Ариу сёзю, чемер къоллары бла кёплеге жарагъан

Баккуланы Ахмадияны къызы Сагибатны таныгъанлы иги кесек заман болады. Ол адамны миллетине, динине, къуллугъуна да къарамай, болушлукъ этерге, эс тапдырыргъа хазыр, ариу тилли огъурлу тиширыуду. Кеси да  Хасанияны Нарт уя жеринде агъачны этегинде жашайды. Аны кёк башлы эки къатлы  юйю элни къалайындан къарасанг да, къол аяздача, кёрюнеди. Кенг арбазы, къачан барсанг да, тизгинлиди, тазады. Аны арбазында юлкюле, тюрлю-тюрлю гюлле да кёпдюле. Ала жаз башындан тебиреп, къар жаугъунчу  чагъып турадыла. Артыкъ уллу болмагъан бахчасында уа  ёсмеген зат жокъду.

Аны танымагъан  башха миллетден сунарыкъды: бети - чыммакъ, чачы-сары, кёзлери - кёк. Журтунда болсун, орамгъа чыкъса, ишде да, ол кесини тизгинлилиги, омакъ да, айбат да кийиннгени бла айырмалыды. Аны бла бирге къолдан да устады. Ариу тигеди, татыулу аш-суу хазырлай биледи.
            
Сагибатны юсюнден жазаргъа мен эрттеден бери да итине эдим. Алай кесинден, ишинден да хапар айтдыралмагъанма. «Сен больницада бир талай жыл ишлейсе, кёп  адамгъа болушханса, кел, сени юсюнгден газетге жазайым десем, къатына да къоймай эди. «Мени аллай бир нем барды, культураны, искусствону, медицинаны да сыйлы къуллукъчуларыны юсюнден жаз, мен а бир тюрлю жигитлик этмегенме, жаланда ишими бардырама»,-деп къоюучу эди.

Алай бир кюн, бирге олтуруп, хапар айта келгенибизде, ол кесини сабий эм жаш заманларындан бир затла сагъыннган эди. Къалгъан жашауундан да мени кесими да барды хапарым.

Сегиз жылы тюгел толгъунчу, Сагибатны анасы къыйын ауруйду да, кёп да бармай ёледи. Юйюрде бек тамата ол болуп, тёрт къыз къаладыла. Атасы Тикаланы Ахмадия бла аны эки эгечи сабийлени ёсдюрюрге, ёксюзлюк сынатмазгъа кюрешедиле. Ол да, юйде къолундан келген болушлукъну эте, гитчелеге да кёз-къулакъ бола, жашай келеди.

Кюнлени биринде Ахмадия къатын келтиреди. Анга  бек биринчи тилеги уа бу болгъанды: «Къызларыма аман болма». Алай ёксюзлеге ана болалгъан тынч тюйюлдю. Алай бла ол дагъыда юч кере юйдегили болады. Ахырында сабийлеге жан аурутхан тиширыу тюшеди. Ол да тёрт жаш бла бир къыз  табады. Юйюр бютюнда уллу болады.

Сагибат тогъуз классха дери Къазахстанны Алма-Ата шахарында окъуйду. Андан сора, Къабарты-Малкъаргъа  жууукъларына келип, онунчу классны  17-чи номерли орта школда бошайды. Къыз бек иги окъугъан эди. Ингилиз тилни сюйгени себепли Пятигорскдагъы тыш къыраллы тиллеге окъутхан институтха кирир мураты бар эди.

Аны эшитген атасы къатына да къоймайды: «Сен окъууунгу бошагъанынглай, тыш къыралгъа алып кетерикдиле»,- деп тохтайды. Не этерик эди, бир адамгъа  бир зат да билдирмей, Нальчикде медицина училищеге документлерин береди. Окъуугъа киргенинден сора уа, студент билетин келтирип, атасына бла аны эгечлерине кёргюзтеди. Ма ол заманда таматала сайлаууна  ыразы боладыла.

Ол училищеде да айырмалы  окъуйду. Анда билим ала  тургъанлай а эрге да чыгъады, энди Баккуланы Сагибат болады. Окъууун бошаргъа уа жаш да тууады. Къызыл дипломун да къолуна алып, мындан ары уа Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетине кирип, бийик  билим алайым деп тургъанлай, къайын атасы андан ары окъуруна ыразы болмайды.

-Мен аны айтханын этмей болалмагъанма, жюрегин къыйнаргъа сюймей эдим. Ол, къайын анам да манга бек иги болгъандыла, келинча угъай, ёз къызларынча кёргендиле, сюйгендиле, -дейди Сагибат.

Училищени бошагъанлай а, аны биринчи шахар  больницагъа медсестра болуп ишлерге жибердиле. Ол заманда аны баш врачы Роза Баниева жаш тиширыучукъну  къолу ишге  тап жарашханын кёрюп, хар затны да тынгылы билирин сюйюп, больницада болгъан  бёлюмлени барысында да ишлерге сала эди. Андан сора  тамата медсестра этип, саусузланы алгъан бёлюмге жибереди. Ол анда ишлегенли   къыркъ беш жыл болады.  Аллай бир заманны ичинде бир тюрлю сылтау бла жумушуна бармай къалмагъанды. Солугъан заманы болса да, ол ишдеди.

