Халал къыйынны эмда таза ниетни жашауну тутуругъуна санайды

Жашауну татлысын-ачысын да кёре, къайсы бирибиз да къадарны юсюнден сагъышланмай къалмайбыз. Аслам затны аны ажайып базманында ёнчелерге да сакъбыз. Шукур къудуретге, жолубузда кёплеге тюбей, аладан игиликге, тёзюмлюлюкге да юйрене-тюшюне келебиз.

Алай эсе да, огъурлу, халал инсан Керменланы Халиматны таныгъанымлы бери бу тиширыуда болгъан сюймеклик, ачыкълыкъ да мени дуниягъа башха кёзден къарарча этгендиле. Жашаудан, къадардан излемлерим да иги да ёзгергендиле.

Биз, харкюнлюк жумушларыбызгъа бёлене, къатыбызда быллай адамла барлыкъларын, алагъа да болушлукъ, къайгъырыулукъ керек болгъанларын унутуп къойгъанча, къайры эсе да ашыгъа жашайбыз. Кертиди, жазыу кёпню кёргюзтеди, алай эсе да, жашаугъа уллу сюймекликни, къатындагъын сезе, анга къайгъыра билиуню уа, бюгюннгю жигитимдеча, аламат кючюн хазна эслеялмагъанма.

Аны кесин а ВОС-ну республикадагъы бёлюмюню юсю бла таныгъанма. Ол, кёзлери кёрмегенлерине да къарамай, жюрюй турсам игиди деп, редакциягъа кеси келгенди, ашыргъаныбыздан сора уа: «Мен юйге сау-саламат жыйышханма, жарсымагъыз», - деп, телефон бла сёлешгенди.

Кёзлеринден къыяулу болгъанындан сора ол Нальчикде сагъынылгъан бёлюмде къуралгъан клубха жюрюп тургъанды. Баям, ол затха аны шахарны кесинде тургъаны да себеплик этген болур. Ары дери уа сюдде къагъыт иш бла кюрешип тургъанды.

Халимат сабийлигинден да жыр чыгъармачылыкъ бла кюреширге бек сюйгенди. Алай эсе да, юйде аны сайлауун жаратмагъанларын билдиргендиле. Сагъынылгъан клубда уа ол жюреги излеген жумуш бла кюреширге, анда айырмалы, жетишимли болургъа да онг тапханды.

Ары жюрюгенлени биргелерине аслам халкъла эмда регионла аралы форумлагъа, творчестволу ярмаркалагъа да къатышханды. Сёз ючюн, «Родник» триону къауумунда жыр айтып, Домбайда биринчи жерни алып къайтханды. Бюгюнлюкде уа быллай жыйылыуланы анычалагъа магъанасы уллу болгъанын чертип, ала сакъатланы бирикдиргенлерин белгилейди. Бу тюбешиуле саулукълары бла байламлы чекленнген онглары болгъанлагъа кеси алларына атылып къалмай, жюреклеринде биз да дунияда бир затха керекбиз деген сезимни, ышанмакълыкъны туудургъанларын айтады.

Алай эсе да, кёпле ауругъанларын букъдуруп, ийменип, жамауатха къошулургъа ашыкъмайдыла. Аны да болады ангыларгъа. Халиматча, халкъ ичинде жюрюрге, дунияда бола тургъан затланы билирге, жашаудан артха къалмазгъа итинмекликни уа керти да жигитликге санарыгъынг келеди.

Ол, манга болгъан кимге болду деп турса, адам ёчюле барлыгъына ийнанады. Аны себепли не аз да амалы болса, айтханыбызча, жамауатха къошулургъа кюрешеди. Огъарыда сагъынылгъан биригиуге кёп жылланы жюрюгенди, анга таматалыкъ этген Черкесланы Ларисагъа бла Юрийге (музыка жаны бла юйретген), Улбашланы Халиматха, бирсилеге да ыразылыгъын билдиргенди.

Кертиди, заман оза, адамны жыл санына да къошула барса, аны къарыуу алгъынчалай турмайды. Юйден адам болушлукъсуз чыгъаргъа кёлленнгенине Халиматха сейир этгеними къалай эсе да ушагъыбызны кезиуюнде жашыралмадым. Артда ийменирге кюрешдим эсе да, ол меничалагъа кёп тюбегенин билдиреди: «Адамла, бизнича сакъатланы кёрюп, болушлукъ этерге ашыкъсала, алагъа аллай бир сууапды. Билемисиз, жаш адамлагъа алгъыш этип, аланы да ыразылыкъларын эшитсем, къаллай бир къууанама. Жолда-къолда сакълыкъны унутмайма. Сабийлеге да жарсыйма», - дейди.

Бирибизге да жангычылыкъ тюйюлдю, къайсы ана да аны саулугъу болмаса, болса да эм алгъа баласына къайгъырады. Мени бюгюннгю жигитим да кёз жарыгъын тас этгенинде, беш сабийини сагъышын этгенди. Аны баш иеси эртте ауушуп, аланы аягъы юсюне кеси салгъанды. Шукур къудуретге, тёрт жашы, къызы да бийик билимле алып, бирери бирер жерде урунадыла. Юч туудукъчугъу уа ынналарына жубанчыдыла.

