Жамауат

Кёп болмай Чегем муниципал районну администрациясыны башчысы Юра Борсов КъМР-ни Регионнга оноу этиу арасыны «Магъаналы  соруула» рубрикасыны чеклеринде тюзюнлей эфирге къатышханды. Ол тамамланнган эм толтурулургъа тийишли проектлени юсюнден билдиргенди эм тынгылаучуланы да сорууларына жуапла бергенди.

Дунияны иги билген адамгъа бек сейирлик жаныуарла къайда бардыла, деп сорсагъыз, ол: “Австралияда”, -демей амалы жокъду. Кертиси бла да алайды. Австралия хуржунлу жаныуарланы дуниясыды. Ала бу континентде болмаса, башха жерледе тюбемейдиле. Хуржунлу жаныуарла Австралияны битеу жерлеринде бардыла, профессионал тил бла айтханда, битеу “экология дорбунланы” бийлегендиле. Ала жерде эм жер тюбюнде, терекле юслеринде эм сууда, тюзледе эм чырпылы жерледе, терен агъачлада эм кеслери алларына кенг аулакълада ёсген эвкалипт мырылада чабып, секирип, сюркелип, жюзюп айланадыла.

Ахыры. Аллы 9 мартда чыкъгъанды.

Шёндю мен Нальчикде жашайма, илму библиотекада ишлейме, солуу кезиуюмде, онг болуп, Къыргъызстаннга бармай къалмайма, анда къарындаш халкъыбызны адамларындан кёрген намысны айтып тауусаллыкъ тюйюлме, унутурукъ да тюйюлме. «Тилибиз – бир, динибиз – бир, не юлешебиз», – деп къоядыла къыргъызлыла малкъарлылагъа бла къарачайлылагъа.

Мени аммам дуниядан кетгенли къауум жыл болады. Аны бир заманда да унутмайма. Аны кёчгюнчюлюкде кёрген хапарларындан бирин айтама бюгюн.

Алгъаракъда Нальчикде «Диктант ЖКХ» деген акция ётгенди. Аны Къабарты-Малкъар къырал аграр университетде да бардыргъандыла. Вуздан билдиргенлерине кёре, аны адамланы жашау журт-коммунал мюлк бёлюмде окъуулулукъларын кючлендирир хыйсап бла къурагъандыла. Башхача айтханда, кёп фатарлы юйледе жашагъанланы, кеси мюлклерини жумушларына къараугъа контроль этерге кёллендирир муратда. Дагъыда жашау журт эмда коммунал жумушланы бериуде право жаны бла билимлери болур ючюн.

Бу уллу эм кенг къуу тюзлени кийик эчкиси, хайыуанланы бирине да ушамагъан жаныуарды дерге боллукъду. Буруну кьысха хоботду. Къуу тюзледе битим бек аз болады. Алада желле, боранла букъуну кётюрюп айланадыла. Табийгъат шошайса, букъу уа битимлени юслерине олтурады. Сайгъакъ, кенг буруну бла юфгорюп, битимлени юслеринден букъуну учуруп, андан сора отлап башлайды, кырдык чомпдан башхасына ёте. Сайгъакъ эшек шинжини да, сибирткиликни да угъай демейди. Къыш айлада уа къауданны, къар-буз тюбюнден туякълары бла къазып чыгъарып, отлайды.

Малкъарлы жол кёргюзтюучюлени араларында атларын махтау бла айтдыргъан адамла болгъандыла. Сотталаны Ахияны, Хаджиланы Сейитни, Залийханланы Чокканы, Тилланы Юсюпню бюгюнлюкде кёпле эсгередиле. Терс-Къолда жашап тургъан сванлы Леван Маргиани да аллайланы санында энчи жерни алады. Минги тауну тийресине  келген жолоучула –алимле аны юйюню арбазында кеслерине керекли хар затны да табып тургъандыла. Таулагъа ёрлеучюле, хакъ тёлеп, аны арбазында  чёмюч- къашыкъ, тюрлю-тюрлю кийимле, атла алып, жолгъа  алай атланнгандыла.

Бу кюнледе малкъар халкъ туугъан жеринден Къазахстаннга бла Орта Азиягъа зор бла кёчюрюлгенли 79 жыл болады. Аны бла байламлы Т.Мальбахов атлы Миллет библиотеканы баш специалисти Махийланы Азиза жибергени  материалны басмалайбыз.

 Хурметли жамауат!

Мени къарт аппам Тёппеланы Салах Кёнделенде туугъанды, тау эллени жаш тёлюсюча миллетни адет-тёрелеринде ёсгенди. Медиреседе билим алгъанды, устазларына, эл таматалагъа хурмет  бере билгенди. Аны жашауу ма быллай тынчлыкъда, ырахматлыкъда ётеригине ышаннганды. Алай аны бу муратлары толмагъандыла.