«Сабий анасын сюйгенча, тутхан ишими алай сюеме»

Бизни чынтты  хунерликлери болгъан къол усталарыбыз асламдыла.   Мисирланы Сакинат да аланы санында энчи жерни алады десек, жангыллыкъ тюйюлбюз. Чирик кёлню жагъасында бардырылгъан  «Алтын къол» фестивальда  фахмулу къызны  чыгъармаларыны тамашалыкъларын, ариулукъларын белгилемей къоймайдыла. Ол  ариу суратла ишлегенден сора да, жюнден  кийизле,  бёркле, намазлыкъла эмда кёп керекли затла этеди. Дагъыда  сабийлеге  илляула  да  тигеди. Бюгюн ол  бизни  ушакъ нёгерибизди.

-Сакинат, бу усталыкъ бла  не замандан бери кюрешесе, сенден сора  юйюрюгюзде  быллай  фахмусу  болгъан бармыды?

- Чыпчыкъ уясында не кёрсе да, учханында аны этеди деген нарт сёз  мени жашау жолума  бек келишеди.  Нек дегенде,  аммамы, аны ариу ызын келтирген анамы усталыкъларын мен да  бардырыргъа кюрешеме. Сабий заманымдан бери устазларым да,  сау болсунла, хунерлигими кёрюп, чыгъармачылыкъ   олимпиадалагъа а жиберип тургъандыла. Анамы да бу жаны бла усталыгъы болгъанды.  Ростовда кийим бичиучюле хазырлагъан вузну  бошагъанды. Анга  элибизден, башха жерледен да  келип, кеслерине кийимле  тикдиргенле аз болмагъандыла. 

Сабийлигимде  мен да анамы кёп кере чырмагъанма. – ол быстыр  тиге тургъан жеринден  тургъанлай, чабып ары  орналыучу эдим. Алай эте, кёп ийнесин да сындыра, мен да бираз тигиуге  юйреннгеме. Атам а кёп жылланы совхозда ишлеп тургъанды, бюгюнлюкде пенсиядады.  Бизни аягъы юсюбюзге салгъан атама, анама да уллу ыразылыгъымы билдирирге да сюеме.   Не заманда да кесибиз  сайлагъан жолларыбызгъа  чырмау салмай, билеклик этгенлей тургъандыла.  Алай бла  2003 жылда Нальчикде  Культура эм искусство колледжни дизайн бёлюмюне  очно эм КъМКъУ-ну малкъар тил бла литература факультетине  заочно киреме. 2006 жылдан башлаб а Огъары   Малкъарда Атабийланы Галинаны  башчылыгъы бла ачылгъан  художестволу  кружокда  сабийлени  юйретип башлайма. Бюгюнлюкде  бери отуздан артыкъ сабий жюрюйдю. Кесими усталыгъымы, билимими да алагъа берирге итинеме. Кертисин айтханда, сабий анасын сюйгенча, тутхан ишими  алай  сюеме.

Сабий кёргенин унутмаз дегенлей, не заманда да  аммамы фахмулу къол ызы  кёз аллымдады.  Аны  кийизле бичген усталыгъын да билмеген адам хазна болмаз.  Ол кеси башхалагъа ушамагъан, энчи магъаналары болгъан оюула салып этген кийизлени уа бюгюнлюкде  жангыртыргъа  умутлума. Дагъыда  алтын халыла бла накъышла салыугъа  да юйрене турама.

 - Бусагъатда уа  юйретемисе сабийлени бу  усталыкълагъа?

- Хау. Нальчикде   «Кийизден этилен тамашалыкъ» деген студияда  бла Сабий искусстволаны школуну Огъары Малкъарда бёлюмюнде дерсле береме. Окъуучуларыма   жюнден тюрлю-тюрлю затла этерге, андан сора да, тигерге,  минчакъла бла да ишлерге юйретеме. Алгъаракълада  инжиледен «Тепсеучюле» деген суратны хазырлап,  конкурсда алчы жерни да алгъанбыз.  

Бери  юйренирге итинип келген  сабийлени кёрсем, жюрегим бек къууанады. Эки сохтам а озгъан жыл бу  усталыкъны  бардырыр ючюн   КъМКъУ-да  декоративно-прикладной искусстволаны  факультетине  киргендиле, дагъыда экиси уа дизайн колледжде  окъуй турадыла.  Окъуучуларым  бла районда, республикада  эмда кёп башха жерледе  баргъан конкурслагъа  къатышып, алчы жерлеге тийишли болгъанлай турабыз.

