахча энчи счётда жыйыла эсе, юйде жашагъанла оноулашып аны ишин этерге боллукъдула. Тёлеуле Фондха жибериле эселе уа, регионну программасына тюрлениуле кийирирге тюшерикди. Ол а алай женгил тюйюлдю.

Мында эки амал барды. Биринчиси – ахчаны счётха жыйып башлау. Фонддан чыгъып, аны ачаргъа бир тюрлю чырмау боллукъ тюйюлдю. Аны оноуун адамла кеслери этедиле жыйылып. Ызы бла беш кюнню ичинде Фондха билдиредиле. Бир жылдан сора ол оноу кюч алады. Ведомство уа жыйылгъан ахчаны юйню счётуна кёчюреди.

Экинчи амал – юйге мычымай ремонт этерге кереклисин шарт ангылатыргъа. Аны этерча фатарланы иелери жыйыладыла, техникалы экспертиза бардырыргъа оноу этедиле. Бу ишге Фондну эмда жер-жерли властьланы да къошадыла. Адамла айтханны Фонд тюзге санаса, регион программаны тюрлендирип, ызы бла ишни башларгъа боллукъдула.

Сизге юйде ремонт бардырыллыгъыны юсюнден билдиргендиле. Не зат этерге керекди?

Юй регион операторну программасына кире эсе, ишле башланырыгъыны юсюнден организация аллындан окъуна билдирирге керекди. Фонд аны эм азындан алты ай алгъа басмалайды. Игиси – адамла жыйылып, юйню несине ремонт этерге кереклисин белгилеселе.

Юлгюге: Фонд аны тыш къабыргъаларын, башын эм подъездлерин жангыртыргъа дейди. Алай адамла уа подъездле тапдыла деп, кеслерин тауушдан, букъудан, бояу ийисден эркин этерге боллукъдула. Оноуларын протоколгъа тюшюрюп, аны Управляющий компаниягъа берирге керекдиле. Андан а аны Фондха ашырлыкъдыла.

Юч айны ичинде ведомство адамладан жууап кёрмесе, ремонт ишлени алагъа сормай башларыкъдыла.