Жамбулда - таулу хычинле

Кёчгюнчюлюкден сора Орта Азияда, ол санда Къазахстанда да, иги кесек таулу юйюр къалгъанды. Бюгюнлюкде аланы туугъан-туудукълары бу къыралны жамауат жашаууна тири къатышадыла, кеслерини, миллетибизни атын да игилик бла айтдырадыла.

Къазахстанны Жамбул областыны ара шахары  Таразда жашагъан Байсолтанланы Фатиматны къызы Алдабайланы Майса да аланы арасындады деп ышаннгылы айтырчады. Аны хайыры бла таулу хычинлени сюйгенлени санына ол къыралда къошула барады.

Анга областьны «Знамя труда» газетинде басмаланнган материал шагъатлыкъ этеди. Бюгюн аны бла шагъырейлендирирге сюебиз окъуучуларыбызны.

Къазахстанда жашагъан халкъланы ассамблеясыны къайсы байрамы да той-оюнсуз болмайды. Алада регионну миллет биригиулери хазырлагъан аш-азыкъланы татыуларын да кёрюрге боллукъду. Къонакълагъа бай эм берекетли дастархан бла тюбегенлени санында къарачайлыланы бла малкъарлыланы «Бирлик» деген республикалы биригиулерини Жамбулда «Архыз» бёлюмюню келечиси Алдабайланы Майса да барды.

- Ол бизни организациягъа къошулгъанлы алай кёп заман болмайды, - дейди "Архызны" таматасы Ёзденланы Лейля. - Алай аны хычинлери болмай бир жыйылыу да ётмейди. Ол да бек аламатды. Таразда жашагъанланы, къонакъланы да энди бизни миллет ашыбызны татыуун кёрюрге онглары барды.

-Анам таулу ашланы, бегирекда хычинлени, этгенине мен бек уллу эс буруп къараучу эдим. Ызы бла кесим да жарашдырып тебирегенме. Алгъа юйдегилериме, артда нёгерлериме, танышларыма. Хычинле - бизни халкъыбызны бек сюйген ашларындан биридиле, - дейди Алдабайланы  Майса. - Ала бла шахарчыланы да сыйларгъа деген оюмуму Ёзденланы Лейля да дурус кёргенди.

Оруслула къонакъны чайгъа бла блинлеге чакъырыучу эселе, бизде уа - хычинлеге. Хар кимни да, аланы хазырлагъанда, кесини къол ызы барды. Къарачайлыланы хычинлери къалыныракъдыла, кеслери да чёплеу жауда къуууруладыла. Таулуланыкъыла уа - жукъала, исси табада биширилгенден сора алагъа сары жау жагъаргъа керекди.

Хычин ичлени къыркъдан аслам тюрлюсю барды, алай тёрелиге картофдан бла бишлакъдан этилген саналады. Ични кесин да жайылгъан тылыгъа салмай, артда аны бла бирге жукъа жаяргъа керек болады, ол а женгил тюйюлдю, - дейди ол.

1944 жылда таулу халкъ Къазахстаннга бла Орта Азиягъа кёчюрюлгенди. Ушакъ нёгерибизни ата-бабалары Павлодар областьха тюшгендиле. Аны анасы Байсолтанланы Фатиматха ол кезиуде жаланда онбеш жыл бола эди.

- 1957 жылда таулуланы кёчюрюлгени терс болгъанын тохташдырылады, халкъ ата журтуна къайтыргъа эркинлик алады, - дейди Майса. - Ол кезиуге анам эрде эди, сабийлери да бар эдиле. Ол себепден Къазахстанда къалады. Алай атам 1975 жылда ауушхандан сора ол да къайтады Къабарты-Малкъаргъа.

Манга ол заманда онюч жыл бола эди. Жаш кезиуюм Минги тауну этегинде ётгенди. Эриме да анда тюбегенме. Тау адетдеча, ол мени къачырып, Жамбулгъа келтиргенди. Мен бери алай тюшгенме.

Къазахстан манга, сабийлериме, туудукъларыма  да - ата журтду. Ассамблеягъа ыразылыгъымы билдирирге сюеме, бизни келир тёлюлерибизге таулу халкъны миллет энчиликлерин, культурасын, тёрелерин, аш-азыкъларын жетдирирге онг бергени ючюн.

Таулуланы ашларын биз да кёргенбиз. Ала кертиси бла да бек татыулу эдиле, бегирекда хумужу хычинле.

Суратда: ортада Алдабайланы Майса.