Маданият

Къарачай-Черкесни халкъ поэти, КъЧР-ни бла КъМР-ни сыйлы журналисти Мамчуланы Тариэльни къызы Дина  бюгюн къарачай-малкъар халкъны бек уллу поэтлеринден бириди.

Къабарты-Малкъарны 100-жыллыгъына атап, республиканы Жамауат палатасы, Тиширыуланы союзу бла Маданият фонду жаш жырчыланы араларында «Сени жырлайма, туугъан жерим» деген эришиуню бардыргъандыла.         

Чыпчыкъланы Магометни жашы Борис 1948 жылда Къыргъызда туугъанды. Хапарларыны бирини эпиграфында «Аталарыбыз алгъын биз туугъан жерде жашай эдиле, энди уа биз аталарыбыз туугъан жерде жашайбыз», – деп да андан жазгъанды

Тышындан келип, малкъар халкъ бла танышхан жолоучула, алимле да не заманда да аны келечилерини терен акъыллылыкъларын, асыллылыкъларын, не ишни юсюнде да  ашыкъмай, оюмлап, аны алай тамамлагъанларын чертгендиле. Таулуланы ол шартларын ала кеслерини Кавказгъа жолоучулукъларыны юсюнден эсгериулеринде ачыкълагъандыла. Ала жаланда кёзбау сёзле болмагъанларына уа халкъыбызны фольклору, кёлден чыгъармачылыгъы да шагъат этедиле. Малкъарлыла жашауда тенгликге, кертичиликге, адепге бла намысха къаллай магъана бергенлерини юсюнден бу сизге деп сайлагъан тизгинле айтадыла. Алада жаз тилге, лакъырдагъа бла чамгъа не заманда да жер табылгъанды.

КъМР-ни халкъ жазыучусу Тёппеланы Алим «Къарачай-малкъар уучу фольклор» деген аты бла китап чыгъарыргъа умутлу эди. Бу таурух ол эл-элледе жыйгъан халкъ ауузда айланнган таурухладан бириди.

Бурун заманладан бери адам табийгъат бла хайырланыргъа итиннгенди,  Аллахдан келген къудуретни бузмай, аны бла тап келишиулюкде жашаргъа (хау, бюгюнлюкде хал бираз башхаракъды).

Кавказда жашагъан миллетлени юслеринден кенг магъаналы тарых иш жазгъан белгили тарыхчы, этнограф алим Леонид Иванович Лавров (1909−1982) малкъарлыла бла къарачайлыла тюрк халкъладан болгъанларына шагъатлыкъгъа башхалада болмагъан «тейри» деген сёзню келтиреди.

Архитектор, поэт, жырчы, суратчы, огъурлу инсан, жашаугъа ачыкъ кёзден къарагъан Сарбашланы Азнорну юсюнден кёп ариу сёз айтыргъа боллукъду.

Мода не заманда да даулашла туудургъанды: бюгюн да бирле андан артха къалмазгъа кюрешедиле, башхала уа ол талпыныуну кюлкюлюге санайдыла.

Кёп болмай «Наука» телеканал «Меганаука» проетини чеклеринде Нейтрино обсерваторияда болуп, аны ишини юсюнден съёмкала бардыргъанды.