Аны этген кишилигин энтта да унутмагъандыла

Газет бла байламлыкъ жюрютген, аны бетлеринде танышларыны,  шагъырейлерини неда биргелерине ишлегенлени юслеринден материалла жазып ийгенле бардыла. Бу материалны редакциягъа Залимгери Шогемов жибергенди. Ол Ата журт урушну ветераны Анахаланы Асхатны жашы Магометни юсюнденди. 

Анаха улу 1922 жылда Яникойда туугъанды. Элни орта школун бошагъандан сора жашауун мамыр усталыкъ бла байларгъа сюйгенди - устазлыкъ бла. Муратына жетер акъылда Нальчикде педагогика училищеге киреди. Анда билим алгъандан сора, туугъан элине къайтып, школда ишлеп башлайды. Жашны ётгюрлюгюн, билимлилигин кёрюп, Чегем районну комсомол комитети аны Дондагъы Ростов шахаргъа аскер артиллерия училищеге жибереди. Алай анда аскер билимни алыргъа онгу болмады жашны - Уллу Ата журт уруш башланады.

Немисли фашистле битеу кючню Таганрог жанына бурадыла, Ростовха да топла атылып тебирейдиле. 1941 жылда сентябрь айда артиллерия училищени окъуучуларындан ючюнчю   бирикдирилген курсант полк къуралып, жашла Ростовну къоруулаугъа къатышадыла. Душманнга бу шахарны къолгъа этген артыкъда магъаналы эди, аны себепли Матвеев Курган, Чалтырь, Каменные Броды элле ючюн сермешле бютюнда къаты барадыла.

Жаш артиллерист Анахаланы Магомет биринчи сермешине Каменные Броды элни тийресинде киришеди. Ол нёгери бла - къабартылы жаш Салим Афаунов бла бирге къатышады къазауатха. Фашистле элге кирир ючюн, уллу кюч салгъандыла - танкла, авиация тохтамай от ачадыла. Алай совет аскерчиле къанларын-жанларын аямай, фашистлеге умутларына жетерге къоймадыла. Ростовчу артиллеристле уа бир къауум танкны кюйдюредиле. Ол жашланы биринчи хорламы эди.

1942 жылда 23 февральда Ростов ючюн къазауатда этген жигитликлери ючюн Анахаланы жашха бла Афауновха кезиуден алгъа лейтенант деген офицер чын бериледи. Ол жыл март айда аланы 6-чы гвардиялы стрелковый корпусну 42-чи артиллерия полкуна къуллукъ этерге жибередиле. Полк Волхов жанында Ленинград ючюн сермешлени бардыргъанды. Гряды станцияны, Грузино, Кириши, Лесной Бор эллени тийрелеринде сермешледе Анаха улу, 76-миллиметрлик топдан атдырып, фашистле бегиннген бир къауум жерни жокъ этгенди. Алайда къаты къазауат барып, совет танклагъа бла пехотагъа жол ачылгъан эди. Алтынчы гвардиялы корпус къызыу сермешледе фашист аскерлени ууатып, аланы Синявские высоты жерден къыстайдыла. Анахаланы Магометни аскер жоллары къыйын эм ныхытлы эдиле. Ол Ростов, Ленинград шахарла ючюн  сермешлеге къатышханды, Сталинградда немислилени аскерлерине къажау уруш бардыргъанды. 1943 жылда 20 июльда уа Изюменский плацдармда душманны чабыууллукъ этген кезиуюнде телефон байламлыкъ юзюледи. Алай батыр командир душманны жаяу аскерлерине эм танкларына къажау сермешни тохтатмагъанды. Немисли душманлагъа къажау урушда болдургъан  кишилиги ючюн Анаха улу къырал саугъагъа тийишли болады», - деп жазыла эди майор Ковальчук къол салгъан къагъытда.

Ол жыл Юг-Запад фронтну биринчи гвардиялы аскерини алтынчы жаяу корпусуну командири генерал-полковник Михайловну буйругъу бла Анахаланы Магомет Къызыл Жулдузну ордени бла саугъаланнганды.   Жаш лейтенантха этилген хурмет аны бютюнда кёллендиреди. Ол жыл окъуна ол партиягъа киреди.

Андан ары Анаха улуну уруш жоллары Ючюнчю Украинлы фронтну аскерлерини санында боладыла. Энди ол, командирча, Ата журтуна сюймеклигин, аны жалынчакъсызлыгъы ючюн жанын–къанын  аямагъанын кёргюзтюп, жаш аскерчилени ызындан тизеди. РФ-ни Къоруулау министерствосуну архивинде болгъан документде аны юсюнден былай жазылыпды (анга 1944 жылда 25 февральда къол салыннганды): «Алтынчы гвардиялы корпусну 42-чи артиллерия полкуну от ачыучу взводуну командири Анахаланы Магомет немисли ууучлаучулагъа къажау урушда кесин Къызыл Аскерни батыр, билимли офицерича кёргюзтгенди. Радужная станцияны тийресинде взводу бла бирге душманны жаяу аскерине къажау урушха киришеди. Магометни взводу элеваторда немислилени жокъ этгенди, дагъыда алайда эки станковый эм юч къол пулемёт чачдырылгъандыла. Этген кишилиги эм батырлыгъы ючюн Анахаланы Магомет Ата Журт урушну орденини экинчи даражасына тийишли болады». Таулу жашны энтта кёп сермешлери болгъандыла. Ол уруш жолун Кишинёв шахарны тийресинде бошагъанды. Башында айта келген къырал саугъаладан сора да, ол «Сталинградны къоруулагъаны ючюн», «Германияны хорлагъаны ючюн» деген майдаллагъа тийишли болгъанды.

Совет аскерде Анаха улу 1945 жылгъа дери къуллукъ этгенди.  Андан сора   Орта Азиягъа - юйюрю кёчюрюлген жерге кетеди. 1957 жылгъа дери Фрунзе областьны Ивановский районунда тургъанды. Таулулагъа Ата журтларына къайтыргъа эркинлик берилгенде уа, туугъан элине къайтып, Чегем районда инструктор болуп ишлегенди. 1959 жылда ич ишлени органларына киреди. Милицияда къуллукъ этген ахыр кюнлеге дери республикада Ич ишле министерствону жууапха тартыу учрежденияларыны бёлюмюню таматасыны орунбасары болгъанды. Ич ишле органлада ишлеген жылларында да Анаха улу къарыуун-кючюн да аямай, къуллугъуна толусунлай берилгенди.

Подполковник Анахаланы Магомет бет жарыкълы уруннганы ючюн къырал саугъалагъа тийишли болгъанды, ол санда КъМАССР-ни Баш Советини Президиумуну Сыйлы грамотасына да.

Магомет Асхатович юч жаш ёсдюргенди, аланы да туугъан журтну сюерге, анга къуллукъ этерге юйретгенди. Жашла барысы да аталарыны ишин андан ары бардырадыла.   Анахаланы Магомет жашаудан 1983 жылда 27 декабрьде кетгенди, алай ол жууукъларыны-ахлуларыны, танышларыны жюреклеринде бюгюн да сауду.