2005 жылда Нальчикде болгъан къаугъаны кезиуюнде жаралы болгъанланы асламысын биринчи номерли шахар больницагъа келтире эдиле. Ма ол  заманда сау ыйыкъны ичинде Сагибат башха врачла эм медсестрала бла бирге  андан кетмегенди. Башха кюнледе уа танг атхынчы  келип, кече белине дери  тургъанды. Ол заманда кёргенин бюгюн  да титиреп эсгереди. Ол заманда къыйынлыкъгъа тюшгенлеге къан керек болгъанында да, ол кесин аяп бир жанына турмагъанды.

-Бир оруслу онсегизжыллыкъ аскерчи жашчыкъны келтиредиле. Аны юсюнде жарасы болмагъан жери жокъ эди. Къан тулукъ эди. Ол хар эсин жыйгъандан: «Мени боюнумда жорум бар эди, анам дууа окъуп такъгъан эди, аны тапсагъыз эди»,- деп, жиляп  тилей эди.

Мен а: «Бир кесекчик сабыр бол, бусагъат табайым деп, къанын жууа, кёлегин тешеме да, гитче кюмюш жорчугъун табама. Ол жашчыкъда бир къууанч бар эди да… Бюгюн да кёз аллымда турады. Насыпха, окъла  ичинде жашаууна къоркъуулу  бир затына тиймеген эдиле да, ол багъылгъанындан сора  сау-саламат чыкъгъан эди»,-деп эсгереди таулу тиширыу.

Бир жыл а  бир къауум адам автобусла эм женгил машинала бла да Орта Азиягъа малкъар халкъ зор бла кёчюрюлген жерлени кёре баргъандыла. Сагибат да ол жумушдан бир жанында къалыргъа сюймегенди, аланы биргелерине медикча баргъанды, кесини ахчасына он минг сом багъасы дарманла сатып да алгъанды.

Къайын атасы, анасы, къайын къызы да ауруп, тёшек болгъанларында, алагъа да  бек тынгылы къарап тургъанды. Бюгюнлюкде, ала ауушханлы талай жыл озгъандан сора да,  унутмай, ёлген кюнлеринде садакъа  юлешмей къоймайды.

Къоншуда уа аны болушлугъун излеп келмеген уллу, гитче да жокъду. «Ол тийребизни врачыды, ансыз биз не этерик эдик, билмейбиз. Эрттеди, кечди деп къарамай, эшиклерин къагъабыз, телефон бла сёлешебиз»,-дейдиле ала.    

Аны ахшылыгъын  къоншу  республикаладан  келгенле да сынагъандыла. Ингушетияда  уа анга бу республиканы саулукъ сакълаууну сыйлы къуллукъчусу деген ат атаргъа бошдан сюймеген эдиле. Болсада ол  унамагъанды.

Сагибат бир ишден да артха турмайды, керек болса, укол да этер, капельница да салыр, полланы да жууар. Бир талай жыл мындан алгъа уа ол башчылыкъ этген бёлюм  жангы мекямгъа кёчгенди. Кабинетинде олтургъан шинтигинден башлап холодильнигине дери да ол кесини ахчасына сатып алгъанды. Аны къой, кабинетине да ремонтну  кеси этдиргенди.  «Биз жашауубузну асламысын ишибизде ётдюребиз, алай эсе уа, анда хар зат да, юйюнгдеча,  кёзню къууандырыргъа керекди»,-дейди Сагибат.

Кабинетини къабыргъасында тауланы, жашаууну онтогъуз жылында ажымлы ауушхан жашыны, столуну юсюнде уа дагъыда бир  жашыны, юч туудугъуну, келинини да суратлары  ананы кёз туурасындан кетмейдиле. «Келининг» деген болса, ол, аны тюзетип: «Лейля мени къызымды»,-деучюдю. Аны бир заманда да бир зат бла да, ол угъай да, кёз къарамы бла окъуна да  жюрегин  къыйнамагъанды, ала экиси да  керти да къыз бла ана кибикдиле.

Сагибат жашауунда кёп зат сынагъанды, алай а чырайын тас этмегенди, кёлсюз болмагъанды. Аны къатында  саусуз адам окъуна да тириледи, аурууун унутады. «Больницагъа бир киши да сюйюп тюшмейди. Ким да ауруп, къыйналып, болушлукъ излеп келеди, аны себепли сёз да дарман кибикди»,-деучюдю ол къолунда ишлегенлеге.

Ала уа отуз боладыла. Медсестрала, башха ишчиле да. Ала жетишмеселе, кеси  ишни къолгъа таукел алады. Аны ючюн болур, коллективде  аны сюймеген, хурмет этмеген хазна адам жокъду. Ала анга аналарынача хурмет этедиле.

Анга къарасам, анычадыла дунияны тутуругъу, аллайла кёп болсала, жашау бютюнда ариу, тынч, жарыкъ болур. Ол кёпледен алгъыш, ыспас эшитгенди эм эшитгенлей турады. Манга да жетеди аны игилиги, аны себепли мен да бюгюн ариу къылыгъынг, адамлыгъынг ючюн  сау бол, Сагибат, дейме!