Ата журтларына кертичилей къалгъан къарындашла

 2 февраль - Россейде аскер махтаулукъну кюню 

Тёбен Чегемден батырла Гочияланы Кичибатырны жашлары Хусейин бла Назир   Ата журтубузну жалынчакъсызлыгъы, бизни бюгюннгю мамыр жашауубуз  ючюн жанларын, къанларын да аямагъандыла. Кичи лейтенант Гочия улу Хусейин урушну аулакъларында къалгъанды. Тамата сержант Гочияланы Назир а жигитлигине шагъатлыкъ этген кёп орденлени, майдалланы да алып, сау-эсен ата журтуна къайтхан эди. Ол 2000 жылда ауушханды.

 Взводун ёлюмден къутхаргъан батыр

Къарындашладан абадан Хусейинни Уллу Ата журт урушну ал кюнлеринде Орджоникидзе шахарда кичи офицерлени хазырлагъан училищеге окъургъа иедиле. Аны айырмалы бошап, Гочия улу  кичи лейтенант  чынны алады. Анга 28-чи  атлы аскер дивизияны 132-чи  кавалерия полкунда взводну командирини къуллугъун  ышанадыла.

Аны къауумунда Хусейин 1941 жылда июльда  Украинада Павлоград шахарны къатында фашистле бла сермешге киришеди. Къазауатны ёртен жоллары аны артда кёп жерге элтедиле, кёп сынаудан ётдюредиле. 

Хусейин къуллукъ этген дивизия эм къыйын болумгъа 1942 жылны майында тюшеди. Харьков таба баргъан Баренково, Лозовая, Изюм эллени къатларында фашистле дивизияны аскерчилерин къуршалайдыла. Аланы  юслерине кёкден   топла къуядыла, жерде танкала бла урадыла. Бу болумда дивизияны аскерчилери къуршоудан къауум болуп чыгъаргъа кюрешедиле.

Совет Союзну маршалы Георгий Жуков   Харьковну тийресинде сермешде уллу къоранчла  бир-бир командирле фашистлени кючлерин шарт ангыламагъанлары, алагъа къажау сермешге кереклисича хазырланмагъанлары ючюн болгъанларын  жазгъанды китапларындан биринде.  Кертиди, Уллу Ата журт урушну тарыхында ол эм къоранчлы сермешлеген бирине саналады. Къызыл аскерчилени уллу къаууму 1942 жыл майда Харьковну къатында («Харьковский котёл») къырылгъанды. Анда 230 минг аскерчи бла офицер жанларын бергендиле.

Ма аллай къыйын болумдан Гочия улугъа взводун ёлюмден къутхарыргъа тюшгенди.  Кечеле бла жол кёргюзте, къуршоудан аманны кебинден чыгъадыла. Сермешлени биринде ол жаралы да  болады.   Взводун сакълап, кеси да жигитлик этгени ючюн Гочия улуна Къызыл Жулдузну ордени берилген эди. Аны жашау  жолу 1943  жылны июльда юзюледи.  Къыбыла  фронтда гитлерчиле бла сермеше, ётгюр таулу жаш белгисиз тас болады.

 Батальону бла  Сталинград таба

Къарындашладан экинчиси 19-жыллыкъ Назирни   аскерчи жолу Донда башланып,  Сталинградха, фашистлени уясы Берлиннге, андан айланып Прагагъа дери жетдиргенди.  Ол связьны 167  къурулуш-эксплуатация батальонунда взводну командири эди.

  Георгиевскде  къысха юйрениу курсладан сора батальону бла бирге Назир Сталинградха атланады. Уллу Ата журт урушну кезиуюнде бек кюйсюз,  къанлы сермешле уа бу шахарны къоруулау ючюн болгъандыла.   Назир, аскерчи нёгерлери бла бирге, Донну сол жагъасы ючюн сермешгенди.

Связчыла   урушда артыкъда магъаналы эм жууаплы борчну толтургъандыла  – командованияны бла аскерчилени араларында телефон байламлыкъны дайым да жалчытхандыла.  Чегемли жашха, окъла сызгъырып башы бла ётгенлерине, топла къатында чачылгъанларына да къарамай,  провод чулгъамны да  кётюрюп,  телефон ызны юзюлген жерин табаргъа, аны жамаргъа кёп кере тюшгенди.

Донну тийресинден Гочия улу къуллукъ этген аскер бёлюмге Сталинградны тийресине кёчеди. Шахарны немисли фашистледен къоруулагъан кезиуде  таулу жашха кесини жигитлигин кёргюзтюрге тюшгенди.  Сермешледен биринде, совет аскерле алгъа ёшюн  атаргъа хазырланнганда, топ атылып, телефон ишлемей тохтайды. Батальонну командири Матвеев Назирге кемчиликни кетерирге буюрады.

