Тёзюмю бошалып этилген оноу

Шёндю РФ-ни   Сауутланнган кючлери Украинада бардыра тургъан энчи аскер операция бла байламлы запад къыралла асыры адыргыдан, не этерге билмей,  бир бири ызларындан   Россейге тюрлю -тюрлю санкцияланы  салып барадыла.  Президентибиз Владимир Путин этген оноуну юсюнден Байден (АБШ), Джонсон (Великабритания), Шольц  (Германия)   гыр-мыр этерге кюрешедиле, амалсыздан.  Ала Украинагъа  сауутланы ашыгъышлы самолётла бла жиьерип, хар заманда этиучюлерича,   магъыз, бир биргизни ёлтюрюгюз деп, бир жанындан къарап турадыла.

 Санкцияла,  Россейча, уллу, интеллектуал, бийик технологиялы эм чексиз табийгъат байлыгъы  болгъан  къыралгъа хазна бир заран келтирмегенлерин заман кёргюзтгенди, ала да аны ангыларгъа  керекдиле. Болсада  банкланы битеудуния байламлыкъларын жюрютген SWIFT   канал связны тыйгъан этерикбиз деп, финанс системабызны  ойдурургъа кюрешедиле. 

Энди Путин 24 февральда энчи аскер операцияны не ючюн этип тебирегенини юсюнден эки сёз. Сегиз жылны ичинде Киевни режими, украинлы неонацистле бла бирге, Донбассда орус халкъгъа сынатхан зорлукъгъа чыдаялмай, амалы къуруп, ма андан башлагъанды ол ишни. Андан сора да, 1991 жылдан бери запад къыралла, Украина  НАТО-ну санына ол алыкъа кирмегенликге, аны башчыларына оноу этип, жеринде Россейге  чабыуулукъ этерге онгла къурай тургъанларын да эсге алып, эм тёзюмю къуруп, ма аны ючюн башланнганды энчи аскер операцияны.    Шёндю къыркъ миллиондан аслам халкъы болгъан къыралгъа оноу этерге тюк чакълы эркинлиги болмагъан Зеленский бизге болушугъуз, кесибиз къалгъанбыз деп, къайда болгъанын билдирмей жашырын турады, социал сетьлеге билдириуле салып.  

Украина шёндюгю болумгъа бир кюннге, ол угъай эсенг, он жылгъа да келмегени баямды. Токъсанынчы жылланы башындан окъуна ол къырал, Западха   бурулуп, терс жолну тутуп, нацист идеологияны байрагъын ёрге кётюрюп  келеди.  Шёндю Путинни айтханы да олду: «Биз Украинаны жерин алмайбыз, кесибизге къошмайбыз, жаланда анда  демилитаризация бла денацификация  этергеди муратыбыз».  Башхача айтханда, Украинагъа  НАТО-ну къыраллары келтирген сауутланы эм ала анда Россейге къажаугъа буруп жарашдырыргъа кюрешген тюрлю-тюрлю аскер инфраструктураны толусунлай къурутурукъдула. Ол саннга анда олтуруп «оноу» этип тургъан ингилизли эм америкалы кенгешчиле да киредиле, сёзсюз.

Бек уллу къайгъы уа, мени оюмума кёре, отуз жылны ичинде неонацист  эм бендера идеологияда ёсген тёлю этдиреди.    Шёндю асламысында аладан къуралгъан батальонла уруш этерге кюрешедиле-Киевни эм башха шахарланы адамла аслам жашагъан кварталланы эм школланы орталарына аскер техникаларын кийирип.

Путинни тёзюмю не ючюн къуругъаныны юсюнден айта, бир затны чертирге сюеме.  Тергеулеге кёре  Донецк бла Луганск республикалада 2014 жылдан бери ала (укрнеонацистле), аскерчиле бла бирге, бек аздан 12-13 минг адамны ёлтюргендиле. Шёндю, кесигиз да кёре болурсуз, Донбассда жашагъанланы  асламысы 7-8 жылны ичинде юй тюпледе бугъуп, къаллай болумлада тургъанларын,  россейли аскерчилени ол жерлеге келирлерин    къалай термилип сакълагъанларын.

Эсигизде эсе, 2014 жылда 2 майда Одесса  шахарда Профсоюзланы юйюнде Украинада къырал тюрлениулеге къажау сюелгенлени, неонацистле жанлары саулай кюйдюргендиле. Ол кезиуде – 42-ге, шёндю ачыкъ болгъан шартлагъа кёре уа  ала (нацистле) 100-ге жууукъ адамгъа зорлукъ сынатхандыла. Ёлмегенлени, мекямны ичине жыйып, ол этген артыкълыкъларын видеокамерагъа да тюшюрюп, кеслери да  андан зауукълукъ алып,  жаш адамланы жанларын алай алгъандыла. Былайда укрнеонацистле  кюйсюзлюклери бла немисли фашистлени озгъандыла.

