Аты не заманда да алчыланы тизмесинде

Хурзукчу Шаманланы Ибрагимни жашы Солтан бла  Къарт-Журт элден Абайханланы Адурхайны къызы Мариям, юйюр къурап, беш сабийни ёсдюргендиле. Урунууну сюйген, адепли, намыслы  ата бла ана аланы окъутуп, билимли, юйдегили этип, жамауатха къошхандыла.

Беш сабийлери да бийик билимлиледиле. Бир къауумлары уа экишер, ючюшер билим да алгъандыла. Бары да бирер толу юй болуп, бирер санагъатда жууаплы къуллукъланы бюсюреулю тындыра ишлейдиле.

Гитчеликлеринден да аталарындан бла аналарындан юлгю ала, уруннган юйдегиде чыныгъып, ишлерге юйренип ёсгендиле. Алайды да, аланы хар бири башлагъан жумушларын аягъына жетдирмей къоймайды. Солтан, Мариям да ариу халлы, билимли, болумлу балаларына, журтларына сюймекликни сингдирип, ана тиллерин, тау миллет шартларын сюерге юйретип ёсдюргендиле. Ала да ол жолдан таймай, кеслерини сабийлерин да алай жашаргъа тюзелтгендиле.

Бюгюн мен хапарын айтыргъа излеген Солтанны юйдегисинде экинчи сабий Маратды.  Ол 1954 жылда  Къазахстанда туугъанды.  Къарачай халкъ Ата журтуна къайтханында, Солтанны бла Мариямны   юйдегилери Хурзукда жашап башлайды.  Ал кезиуде   алайда турсала да, Марат экинчи классны тауусхандан сора, ала Юбилейный  элге кёчедиле. Алай бла ол Черкесск шахарны 4-чю номерли орта школунда окъуйду. Орта билимли, узун бойлу жаш мектепни тауусхандан сора аскер къуллукъ  этерге чакъырылады. Кеси да СССР бла шуёхлукъ тутхан тыш къыралгъа – Венгриягъа тюшеди. Алай бла аскер-хауа кючледе бюсюреулю къуллукъ этип къайтады юйюне. Келгенлей, кёп сагъыш эте, заманын бошуна ашыра турмай, Ставропольда эл мюлк институтха киреди да, аны малчылыкъ бёлюмюн тауусуп, ЗОО-инженер усталыкъ алып чыгъады. Анда окъугъан жылларында уа, спорт бла кюрешип, жетишимли болуп тургъанды. Эркин тутушдан 4 кере Ставрополь крайны чемпиону, талай кере да алгъыннгы Къарачай-Черкес автоном областьны чемпиону болгъанды.  Москва, Кострома, Краснодар, дагъыда башха шахарлада баргъан Битеусоюз даражалы эришиулеге къошула,  алчы жерлени да ала тургъанды. Къарындашланы (Игнатьевлени) хурметлерине аталгъан Битеусоюз турнирде уа  биринчи жерге окъуна чыкъгъанды. «СССР-ни эркин тутушдан устасы» атха кандидатды.

Марат дипломун алгъанында, аны (ол заманда жюрюген жорукъгъа кёре) Хабаровск  крайда Чюйют автоном областьны Ленин атлы районуну эл мюлк устала керек болуп тургъан «Биджанский» сохозунда ишлерге ашырадыла.

Ол совхоз крайда эм  уллу эл мюлклени бирине саналгъанды.  Алай бла алыкъа эл мюлк санагъатда керекли сынамы болмагъан жаш адамгъа кесини билимин толу хайырландыра ишлерге мадар табылады. Болумлу  уста арымай-талмай урунургъа  кюрешеди. Сынамлы адамладан юлгю ала, мюлкню малчылары бла бирге кёп жетишимлеге жетеди, бай  сынам да алады.

Сора  аны аты мюлкню ичинде махтау бла айтыла башлайды. Кёп заман да кетгинчи, Маратны  районда, крайда да алчыланы тизмесинде сагъынып тебирейдиле. Алыкъа  жаш адам болса да, ишин  билген  устады деп, аны мюлкню тамата зоотехниги къуллукъгъа сайлайдыла. Крайда уллу къуллукъчула аны  жангы  ишини бардырыууна къарап турадыла да, тийишли кёрюп,  крайда эм уллу тауукъ ферманы баш зоотехниги къуллукъгъа тежейдиле. Алай а кеси журтунда жараргъа  излеген жаш аны  унамай къояды. Алайдан кетгенден сора, кесибизге жууугъуракъгъа санап, Волгоград областьны Чернышёв районуну  «Чернышевский» совхозунда баш зоотехник болады.

Чюйют автоном областьда алгъан уллу иш сынамы  Шаман улугъа  бу совхозда да бет жарыкълы урунургъа онг береди. Малчылыкъда жангы алчы мадарланы хайырлана билген таулу, жууукъ заманда мюлкню малын айныу жолгъа чыгъарады. Бир кесек жылдан сора уа, областьда игилени санында айтылады мюлк. Алай жигер кюреше, алчылыкъны кишиге ычхындырмай  турады ол мюлк хапарыбызны жигити киши жерледе андан кёп туралмай, журтуна бек тансыкъ болуп  республикабызгъа къайтады. Мында уа Къобан районну эл мюлк управлениясында къуллукъ этгенди, «Солнечный»  совхозну директоруну орунбасары болгъанды,  «Къобан» колхозда зоотехник болуп да ишлегенди. Къайда, къайсы къуллукъда  да жигер уруннганлай тургъанды.

Алай бла эл мюлк санагъатыбызгъа кёп къыйыны киргенди. Марат бла аны юй бийчеси (Байчорланы Магометни къызы Мариетта) эки сабий ёсдюргендиле. Юч туудукълары барды.  Мариетта  врач-анестезиологду. Жашы Шамил да  анасыны жолу бла баргъанды.

Шаман улу уа бусагъатда бузлатыучу кереклеге ремонт этиучю, аланы къураучу фирманы таматасыды. Туудукъларына къууана, Черкесскеде жашайды.