Элим деген – элге борчлу

 Бусагъатдагъы жаш адамла тамблагъы кюнню иелеридиле. Алда жашауубуз аланы иш, акъыл, берекет жаны бла да къолайларына кёре  боллугъу хакъды. Алай  келеди жашауда: юй мурдорну юсюне къаланнганча, болгъаннга къоша барадыла келлик тёлюле.Тау элледе жашау тохтап тургъан халдады деп жарсыйбыз. Аны эслемеген жокъду. Эринмеген мадар этерге кюрешеди. Ийменнген, иш ылыгъына узакъдан юйреннген а къыралдан болушлукъ сакълай, оздурады кюнлерин.

Жаш тёлю анга къалай къарайды?

Россейни кёп эллеринде эл жерледе администрациялагъа болушлукъгъа жаш адамланы административ къауумлары  къуралгъандыла. Ол ишни не тюрлю хайыр келтиргенин Тёбен Чегем элни юлгюсюнде кёрюрге боллукъду.

Элде жаш адамла къурагъан  администрация ишлегенли жыл бла жарымдан атлагъанды.  Аны таматасына элли жашла бла къызла «Минги тау» журналны бёлюмюню редактору, назмучу Байтуугъанланы Исмайылны айыргъандыла. Аны сылтауу ачыкъды – жаш болгъанлыкъгъа, Исмайыл къайда да алгъа баргъан, неге да терк юйреннген, таматаладан акъыл соргъан, жашланы тёгерегине жыйгъан адамды.  

Тёбен Чегем, башха тау эллеча, малчылыкъ, жерчилик бла жашайды. Бусагъатда  хар ким кеси башыны къайгъысын кёрюрге итинеди дейдиле халкъда. Алай болургъа уа керекмиди? Къоншуларыны, ахлуларыны, бир сёз бла айтханда, миллетини  къайгъысын этмесе, таш башында да кечиндирир жанын. Алай а, эл эсенг, жамауат эсенг, сени борчунг да кенгди. Жашауда бир бирни тутмасанг, миллет да, халкъ да болмазса. Бирлик кёп жерде керекди. Чегемни жаш адамлары, къолларындан келгенича, артха кетип баргъан ахшы  тёрелени къайтарыргъа, болумну тюзетирге, элде жашауну сейир этерге, ёсе келген тёлюню ниет жаны бла юйретирге  кюрешедиле.

Ойласанг, быллай биригиуле къурау тамблагъы кюнюбюзге ишлейди. Бу асыл оноуну мурдор ташын салгъанла да ол жашла кеслери болгъандыла. Ала элни администрациясыны башчысы Къонакъланы Алийни жашы Илиясха келип, муратларын ачыкъ этгендиле. Быланы туугъан жерлерини тамблагъы кюнюне къайгъы этгенле болгъанлары къууандыргъанды. Эл тамата алдан ангылагъанды журтларыны къайгъыларын жаш адамла бла тамамларгъа тынч боллугъун. Биригиуню кесини жорукъла излеген къагъытларын (уставларын, договорларын…)  хазырларгъа да болушханды.

Бюгюн ала сегиз адам боладыла. Таматалары, айтханыбызча, Байтуугъанланы Исмайыл. Аны орунбасары – Къулийланы Кемат, мандат комиссияны председатели – Жанкишиланы Герман, башчыны кенгешчиси – Малкъондуланы Ахмат, бюджет, налог, ахча жаны бла  – Жазаланы Ахмат, эл мюлк, предпринимательство, жашау-коммунал мюлк жаны бла  – Къонакъланы Таубий, социал политика, жаш тёлю, культура эм спорт жаны бла – Ципинланы Алим. Закон, тюзлюкню тутуу, жамауат эм дин биригиуле бла байламлыкъгъа уа Габоланы Шамил жууаплыды. Алагъа ишлерин бардырыр онг бергендиле – администрацияда отоу бёлгендиле.

Жамауат иш бла кюрешген тынч болмагъанын а жашла биринчи атламларындан окъуна ангылагъандыла. Кёп тюрлю адам болады, бары бла да бир оюмгъа келген алай тынч тюйюлдю. Бютюнда бусагъатдагъы заманда. Алай а алагъа тутхан ишлеринде элни таматалары, школда устазла, маданият ара, эл китапханада ишлегенле да болушадыла.

