Сауд Аравия быйыл Меккагъа тышындан муслийманланы къоймазгъа оноу этгенди

Хар жылдан да дунияны битеу къыралларындан муслийманла Меккагъа исламны келечилерине борч этилген жумушландан бирин – хажны – къылыргъа атланадыла. Орта эсеп бла бу сыйлы жерде 2-2,5 миллион адам жыйылып, аны тёрелерин толтургъандыла.   Хар керти муслийман жашауунда бир кере окъуна исламда баш борчну толтурургъа итинеди.   

Болсада быйыл пандемия  бу муратланы бузгъанды. Бу кюнледе белгили болгъаныча, Сауд Аравияны оноучулары быйыл хажны жаланда къыралны ичинде жашагъанлагъа   эркин этгендиле.  Онлайн халда бардырылгъан пресс-конференцияда хажны ишлери жаны бла министр Мухаммад Бентен правительство алыкъа хажны ненча адам къылыргъа боллугъун шарт тохташдырмагъанын, алай аланы саны мингнге жетерге боллукъларын айтханды.  «…алай аланы саны он, неда минг жюз адамгъа жетерик тюйюлдю»,-дегенди ол.

СА-ны саулукъ сакълау министри Тауфик аль-Рабиа билдиргенича уа, жолоучуланы Меккагъа жетгинчи барысын да коронавирусха тинтирикдиле, хажиликни тёрелерин толтургъандан сора уа ала эки ыйыкъны юйлеринден чыкъмай турургъа борчлу этилликдиле. Дагъыда сыйлы жолоучулукъ  65 жылдан таматалагъа, ауруулары юслеринден кетмегенлеге  эркин этиллик тюйюлдюле.

Шартлагъа кёре уа, арап къыралланы арасында Сауд Аравия коронавирус жукъгъанланы санына кёре биринчи жерни алады. Анда ауругъанланы  саны 180 мингнге жууукълаша келеди.  

Сауд Аравияны оноууна муслийманланы кёз къарамлары тюрлю-тюрлю болгъанды. Сёзге, Пакистандан быйыл Меккагъа 180 минг адам барыргъа хазырланнганды, Индиядан а 200 минг адамдан заявка берилген эди. Болсада бу оноу чыгъарылгъынчы да Индонезия, Малайзия, Сенегал, Сингапур инсанларын бу жолоучулукъгъа чыгъаргъа къоймагъандыла.  

Россейли муслийманла быллай оноугъа  хазыр эдиле, дегенди РФ-ни муфтийлерини советини башчысыны орунбасары Рушан Аббясов. «Россейде тыш къыраллагъа самолётлагъа жол  15 июльдан сора  ачыллыгъы баямды. Ол а кечди, бу заманнга Меккада болургъа тийишлиди. 30 июльда байрамны ахыргъы тёреси толтурулады – Арафада туруу. Алай бла быйыл хаж къылыугъа россейлиле чыгъалмазлыкълары баям эди. Сауд Аравия этген оноу тюздю, былай алып къарагъанда, ары битеу дуниядан да адамла жыйыладыла. Шёндю уа эпидемиология болум къыйынды. Адамла уа, сюйселе, сюймеселе да, бир бирлери бла тюбешип, жукъмай къоярыкъ тюйюл эдиле»,-дегенди ол журналистлеге.

Аббясовну айтханына кёре, Россейде хаж къылыугъа хазырланыу былтыр окъуна башланнган эди. Компанияла къонакъ юйледе, самолётлада жерлени сатып алып тебиреген эдиле. «Энди уа туроператорла ахчаны жолоучулагъа къайтарыу жаны бла мадарла этедиле»,-деп къошханды ол.

«Мамырлыкъ» жандауурлукъ фондну башчысы Ахматланы Назир  хажини бизге айтханына кёре, исламда эм багъалы зат – адамны саулугъуду. «Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, Каабаны аллына келгенинде: «Ишексизме, сени уллулугъунга, сыйлылыгъынга жетген бир зат да жокъду»,- дегенди,  анга къарап. Ызы бла уа: «Болсада адам улуну, муслийманны къан тамычысы Аллахуталаны аллында сенден багъалыды»,-дегенди»,-деп эсгертеди Назир хажи.

Бюгюнлюкде чегип, базманнга салып къарагъанда, къоркъуу уллуду. Аны себебинден Сауд Аравияны къуллукъчулары  чыгъаргъан оноу тюздю, деп акъыл этеди ол. «Ары дери да сагъыш этип,  быйыл хажиликни эркин этселе, кёп халкъ ачыргъа болур деп къоркъуп тургъанма. Ауруу болмагъан кезиуде  да адамла тюз бири бири ауузуна солугъанча, алай жууукъ турадыла бир бирлерине, ол халда жюрюйдюле. Халкъ асыры басыннгандан, аланы бир бирден метр бла жарым кенгликде ахырда туталлыкъ тюйюлсе. Бютюнда тауаф этгенде, Минада болгъанда,  къонакъ юйде, транспорт  бла жюрюгенде да»,-деп къошханды ол.

Дагъыда ары аурумагъан адам келлик тюйюлдю деген ышаныулукъ да жокъду, дейди Назир хажи. Ол заманда уа ненча адам бояллыкъды. Ала жерни битеу этеклерине жайыллыкъдыла, артда вирусну  тыяр онг болмай къаллыкъды.

Быйыл хажиликге барыргъа хазырланнганла не этсинле дегенде уа, турфирмала бла сёлешиуле барадыла, деп билдиргенди ушакъ нёгерибиз. Ала адамланы къагъытларын, ахчаларын да къайтарадыла. Бирлери уа аланы алмай, келир жылгъа къоюгъуз деп,   борчларын толтурургъа хазыр болгъанларын айтадыла.  

-  Исламны Юммети къоранчсыз,  зарансыз, саулукъда ётдюрюр ючюн бу заманны бир кесек сабырлыкъ этерге керекди.  Быйыл ниет этип, алай баралмай къалгъанланы айыплары жокъду. Къуранда хаж борч этиледи амалы, онгу болгъаннга. Алай амалы болмагъанны юсюнден гюнях кетериледи. Аллахуталаа барыбызны да аны аллында жарыкъ бетли этсин,-деп тилек этеди Ахмат улу.  

«Ислам в Евразии» газетни баш редактору Аккайланы Хасим хажини акъылына кёре да, бу оноу тюздю. «Ол исламгъа чюйре келмейди. Кертисин айтханда, къыралда эпидемиология болум къыйынды. Сауд Аравияда вирус бютюнда жайылыпды. Сора тюрлю-тюрлю къыралладан ары жамауатны жыйып, ауруу бютюнда жайылса, артда аны тохтатыр онг боллукъ тюйюлдю»,-дейди ол.

Хасим хажи россейли муслийманланы быйыл бу сыйлы жолоучулукъгъа чыгъалмай къалгъанлары ючюн къайгъырмазгъа чакъырады. «Хажиликни къолайлыгъы, саулугъу, онг болгъанлай толтурургъа борчлудула. Алай аны энтта бир жоругъу барды – жолла ачыкъ болургъа керекдиле. Шёндю уа чекле жабылыпдыла. Бу болумну тюрлендирирге бизни амалыбыз жокъду. Алай бла быйыл хажиликге чыгъаргъа деп ниет этип, аны толтуралмай къалгъанланы  Аллахуталаны аллында сылтаулары барды. Экинчи аллай адамны къолайлыгъы, саулугъу жетмей къалса борчун толтурургъа, ол Аллахны аллында жууаплы боллукъ тюйюлдю»,-дейди ол.