ЖАМБОТ

Кюндюз болса, терек башында къалгъан чапыракъла жерге тюшгенлеге сукъланнганча, къарайды къарт жолну ётюп бара, аны бла саламлашхан жашлагъа, къызлагъа. Сабий кёрсе, хапар сорады юйюнден, ахлудан-жууукъдан. Ингир ала уа, хар ким кеси жумушуна болгъан, мал ёкюрген, макъыргъан, челекле сют таууш этген заманда уа, олтурады кюнлюм къабырла таба къарап. Аны эси баргъан жолла алай узакъдыла... алай    жууукъдула... Бир сагъышдан бири тууа барады.

– Жюрегим кюйгенди да, мен тюрленнген болурма. Ол дунияда тюбесек, танырмыса сен мени? – деп сорады ол сюйген къызына.

Ол а, жууап этмей, къарайды бийикден. Ким биледи, Бислимат да тюшюре болур эсине, сабийликден сюйген Жамботуна бармай, эсде-бусда болмай тургъанлай, киши жеринде, сюргюнде, башхагъа кетгенин, анга беш сабий ёсдюргенин. Анга десе да: «Ол аладан кёрген хайыр мени болмасын!» – деп къошуучу эди ичинден, жашлай, къой кюте барып, туманда къаядан кетген баш иесин эсгере.

Насып юлешинип тауусулгъандан сора туугъанладан эдиле экиси да. «Бу жерге келип, ол не уллу болса да, сен не гитче болсанг да, ыз къоймай кетер онг жокъду», – дейди Жамбот, дунияны юсюнде киши билмеген, ат аталмагъан не къадар зат болгъанына сейирсине.

Бислимат а къарайды бийикден. Ангамы къарайды, аны жанында бир зат эслеп, анданмы айыралмай турады кёзлерин, къарагъанын а Жамбот сезип турады.

Къазахстанда ёлген Бислиматны, осуятын толтурабыз деп, жашлары бери алып келгенлерине жангыдан къууанды къарт. Не десенг да, Аллах кимни да жатар жерин алгъадан буюрады. Адамла да кеслерини ахлуларын анда-мында бош жерледе басдырып къоймайдыла.

Ол кюнден бери жашауда ёлюмден магъаналы зат болмагъанын къарт бютюнда бек сезип башлагъанды. «...Алай болмаса, жашауну да болмаз эди магъанасы. Ёмюрле юзюлмей да андан барадыла. Юзмезча, кёп кюню къайда адамны?!»

Ол кюн, Бислиматны асырагъан кюн, Жамбот аны юсюнден сагъышын бир чакъгъа тохтатмай барды къабырлагъа дери... аны жерге салгъынчыгъа дери... дууасы тохтагъынчыгъа дери... Жилягъан а этмеди. Сёз да айтмады, ёню хырхы болуп, билдирип къояр деп, тынгылап турду.

Артда, жарый башлагъанда, танг дууагъа халкъдан алгъа барып,  саламлашды:

– Эрттен ахшы болсун, Бислимат! – деди.

Дагъыда кёп хапар айтды анга.  Энтта да айтады, баргъаны сайын, былай къабырлагъа туурадан къарап олтургъанында да. Къадарны юсюнден, заманны юсюнден, жашлыкъны юсюнден, урушну юсюнден... Аллахха уа дау айтмайды. Жюреги кёп кере малтаннган эсе да, анга къалай ёпкелесин – дуниягъа Бислиматны жаратхан Аллахха?! Сюйгенини сабий тансыкълыкъ бла къараучу кёзлерин эсине тюшюрюп, ышарады къарт.

Уруш бошалып, кёп айланып, ол эллилери тюшген Къазахстаннга келгенде, ол сууукъ жерлеге атылып, хауа, суу жарашмай, кёпле ёлюп эдиле. Жамботну юйюрюнден жангыз кичи эгешчиги Мариям къалгъан эди да, аны да ачдан ёлтюрюп къоймайыкъ деп, колхоз тамата ёксюз сабийле туруучу юйге берген эди. Алай Жамбот Мариямны тапмады. Элли жыл излегенде, сурагъанда да тапмады. Бислимат а, ала да тёрт эгеч болуп къалгъан эдиле, башхагъа чыгъып эди. Ким биледи, Жамбот уруш бошалгъанлай терк окъуна келсе, алай да болмаз эди. Ол а терк келмеди, дагъыда жыл айланды аскерчи болуп, жыл айланды ахлуларын излеп.  Кичи эгешчиклерин ачдан ёлтюрмез ючюн, Бислимат киши жеринде къазахлыгъа баргъан эди.

Бислимат, аны кёргенде, къалай ачы жилягъаны эсине тюшюп, ол кече бла кесин суугъа атаргъа баргъаны кёз аллына келип, къартны жюреги ачыды. Тыйгъан эди Бислиматны, къучагъына къысып, тапхан ариу сёзюн айтып. Билген этгенча, сакълай эди аны къарангыда...

Ол кюнден ары аны жанында башха тиширыу кёрюнмеди.

Энди къарт заманны баргъанын ёнчелемейди. Эки дунияны юсюнден сагъыш эте, аны бла Аллахны арасында жюрюген минг мёлекден бирине ышанып, санайды жюрек сырларын, Бислиматха ол дунияда тынчлыкъ тилейди. Эсгериуле бошалмазлыкъ жарыкълары бла жарытадыла аны жюрегин. Тёшден тюшгенча, таугъа миннгенча, жюрюйдю ол аланы бошалмазлыкъ жолларында. Ай а жулдузлу кёкден, таулу кийизге салыннган акъ жамауча, тепмей, къарайды къартха, ол олтургъан узун къанга шинтикге, аны жанында чёгюп тургъан таулу парийге да.