Сиз билемисиз?

                     Жалгъан ахчала этгенлени тюрмеге угъай, къырал ишлеге

Пётр I-ни заманында жалгъан ахчала  ючюн  тюрмеге угъай, къырал  ишлеге ийгендиле.
1712 жылда патчахны буйругъуна кёре, Россей империяда жашагъан адамда бирча ахчала табылсала, ол аманлыкъчылыкъгъа саналгъанды. Нек дегенде  къыралны «монетный дворлары» бирча ахчаланы хазырлаялмагъандыла. Жалгъан сомла чыгъаргъанны  уа Москвагъа ишлерге жибергендиле. Аны бла Пётр I бузукълукъчуланы законнга бойсундурургъа, аны бла бирге уа  хунерлерин къыралгъа табына хайырланыргъа аламат мадар этгенди. Жангыз да 1712 жылда аллай онюч уста  жууапха тартылгъанды.

                                               90 минут футболгъа  асыры азды  

Футболну сюйгенлени кёбюсюне 90-минутлукъ матч къысха кёрюнеди. Аланы араларында бир кюнден кёп ойнаргъа хазырла да асламдыла. Бюгюнлюкде эм узун оюннга 2009 жылда Великобританияда Бристолну футбол академиясыны бла «Лидс-Беджерс» командаланы тюбешиулери саналады. Ол 36 сагъатны баргъанды, кеси да 285-255 эсеп бла Лидсни хорламы бла бошалгъанды. Спортчуланы араларында айырмалы уа чабыуул этиучю Адам Макфи болгъанды, ол битеу да 75 гол ургъанды.

Хар командагъа онсегиз адам киргенди, аланы хар бири, нёгерлерин алышындыра, онсегизишер сагъатны ойнагъандыла эмда орта эсеп бла жетмиш километрни чапхандыла.
 
                                            Жаулагъа къажау – Дербент къала

Дербент къала (неда Дербент хуна) – Сасанидлени заманында къорууланыу мурат бла ишленнген архитектура эсгертмеди. Онбеш ёмюрню ичинде ол фарслыланы, араплыланы бла монголланы жауладан къоруулап тургъанды. Бюгюнлюкде аны Каспий тенгизни жанындагъы кесегинден зат къалмагъанды, ол къаллай болгъанын жангыз да буруннгулу авторланы жазгъанларындан белгилиди.

Айтыугъа кёре, аны Александр Македонский ишлетгенди. Ол тауланы бла тенгизни араларында къалалары бла узун хуна эди. Тышындан адамла кирип хата эталмазча уллу темир къабакълары да бар эдиле. Айтхылыкъ аскер башчы бу жанларында не хазна болсун, алай таурухла уа  хунаны уллу магъанасы болгъанына шагъатлыкъ этедиле.

Ол юч кесекден къуралгъанды: «Нарын-кала», «Даг-бары» эмда тенгиз жагъада къалала. Биринчиси эм иги сакъланнганды. Шимал жанында къабакъла душманны къоркъутурча аритектура амалла хайырланылып ишленнгендиле. Шахаргъа айланнган къыбыла къабакълары уа, аны байлыгъын кёргюзте, ариу жасалыпдыла. Бу эшикле барысы да ненча болгъанларын шёндю билген къыйынды. Бурун фарси архитектураны эм иги сакъланнган эсгертмесича, Дербент къала ЮНЕСКО-ну тизмесине киргенди.