Озгъан ёмюрлени къыйматлы хазнасы

Къырал Эрмитажны  Шимал-Кавказ археология экспедициясы  Тёбен Къуркъужинде  доммакъ  ёмюрледен къалгъан эски къабырлада тинтиуле бардырады. Анга быйыл КъМКъУ-ну студентлери да къошулгъандыла. Аны юсюнден бизге университетни пресс-службасындан билдиргендиле.

Къырал Эрмитажны келечилери  Бахсан районда экспедициялагъа  2016 жылдан бери келгенлей турадыла. Биргелерине судентле да барып, алагъа себеплик этедиле, ишлерге юйренедиле. 

Экспедициягъа башчылыкъны Къырал Эрмитажны музейини айнытыу жаны бла  директоруну  келечиси Юлия Марченко этеди. Ол эсгертмеле  суу алып кетерча жерледе болгъанларын айтханды, алагъа хата тиерге боллугъун да чертгенди. Алгъаракъда тапханлары да жарны къатында болуп, къауум экспонат энишге кетип сыннганына жарсыгъанды.

- Дагъыда былайда бир жерде эллиле кюмюшден, доммакъдан, къошундан затла табып тургъанларын билдиргендиле. Аны ючюн РФ-ни Маданият министерствосу, КъМР-ни маданият хазнаны объектлерин сакълау  къырал управлениясы ол жерни да эсепге салып, экспедиция ишни башлагъанбыз, - дегенди Марченко.

Ол билдиргенича, жангы эсгертме скифле жашагъынчы, бизни эрагъа дери X-XIII ёмюрленикиди. Аланы излеуге археологла, Къырал Эрмитажны реставраторлары, Санкт-Петербургну И.Е. Репин атлы художестволу академиясыны студентлери эм КъМКъУ-ни студентлери да къатышхандыла. 

- Биз бир сейир зат тапсакъ, реставраторла ол артефактны табылгъанын эсеплейдиле, тап этедиле. Ызы бла суратчылагъа ётдюредиле, ала уа аны сыфатын ариулап артха къайтарадыла. Сора биз да ишибизни андан ары бардырабыз. Адам сюеклени уа экспедициядан сора артха жерге салып асырайбыз, - дегенди Юлия Марченко.

Ол дагъыда Тёбен Къуркъужинни эски къабырларында иш кёп болгъанын, аны ючюн мында къазыула энта да талай жыл бардырыллыкъларын чертгенди. Къабырланы кёбюсю жар жанында болуп, бузулуп баргъанлары ючюн, ишни созаргъа жарамагъанын да къатлап  айтханды.

Кеслерини археология ишлерини юсюнден КъМКъУ-ну студентлери да хапарлагъандыла.

- Быллай жумушлагъа къатышыргъа мен эрттеден да сюе эдим. Тарыхны бла археологияны сабий заманымдан бери сюеме. Сен бош эски зат тапмайса, ол бир энчи адамны жашаууду, бир ёмюрню юзюгюдю. Аллай жерде болушуп, кесинг да бир сейир зат тапсанг, бютюн кёлленесе. Аны бла чекленмей, кесинги да сынайса, - дегенди КъМКъУ-ну тарых факультетинде окъугъан Идар Барагунов.

И. Репин атлы художестволу академияны студенти Анастасия Аверьянова уа КъМР-ге келгенине къууаннганын билдирип, мында кёп сейир адамла бла танышханын, экспедицияда тамаша затла кёргенин чертгенди. «Унутулуп тургъан тарыхны, энчи миллетлени къол усталыкъларын, жашауларын билирге болушадыла бу затла», - деп, ол мындан ары да бери келирге сюйгенин белгилегенди.

Къырал Эрмитажны Шимал-Кавказ археология экспедициясыны эсеплери да чыгъарылгъандыла. Ала 2023 жылда сентябрьде КъМКъУ-да боллукъ конференцияда ачыкъ этилликдиле. Анда археология къазыулада табылгъан тарых къыйматланы кёрюрге да онг боллукъду.