Жаш тёлю администрацияны борчлары, муратлары недеди? Биринчиден, ала элни проблемаларын, бирлешип этиллик ишлени, болушлукъ керек жерлени  белгилегендиле. Адам жаш, къарт болса да, анга къайгъырыуну кёрсе, къууанады. Алай бла, бир элчини да сансыз этмезге деген чакъырыу бла ишлейдиле ала.

Ёсюп келген тёлю бла ишлеу программаларында бек магъаналыгъа ала жашчыкъланы бла къызчыкъланы патриот халда юйретиуню санайдыла. Ата журтун сюйген адам не жаны бла да аны сыйын бийикде тутаргъа итинириги кертиди. Жашла школчу сабийлени жамауат ишлеге эм спортха къатышдырадыла, ала бла культура жаны бла тюбешиуле, ала не усталыкъны сайлагъанларыны юсюнден ушакъла бардырадыла. Аланы  игилик этерге, бу жашауда ийменмезге юйретедиле, кеслерини жерлерин табаргъа хазырлайдыла. Айхай да, бу муратны толтурууда юлгю келтириу бек магъаналыды. Юлгю алырча таматала уа болгъандыла халкъыбызда. Бюгюн да бардыла.

Ма, сёз ючюн, «Устазны кюню» деген байрам кёплени эслеринде къалгъанды. Анда жаш тёлю администрация школда тамата къауумгъа: Черкесланы Халиматха, Байтуугъанланы  Мусабийге, Буталаны Исхакъгъа, Макытланы Наситатха, Гыллыланы Маржаннга эм Хосаланы Жаннетге ыразылыкълары билдирип, ол кюнню эсде тутар саугъала бергендиле.

«Ананы кюнюнде» уа  элни тиширыуланы совети бла бирге аламат къууанчлы ингир бардыргъандыла. Байрамны ахырында уа советни таматасы Атайланы Мадина бла Байтуугъанланы Исмайыл юйюр ёсдюрюуде ата-бабаладан къалгъан адет-тёрелени тутханлары ючюн огъурлу аналагъа махтау къагъытла бла саугъала бергендиле. Сахнагъа Керекмезланы Фатима, Туудуланы Светлана, Макытланы Сакинат бла Нафисат, Хосаланы Жамиля, Гочаланы Нина, Ахкёбекланы Лариса бла Насыплыланы Жанна чыкъгъанда, эл жамауаты алагъы къызыу къарсла бла тюбегенди.

 Жаш тёлю администрация ишлегенли кёп болмаса да, дагъыда элни ичинде этген ишлери кёрюнюп турады. «Тазалыкъ ийманны жартысыды» деген ат бла изеу этип, элни, элни тёгерегин кир-кипчикден тазалагъандыла. Юбилейлери болгъан, Уллу Ата журт урушха къатышхан таматаланы алгъышлагъандыла. Ма бусагъатда, короновирус тынчлыкъсыз этгенде, болушлукъ кереклилени белгилеп, онг этерге кюрешгендиле.   

Сабийле бла ишлегенни айтсанг а, «Бирге болсакъ, не да эталлыкъбыз» деп, Тёбен Чегемни бла Яникойну школчуларыны араларында футболдан турнир, «Сурат этебиз!» деген аты бла эришиу баргъандыла.  Патриотизм акцияла, терроризмге къажау ушакъла тёрели болгъандыла.«Мамырлыкъ эм жашнау санга, Къабарты-Малкъар!» деген адабият музыкалы байрамда уа школчу сабийле назмула окъугъандыла, жырла айтхандыла. Быйыл Уллу Хорламны 75-жыллыгъына атап, жаш тёлю администрация спорт эришиуле, уруш жырны, анга аталгъан суратланы конкурсларын этгендиле.

«Биз бу жол жаш тёлю администрациягъа айырылгъанлы, бир жылдан артыкъ болады. Этерик ишлерибиз кёпдю. Дуния кёз ачхынчы тюрлене барады. Аны бла байламлы ёсе келген сабийле башхаладан артха къалмазгъа, неге да хазыр болургъа керекдиле.  Биз аланы бийик интеллектуал халда, ниет эм инсан байлыкъларыбызны сакълап жашаргъа юйретирге итинебиз», – дейди Байтуугъанланы Исмайыл.

Элим деген кесин не заманда да элге борчлу сунады. Кеслерине хакъ, махтау излемей, быллай ишлеге кёл салгъан жашлагъа таянады тамблагъы кюнюбюз. Ала сюйгенча жарыкъ болсун ол.