«Жаш тёлюбюз ахшы билим алып, республиканы айныууна себеплик этсе сюеме»

Бизни бюгюнлюкде Москвада жашагъан фахмулу, ахшы билим алгъан жаш адамларыбыз асламдыла. Джаппуланы Юсуф да аланы санындады. Аны жыр айтыргъа, назму жазаргъа да хунери барды. Назмуларын «Наша молодёжь»  битеуроссей журналны редактору Пётр Алёшкин жаратып, изданияларында басмалайды. Жаш кёп жылланы ара шахарда «Эльбрусоид» фондда ишлейди, магъаналы проектлени бардырыргъа амалла этеди.  Ол сабий заманында  ауур атлетика бла да кюрешип, алчы жерлеге   тийишли болгъанды.  Бюгюн  ол бизни  ушакъ нёгерибизди.

- Юсуф, Москвада билим алыргъа нек сюйгенсе?

- Алгъадан Москвагъа барып окъургъа  сагъышым болмагъанды. Онбиринчи классха дери КъМКъУ-ну инженер факультетине кирирге умутум бар эди. Энди ары барама деп тургъан заманымда, келинибиз экиге айланнган эгечими ара шахаргъа окъургъа жиберирге сюйгенин айтып, манга да анда тап болур, дейди.

Кертиди,  туугъан жерими бек сюеме, андан тышына кетип окъургъа неда жашаргъа акъылыма да келмей  эди. Алай бла эсимде да болмай тургъанлай,  Москвагъа келеме. Школну бошагъан кезиуюмде оналты жыл болгъан эди, аны ючюн уллу шахаргъа юйренире къыйыныракъ эди. Бюгюнлюкде уа атамы ол оноууна ыразыма, кёп иги танышларым да бардыла, окъуууму да жетишимли бошагъанма.

- Къыйынмы эди биринчи заманда уа  окъууунгда ?

- Москваны Къурулуш къырал университетинде промышленность эм граждан къурулуш  факультет   эм къыйынладан бирине саналгъаны ючюн ,  окъуялырмамы деп сагъышлана эдим.  Алай биринчи дерсден окъуна, билимим кёп студентленикинден эсе да мажал болгъанын ангылагъанымдан сора, жарсымагъанма.  Къыйын жангызда юйюмден узакъда болгъаным кёрюне эди, не айтсакъ да,  адетлери башхады. Кавказдан адамгъа тюбеп къалсам, анга бек къууана эдим. Ючюнчю курсдан сора уа, усталыгъым бла байламлы иш табар ючюн,  заочный бёлюмге кёчеме. Къурулуш бла байламлы ишге кирип, талай заманны уруннганма.

- Окъууунгдан тышында уа не зат бла кюрешгенсе?

- Бусагъатда ишге жюрюгеним ючюн артыкъ башха затла бла кюреширге жетишмейме. Школда окъугъанымда белгили гёжефибиз Аккайланы Хаджи-Мурат бла ёхтемленип, ауур атлетика бла кюрешип башлайма. Эришиулеге къатышып, алчы жерлеге тийишли болуп тургъанма. Окъуугъа киргенимден сора уа  жарауланы бардырыргъа онг болмаз деп тура эдим. Алай,  насыбыма, окъууубузда спортха уллу эс бургъандыла, аны бла кюрешгенлеге да иги себеп этгендиле. Хар бирибизден  къайсы тюрлюсюнде къаллай жетишимлеге жетгенибизни  соруп, телефон номерлерибизни да алгъан эдиле. Ол кюн окъуна университетибизни  спорт комплексини директору сёлешип, кесине чакъырады. Ауур атлетикадан  юйретген тренер бла  танышдырып, вузну жыйымдыкъ командасына къошадыла.

Биринчи кере вузла арасында эришиуле болгъанда манга- онжети,  мени бла  къаршчылыкъгъа чыкъгъаннга уа жыйырма юч жыл толгъан эди. Аны ючюн биринчи жерни ол алгъанды. Жыл сан категорияларыбызны башхалыгъы уллу болгъаны кёлюме да тийген эди.  Алай бир ненча  жылдан эришиуледе аны  хорлап, биринчи жерге тийишли болгъанма.

- Сен назмула да къурайса, малкъар тилге да кёчюресе. Хар жазгъан адамны  да бир зат кёллендиреди,  дейдиле, аны юсюнден не айталлыкъса?

