Маданият

Профессор Толгъурланы Хамитни жашы Зейтунну юсюнден  сёлешгенде, аны адамлыгъына, билимлилигине бийик сёзледен башхаларын тапмайса. Ол кертиди. Аны архитектоника, белгиле эм философия оюмла жаны бла ауур прозасын окъуучу бек тынч, ангылашыныулу, терен магъаналы чыгъармаланыча ангылайды.

Малкъар халкъ жыр культурасына не заманда да эс бургъанды. Къууанч, жарсыу кюнлеринде жыр, кюй этгенди. Бирен болуп, къауум-къауум жырлагъанла, эжиу этгенле да болгъандыла.

Къарачай-малкъар халкъны  1943-1944 жыллада туугъан жерлеринден зор бла кёчюрюуню юсюнден "Приговоренные к забвению" деген документли фильмге къарагъан жюреги къозгъалмай къаллыкъ тюйюлдю. Мен аны премьерасы Нальчикде болгъанда аны кеси кёзюм бла кёргенме. Адам асыры кёпден, шахарда бек уллу кинозал алагъа тарлыкъ этгенди. Аланы араларында  кёчгюнчюлюкню  сынагъан къартла, ол заманда ала алыкъа сабийле эдиле,  анда туууп, артха  бери къайтханла,  ол ачы жылланы таматаланы хапарларындан билген  жаш  адамла,  республиканы шахарларындан, районларындан, эллеринден да келгенле да бар эдиле.

"Асса" юлгюлю сабий тепсеу ансамбль , бир жол  Нальчикде отчёт концертин  кёргюзте эди. Ариу миллет кийимле кийген жашла бла къызла, сахнагъа чыкъгъанлай окъуна, къараучуланы кёллери кётюрюлгенди.

Бу суратдан кёзюнгю алмай, анга къарап турлугъунг келеди. Бетлеринден нюр жарыкълыкъ тёгюле тургъан адамла. Кеслери да бир бирге бир бек ушайдыла, эгеч бла къарындаш окъуна сунарса аланы.

Алгъаракълада  Къабарты-Малкъар къырал университетни, филология факультетде  окъуй тургъан студент къыз, Азаматланы  Фарида бла ушакъ эте келгенибизде, ол манга юч жыл мындан алгъа болгъан бир сейирлик шартны юсюнден эсгергенди. 

Жюрек ырахатлыкъ, кёл учунуулукъ  бла жазылгъан   тамаша суратла. Алада художникни  жылыуу, кёлю, оюму жашайдыла.

Озгъан орта кюн Нальчикде Къабарты-Малкъар къырал университетде, Отарланы Керим атлы малкъар маданият арасында «Нарт дебетни туудукълары» деген фестиваль бардырылгъанды.

Ата журтну, юйню, тыпыр ташны темасы литературада, ол санда малкъар адабиятда да не заманда да сыйлы, энчи жерни алгъанды.   Бусагъатда уа аны юсюнден не къадар кёп айтылса да, артыкъ болмазлыгъы бла даулашырыкъ чыкъмаз.

Бюгюннгю кюнню болумларында биз барыбыз да тарыхыбызны бютюн багъаларгъа, билирге итинебиз. «Кесини озгъан кезиулерин билмеген халкъны келлик кюню жокъду», – дегенди Михаил Ломоносов. Керти да жангы дуния озгъан жылланы сыныкъларында угъай, ариу сакъланнган тарыхындан къуралыргъа тийишлиди. Ол унутмаугъа себепликни уа маданият къыйматларыбыз да этедиле, ол санда эсгертмелерибиз.