Проводну  юзюлген жерин  излеп, жашха кёп айланыргъа тюшгенди окъланы тюбюнде.  Тюз да аны табып,  жамап бошагъанлай, къатында топ чачылып, ол жаралы болады. Гочия улу, душман аскерле юслерине окъ жауун жаудура  тургъанлай, темир чыбыкъланы 11 жерде юзюлгенин бири бирине жалгъагъан эди. Бу ишни ол жаланда 45 минутну ичинде толтургъанды. Ол кюн таулу жаш кёргюзтген батырлыгъы ючюн  биринчи аскер саугъасын алгъанды: ол Къызыл Жулдузну орденине тийишли кёрюлгенди.  

Жарасына бакъдырып, госпитальдан чыкъгъандан сора,  жангыдан фронтха къайтады. Ол кезиуде совет аскерле Сталинградны къоруулап, запад жанына  ёшюн ургъандыла. Жигит жаш Белгородну, Сума, Полтава шахарланы фашистледен тазалау сермешлеге да  къатышханды.

   Связь команда баш командующий  генерал Лялющенко бла байламлы болургъа керек эди. Назир, бу къыйын борчну толтурургъа  чыкъгъанында окъ, топ  атылгъан бир да тохтамайды. Аскерчиле ол  тийреде 7 кюнню сермешгендиле, анча  кюнню ичинде да связь бир да бузулмай, тохтамай ишлеп тургъанды. Аны ючюн берилген эди  Гочияланы Назирге Ата журт урушну 1-чи  даражалы ордени.

15 саугъа жасагъанды жигитни кёкюрегин

Таулу улан совет аскерде эм сыйлыгъа саналгъан «Жигитлиги ючюн»  майдал бла эки кере саугъаланнганды. Андан сора да «За боевые заслуги», «За оборону Сталинграда», «За освобождение Киева», «За освобождение Праги», «За победу над Германией», битеу да 15 майдалгъа тийишли болгъанды. 

Бир жол Назирни штабха чакъырып, Висла-Одер операцияны алда  баргъан бёлеги бла связь болмай  къалгъанды,  къысха заманны ичинде аны  тюзетирге керекди деп буйрукъ бергендиле.  Таулу связчы  эки нёгер да алып, аны толтурургъа  чыгъады. Ол кюн а  жауун челекденча къуяды,  аны юсюне аскерчилени жюклери да ауур  – темир чыбыкъла чырмалгъан катушкаланы,  автоматла, башха керекле да бар.

 Фашист самолётла уа кёкден топла атханларын тохтатмайдыла.  Жашла чыбыкъ ызны тинте келип, танкала теплеп юзюлген жерлерин табадыла да, бирге  жалгъайдыла. Алай  связь жокъ. Ол кезиуде уа совет аскерчилени юсюне немис танкала келип къаладыла. Ала    снарядла къазгъан терен чунгургъа бугъадыла. Анга адам ийнанырыкъ да болмаз, алай танкла ала букъгъан жерни юсю бла ётюп кетедиле. Андан ары бир 300 метр чакълы темир  чыбыкъ юзюлюп тургъанын ачыкълайдыла.

Связь жангыртылгъанда   маршал Конев аны ким жарашдыргъанды деп сорады, деп эсгериучю эди Назир. Аны атын, тукъумун  айтханда, ол    жигитлик кёргюзтгени ючюн ыспас этген эди таулу жашха. Бу батырлыгъы ючюн Гочия улу Коневни буйругъу бла  «За отвагу» майдалгъа тийишли кёрюледи.    

1945  жылны 8 майында  бизни аскерчиле Берлинни кючлейдиле. Хар совет аскерчи  рейхстагга кесини атын, тукъумун жазаргъа сюе эди. Гочияланы Назир да солдат чурукълары бла фашистлени уялары рейхстагны акъ мермер атлаучуларын теплеп, барып кесини къол ызын  къойгъан эди аны  къабыргъаларында.

Къайда да атын иги бла айтдыра

Къанлы къазауат Гочияланы Назирге Хорламны кюню бла бошалып къалмайды. 1945  жылны майында Чехословакияны ара шахары Прага  ючюн къазауат  башланады, анда гитлерчи аскерчиледен къалгъан эдиле.  Аланы  къурутургъа  Совет командование 3-чю, 4-чю гвардиячы полкну иеди.  Аланы  аскерчилерини санында болады таулу улан. Прага фашистледен   жаланда 12 майда тазаланады. Гочия улун 1946 жылны октябрине айына дери аскер  къуллугъундан башына бош этмейдиле. Оюлгъан, чачылгъан шахарланы орунуна салгъан аскерчилени  къурамында къуллукъ этеди ол.