- Кёллендирген кёп тюрлю болум этеди: туугъан жерим, табийгъат, ахшы адамла, жюрегимде бир жарсыу болса да. Хар заманда да ол башха тюрлюдю. Кёбюсюнде уа ол туугъан жерим бла байламлы болады. Бютюнда сабийлигимде анамы жанындан аппам Отарланы Мустафир, туудукъларын тёгерегине жыйып, халкъ жомакъла, нарт таурухла, болгъан сейир затланы айтыучусу  эсимде къалып, энчи  къойгъанды.

Аны себепли ол къадар ариу сезимлени хайыры бла назмуланы да гитчелигимден  бери жазама.  Москвада къарачай-малкъар жаш тёлюню айныууна себеплик этген «Эльбрусоид» фондда танышым Сылпагъарланы Мариям назмула жазгъанымы билип, аланы Тебердиде Кърымшамханланы Исламны юйюнде бардырылыучу Семенланы Исмайыл бла Мечиланы Кязим атлы конкурсха жибертеди, анда экинчи жерни алгъанма. Мындан ары чыгъармаларымы жыйышдырып,  китап басмаларгъа умутлума.

- Москвада «Эльбрусоид» фондда иги кесек жылны ишлейсе, сёзсюз,  бизни тёлюге ол фонд кёп себеплик этгенди айныу жаны бла. Сен а ары къалай келген эдинг? 

- Биринчи кере фондну  тогъуз жылы толгъан байрамгъа баргъан эдим. Ара шахарда тургъан адамларыбызгъа, бютюнда жаш тёлюбюзге, ол бек кереклиди. Анда ана тилибизде сёлешгенлерине, барысы да бир бирлерине намыс берип, адетлерибизни жюрютгенлерине къууанып, юйюме келгенча болгъан эдим. Жыйылыу бошалгъандан сора, туугъан жерим кёз аллыма келип, андан кетеригим келмей эди.

Экинчи кере уа фондну он жылы болгъанда баргъанма ары. Жыл сайын къуралыучу землячествону  «Эльбрусоидни» юбилейи бла бирикдирип,  «Крокус Сити Холлда» бардырлыкъларын эшитеме. Анга уа жаш тёлюбюзню да болушдурургъа чакъыргъанлары себепли, къууанып къошулгъанма. Андан бери фонд бла байламлыкъ жюрютгенлей турама.

 Ол кеси да  жаш тёлюню айныууна иги себеплик этгенди. Жангызда къарачай-малкъар тилге кёчюрюлген фильмле бла жомакъла окъуна сабийлеге тилни билирге бек болушадыла. Бютюнда сейири уа, бу жомакъла къыралыбызда орус тилге кёчюрюлгенледен сора, экинчи жердедиле. Мында ишлерге онгум болгъанына керти да ёхтемленеме. 

- Москвагъа окъургъа келген жаш тёлю артха къайтыргъа кёбюсюнде сюймейди. Нек дегенде, билимлерине кёре иги иш табалмай къаллыкъларына жарсыйдыла. Ара шахарда уа ол жаны бла амал кёп болады, дейдиле. Сени оюмунг а къалайды?

- Анга не жаны бла къарагъанынга кёреди. Иги иш табалмагъанымдан да бек туугъан жеримден узакъда къалып, аны  гара сууларындан ичалмагъаным мени бегирек жарсытады. Республикагъа келсем, не бла кюреширигими юсюнден алыкъа сагъыш да этмегенме, алай бир мадар а болур, этеме дегеннге къайда да онг болады.  Малла бакъгъан да хайырлы ишди, андан да къачмайма.

Жаш тёлюбюз да ара шахарда къалмагъанлай,  эллерини, жерлерини юсюнден  сагъыш этселе игиди. Ахшы билим алып къайтып, республикада болмагъан затланы айнытсала, къадалып ишлеселе,  тюз болур  деригим келеди. Ансы мында жукъ жокъду деп тургъандан хайыр чыгъарыкъ тюйюлдю.

-Мындан арысында уа къаллай муратларынг бардыла?

 -Эм алгъа атама  бла анама, манга къарындашлыкъ этген Гочияланы Сосланнга эмда кёп жылланы жаш тёлюбюзню айныууна себеплик этген Тоторкъулланы Алийге ыразылыгъымы билдиреме.

 Умутларым  кёпдюле. Окъуууму бошап, дипломуму алгъанлыкъгъа, мындан ары да жамауат жумушла бла кюреширге сюеме. Артха, туугъан жериме къайтып, ана тилибизни айныууна себеплик этген проектлени бардырыргъа умутлума. Бюгюнлюкде ол бек магъаналы ишди бизни халкъгъа, кесибизни энчилигибизни тас этмегенлей, тилибизни, тарыхыбызны сакълаялгъан.