Агитация эскадрильяны къауумунда таулуланы аты да айтылгъанды

СССР-ни заманында самолётлагъа ат атагъан тёре болгъанды. Конструктор Шавров жарашдыргъан Ш-2 самолёт-анфибиягъа  1934 жылда «Красный балкарец» деген ат берилгенди. Ол «Максим Горький» атлы агитэскадрильягъа киргенди.  

Ш-2 самолёт, заманнга кёре, бек хайырлы  машинагъа саналгъанды. Ол Совет Союзда битеу тенгизледе да учханды, ол санда Узакъ Востокда, Крайний Северде, Сибирьде. Аны чабакъчылыкъда, артыкъ ауур болмагъан жюклени ташыуда, лётчиклени окъутууда да хайырланнгандыла. 

«Максим Горький» атлы агитация эскадрилья уа 1932 жылда «Огонёк» журналны башламчылыгъы бла къуралады. Ол Горькийни чыгъармачылыгъыны 40-жыллыгъына жораланнганды, аны баш борчу – къыралыбызны узакъ шахарларында бла эллеринде ангылатыу ишни, тюрлю-тюрлю конкурсла, лекцияла бардырыу болгъанды.  Эскадрильягъа совет къыралны ал кезиуюнде къуралгъан газетлени бла журналланы келечилери  къатышхандыла, ол санда «Огонёкну» баш редактору Михаил Кольцов да. Эскадрильягъа таматалыкъны да ол этгенди. Ала бла бирге белгили жазыучу Александр Фадеев да учуп тургъанды.

Эскадрильягъа 30-дан аслам самолёт киргенди, ол санда АНТ-20, Сталь-2, К-5, Шавров, Ш-2, У-2 эм башхала.  Хар машинагъа уа энчи атла берилгендиле. Сёз ючюн, «Красный балкарец» самолёт бла бирге   анда «Максим Горький», «Огонёк», «Правда», «Пионер», «Известия ЦИК СССР и ВЦИК», «Работница», «Красная газета», «Биробиджанец», «Комсомольская правда» эм башхала бар эдиле.  

Беш жылны ичинде  агитация рейслени кезиуюнде 3200 митинг къуралгъанды, 5 мингден аслам докладла бла лекцияла окъулгъандыла. Битеу да бирге уа ала бардыргъан  жыйылыулагъа орта эсеп бла 10 миллиондан аслам адам къатышханды. 

 «Красный балкарец» самолётну    Василий Зайцев жюрютгенди, ол кеси да лётчик-испытатель болгъанды. Ол  агитэскадронну командири    Михаил Кольцовну жюрютгенди. Уллу Ата журт уруш башланнганда, Зайцев фронтха барыргъа эркинлик  тилейди. Алай  аны орунуна уа анга быллай документ бередиле: «…битеу инстанциялагъа да: бу эсгертиуню берген адамгъа не жаны бла да болушлукъ этерге. Ол ВКП (б)-ны Ара Комитетини энчи буйрукъларын толтурады». 

Алай бла Зайцев блокадагъа тюшген Ленинградха учуп тургъанды,      Москвагъа гитлерчиле жетедиле деген къоркъуу чыкъгъанда, Сталин андан кетерге  оноу этсе эди, аны да Зайцевге учурургъа ышаннгандыла. Ол бир ненча кюнню аэропортда аллай буйрукъну сакълап тургъанды. 

1943 жылдан башлап ол Уллу Ата журт урушха къатышады, эскадрильягъа башчылыкъ этгенди.   1944 жылда аны самолётуна душман аскерлени аэродромларына чабыууллукъ этилгенде, артиллерия окъла тийип, ол жигитча ёлгенди.