24 февральда Путин  Россейни халкъына этген  чакъырыу сёзюнде Одессада болгъан артыкълыкъланы юсюнден былай айтханды: «Биз ол мурдарланы барысыны да атларын, тукъумларын да билебиз, эртте-кеч болса да, ала законнга тийишлиликде жууапха къаты тартыллыкъдыла».

Энтта да бир затны энчи белгилерге сюеме. Путин да айтханды аны юсюнден: «Сизде (Украинада) жаланда чынтты аскерчиле бла сёлешиулени бардырыргъа боллукъду». Бу кюнледе Зеленский урушну тохтатыр муратда сёлешиулени бардырайыкъ, келиширге керекди дерге кюрешгенди. Алай ол башында сагъынылгъан  нацбатальонла анга бойсунмайдыла, бир заманда да бойсунмагъандыла, аны къой  Зеленскийге айтханларын этдирип турадыла. Америкалыла уа къыралгъа толусунлай оноу этгенлерин энди букъдургъан да этмейдиле. Сёлешиулени да ала айтхан жерледе  этерге кюрешедиле, тюрлю -тюрлю сылтауланы келтирип.

РФ-ни МИД-ини башчсы Сергей Лавров да аны юсюнден бир ненча кере айтханды: «Политика эм финанс жаны бла Украина толусунлай тыш управлениядады». Бу шартланы айтханым, тюнене Белоруссияда Россейни жанындан Путинни болушлукъчусу Мединский башчылыкъ этип  бардырылгъан эки жанлы сёлешиуледе бир оноу этилсе да,  Украина  толтурурму къол салгъан къагъытлагъа кёре борчларын?  Ийнанмайма, нек дегенде  Минскде 2015 жылда Донецк эм Луганск республикала бла байламлы этилген келишимлени бир пунктун да андан бери украинлы къырал башчыла толтурмагъандыла, толтурургъа  да итинмегендиле.

 Къалай алай болсада, Путин РФ-ни Сауутланнган кючлерине салгъан борчну ала тийишлисича толтурлукъларына сёз да жокъду. Украина эртте-кеч болсада националистледен эм тыш къыраллы кенгешчиледен, бек башы уа сауутладан эм тыш къыраллы аскерчиледен бош боллукъду.  Аны юсюнден да айтханды президентибиз чакъырыу сёзюнде.

 Дагъыда    сёлешиуюнде къырал башчыбыз НАТО-гъа кирген къыраллагъа, ол санда Америкагъа да,   1997 жылда Европада къоркъуусузлукъну жалчытыу жаны бла этилген келишимлеге къайтыргъа, ала ишлерге керекдиле деп бир ненча кере белги бергенди.  НАТО-ну аскер инфраструктурасы Россейни чеклерине жууукълаша келгенини юсюнден да къайтарып айтханды. Алай, тыш къыраллы политикле, тынгылауну басып, Лавров айтханлай, бизни  алдап, жамауатыбызгъа ётюрюк хапарланы жайып, Россей тёгерекге чабаргъа хазырланады деп,  ишлерин  кеслери сюйгенча этип турадыла.

Аны бла байламлы, бу кюнледе Украинада болгъан ишлени эсге алып, Литва, Латвия, Эстония, Польша, Словакия, Чехия, Румыния эм Болгария къайгъыгъа къалгъандыла. Ала НАТО-ну тёртюнчю статьясын хайырланыргъа керекди, бизге восток жанындан къоркъуу келсе, не этерикбиз, коллектив болушлукъ боллукъмуду деп къоркъадыла.

 Эсигизге салайыкъ, алгъын Совет Союзгъа шуёх болуп тургъан къыралла шёндю НАТО-гъа киредиле. Румынияда, Болгарияда, Польшада эм башха жерледе АБШ-ны уллу аскер базалары барды.

Къалай алай болсада, Европа континентде тынчлыкъны америкалыла бузгъандыла, къарыусуз къыраллагъа (башында сагъынылгъанла ол саннга киредиле) оноу этип, аскерлерин ары жыядыла, Россейни къоркъуусузлугъуна заран келтирлик сауутланы ол жерледе орнашдырадыла.

Путин 2007 жылда Мюнхенде конференцияда сёлеше, Запад къыраллагъа, келигиз, мамырлыкъ жолну излейик, бир бирибиз бла демлешип турмайыкъ, энди хар зат да сиз айтханча болуп турлукъ тюйюлдю, бизге да бир тынгылагъыз, дегенди. Ма аланы (запад политиклени) хаталарындан келгенди Европа, Украина да  шёндюгю болумгъа. 

Бу кюнледе Путин РФ-ни аскерини стратегиялы тыйыу  кючлерин хазырлыкъ режимге кёчюрюрге буйрукъ бергенди.

Къонакъланы Хасан.