Балаларын апчытмаз, аланы абызыратмаз ючюн къолундан келгенни аямай, кесин къаты этерге кюрешгенди. Эм алгъа уа ВОС-ну шахардагъы бёлюмюне келип, аны жамауат ишине къатышханды. Алай бла уа аны гитчелигинде мураты да толгъанды – сахнагъа жыр бла чыкъгъанды. Айтханыбызча, аслам жерде айырмалы да болгъанды. Айтхылыкъ жырчыбыз Отарланы Омарны 95-жыллыкъ юбилей ингиринде жамауатны аллына чыкъгъанын бир заманда да унутурукъ тюйюлдю. Аны ючюн а Этчеланы Музафаргъа энчи ыспас этеди.

Сахнада уа ол жыр, назму да айтханды. Аланы уа эм алгъа диктофоннга жаздыртып, къайтарып-къайтарып тынгылай, алай юйреннгенди. Биригиуге жюрюгенинде, Брайльни азбукасына да тюшюннгенди, алай андан эсе сагъынылгъан амалны сайлагъанды.

Жюреги къыйналгъан кезиуледе уа Къулийланы Къайсынны тизгинлерине тынгыларгъа сюеди, аланы уа анга сабийлери окъуйдула. Жаш заманында, саулугъу да иги кезиуде уа китапланы кёп жыйгъанды. Жашауунда анга закийибизни кёрюрге насып тюшгенин да хурмет, ёхтемлик бла эсгереди. Ол чакъланы кёзлери кёрген кезиуюню эм насыплыларындан бирлерине санагъанын, акъылманыбызны адеплилигине, фахмусуна да баш ургъанлай тургъанын айтады.

Огъарыда юйюрге къайгъырыулукъну сагъыннганбыз. Онбеш жыл мындан алгъа Халиматны башына быллай сынау тюшгенинде, ол врачлагъа да баргъанды, аладан болушлукъ, амал да излегенди. Мында, тышында да аны кёзлерине экишер операция этилгенди. Алай эсе да, ол мадарла кеслерини себепликлерин бермедиле. Ол кезиуде тиширыу бютюн ангылагъан эди анга алгъадан да къаты болургъа тюшеригин. Эм алгъа уа кесин угъай, сабийлерин кёллендиргенди.

Саулугъу къыйнагъанына къарамай, юйде не жумушну да тамамлайды бу огъурлу тиширыу. Мёхелликге хорларып, иш жокъду деп олтургъанны да тюз кёрмейди. Адам, къадар анга не сынау берсе да, шукур этерге керекди, дейди. Алгъындан да жюреги ийнаннган тиширыу, ауругъан этеме демей, ууахты намазын къылгъанлай турады. Инсан динден да кюч, болушлукъ тапханын чертеди. Халал къыйынны эмда таза ниетни жашауну тутуругъуна санайды.

Юйде кеси къалса да, эрикмезге амал табады. Телевизоргъа тынгылайды, анда интеллектуал бериулени жаратады. Айхай да, жырлагъа, музыкагъа да сюймеклигин сатмайды, ала анга кесин тас этмей, андан ары жашаргъа кюч-къарыу бергенлей тургъанларын айтады. Бахны, Бетховенни, Чайковскийни чыгъармаларын артыкъ сайлайды. Опера жырчы Марио де Ланцону ауазы, фахмусу да анга айырмалыдыла.

- Музыкагъа сюймеклик анам Фатинка бла аммам Локияланы Байханатдан келген болур, ала тойгъа уста адамла эдиле. Ыннам къобуз сокъгъанды. Анам а сабийлигинден да аламат тепсегенди, кеси да агъачы ариу адам болгъанды. Нек эсе да мени окъургъа къоймадыла ансы. Классика макъамланы жаратханыма бирле сейир да этерле, алай аны къалай сюймегин. Ол мени башымы сылап, жюрегими жапсаргъанча, ма алай кёрюнеди, - деп хапарлайды кеси уа.

Жоллада жюрюрге къыйындан къыйын бола баргъан кезиуде кёзлери кёрмегенлеге болушлукъ болурча амалланы, лифтледе, поликлиникалада, бирси жерледе тийишли мадарланы уа азлыкъларына жарсыйды. Сабийлери болгъанлагъа балалары болушханлыкъгъа, кеслери тургъанла да аз тюйюлдюле, дейди.

Тышына кесинлей чыкъса, кёпле сейирсиннгенлерин букъдурмайды. Не жашырлыгъы барды, биреуню къабына кирмеген ол сынагъанны бир заманда да сезмейди. Алай эсе да, «Адам къатында адам ёлмейди» деп, буруннгулуларыбыз бошдан айтмагъандыла. Бизде уа, нек эсе да, сакъатланы кёбюсю жашауну ары жанындагъы къабыргъасыны артында къаладыла. Алай а ала да кюле, ойнай, жарсый, ачый да биледиле. Биз а жаланда алагъа бир кесек болушургъа, къайгъырыргъа, кёз-къулакъ болургъа, менсинмезге юйренирге керекбиз.