Бюгюнлюкде жюзден аслам грамотабыз барды. 2011 жылда халкъла аралы  конкурсха къатышхан эдик. Анда сохтамы   ишлеген сураты  биринчи  жерни алгъаны  себепли  Тюркден   грамотасы бла саугъасы барды.  2012 жылда уа къарачай-малкъар жаш тёлюню айныууна себеплик этген «Эльбрусоид» фонд «Нартланы къыралларында къонакъда» деп  конкурс къурагъан эди. Анда   сабийле нарт жигитлени суратлагъан  ишлени саны 400-ден  артыкъ эди. Къарачайдан – тёрт, Малкъардан а алты сабий сыйлы жерлеге тийишли болгъандыла.  Ючюсю уа мени сохталарым эдиле.  Кеслерини  да хунерликлерине бийик багъа бичип, саугъаларын Москвагъа  чакъырып  бергендиле.  Аланы къууаннганларын кёрюп, мен да кесими бек насыплыгъа санай эдим. Аны себепли жашны, къартны да къууандыргъан  «Эльбрусоидге» да уллу ыразылыгъымы билдиреме.

-  Сен живопись бла да уста кюрешесе, дагъыда башха сеийр ишлеринг да бардыла,  аланы юсюнден да айтсанг эди?

- Живопись бла окъуу заманымдан  бери кюрешеме, бир къауум чыгъармам да барды.  Окъуучуларымы да ол жаны бла хунерликлерин  эслесем, аны  айнытыргъа кюч салама.  Окъуучум  Темуккуланы Халиматны белгилерге сюеме,  фахмусу  тамаша болгъаны ючюн,   усталыгъын мындан ары айнытыргъа   Дизайн колледжге киргенди. Тюрлю-тюрлю кёрмючледе да аны  ишлерин кёре тургъаныма бек къууанама.

 Инжиле бла кюрешгеним бла байламлы, кёп болмай   баш ау жаулукъну   миллет оюула да  салып,  ариу ташла бла  да  жасагъанма .  Дагъыда  жюнден миллет кийимле, жыйрыкъла этер муратым  барды.

- Биринчи ишинг а  не зат болгъанды, бу усталыкъдан башха не бла кюрешесе? 

-   Он жылым  болгъанда  биринчи кере чарыкъла  этген эдим. Керти да ариу болгъаны ючюн, кёпле жарата эдиле, хайырын да кёргенме. Сабий заманымда  бегирек  музыкант болургъа итине эдим.  Агъачха чюйле да  уруп, макъам чыгъарырча  иничке  темир чыбыкъла  да тартып,  жыя къобуз  ишлерге кюрешген эдим. Кертисин айтханда,  кесим къурап кёп илляуларым бар эди.  Школ заманымда да кёп тюрлю кружоклагъа жюрюгенликге,  музыкъагъа юйренирге уа  амалым болмагъанды.  Алай бюгюнлюкде бардыргъан  ишиме сокъуранмайма, жюрегим бла сюеме. Мындан башхада кесими  кёрмейме.   Бир  сеийр  чыгъарма эсиме келсе, аны тамамлагъынчы   тынчаялмайма,  сау кечени   кюрешген  кезиулерим  да болуучудула.  Мындан тышында  уа  тюрлю-тюрлю ашла хазырларгъа   сюеме, миллет тепсеулерибизни бек жаратама, талай заманны «Балкария» къырал фольклор-этнография ансамбльде да тепсеп тургъанма.

- Чыгъармаларынгдан   къайсын бегирек жаратып белгилейсе?

-  Энчи  белгилеп  айтырча билмейме, хар бирин да жюрегим бла  этеме.  Гюллени бек сюеме, аны себепли кёп ишлерим  жарыкъ тюрсюнлюледиле. Фестивальгъа чакъыргъанларында, тамаша сурат къураргъа  итинип, бир кечени ичине аны ишлегенме. Аны гюллери уа  къызыл, жашил, кёк, сары тюрсюнлю жюнден бичилгендиле. 

Бир сохтам бла эришиуге эм гитче китап жарашдырып, экинчи жерни алгъан эдик. Ол чыгъарманы да бек жаратама. Дагъыда белгилерге сюйгеним, жыл сайын ишлеген жерлеримде сабийлени кёллендирирча   кёрмючле, модала да кёргюзтебиз. Анда кёп сейир затла этебиз. Ариу  жыйрыкъла да тигебиз, минчакъладан, инжиледен да  сыргъала, билезикле  хазырлайбыз. Окъуучуларым анга къууанып, бу усталыкъны сюйгенлери  манга бек уллу саугъады.

 -Мындан ары уа къаллай муратларынг бардыла?

-  Окъуучуларым иги, бийик жетишимлеге жетгенлерин кёргеним  манга  уллу насыпды. Мындан ары да сабийлени бу усталыкъгъа юйретирге, кёллендирирге, фахмуларын айнытыргъа сюеме. Кесим энчи,  ала бла бирге этген ариу чыгъармаланы да кёпле кёрюрча кёрмюч къураргъа умутлума. Ол муратыма жетерме деп да ышанама.