Ашаргъамы, ашамазгъамы?!

Кёплени оюмларына кёре,  вегетарианство кёп болмай къуралып, адамла  уа аны  модача  кёрюп, аны ючюн  кюрешедиле.   Алай   тарыхха  къарасанг,  ол да дунияда  адам улу жашагъандан бери да  кесини энчи жерин алгъанлай келеди. «Вегетарианство» деген сёз биринчи  19 ёмюрде «Британияны вегетариян къауумунда» айтылгъан эди.  Алай не заманда да эт азыкъны ашаргъа сюймегенле аз болмагъандыла.  Бюгюнлюкде бир-бирлери  саулукъгъа заран тюшюреди дегенликге , озгъан ёмюрледе  уа анга философия жаны бла къарагъандыла.  Буруннгулу Египетде тейрилеге табыннганла  (жрецле)   этни ашагъан угъай, анга  тиерге окъуна унамагъандыла. Ала  аны ашасала, табыннган тейрилери кеслерине чамланнган этерикди деп  ийнаннгандыла.  Белгили тарыхчы Геродотну жазыуларына кёре уа,  аланы ызларындан  башха египетлиле да анга  ийнанап, жангыз кёгетле бла кечинип жашагъандыла.

Тарыхха кёре, бизни эрагъа дери 6-2  ёмюрледе  Буруннгулу Индияда  «атха-йога» система болгъанды . Ол адамны саныны, ич дуниясына  да иги айныуларына себеп этгенди. Алай аны  хайыры болур ючюн  эт азыкъ ашаргъа жарамагъанды. Аны  бла бирге адамгъа  ол хайыуанны ауруулары, къыйналгъаны да кёчеди деп сагъыш этгендиле.  Аны хатасындан адамла  огъурсузла, мурдарла да боладыла. Этден кесин тыялгъанланы уа жюреклери, ниетлери  да тазаланады дегендиле.  Бюгюнлюкде да  Индияда жашагъанланы  40 проценти ол оюмну тюз кёредиле.  

Белгили адамланы  арасында да  вегетарианствону  сайлагъанла  аз тюйюлдюле . Аланы санында  Леонардо да Винчи, Пифагор, Конфуций, Сократ, Плутарх,  Исаак Ньютон, Томас Эдисон, Альберт Энштейн,  Лев Толстой, Брюс Ли  да болгъандыла.  Вегетарианство  саулукъгъа заран тюшюреди деген  даулашла къачан да  тохтамайдыла.  Врачланы арасында аны  осаллыгъын  чертгенле да бардыла. Алай  башхала уа  кёгетлени, битимлени бир-бирлери  этни  дайым да  алышдырыргъа боллукъларын юлгюге келтиредиле. Аны себепли уа вегетарианство адамны чархына  хайырмы огъесе хатамы  тюшюргенини  юсюнден айтыргъа къыйынды.   Сёз ючюн,  саулай жашауун этсиз кечиннген  жетмиш жылы толгъан  белгили драматург Бернард Шоугъа  саулугъун соргъанларында: «Саулугъум бек аламатды,  алай манга къарагъан врачла эт ашамагъаным ючюн  ёлген этерикме деп къадалгъанлай   турадыла», - деген эди. Токъсан жылы болгъанда да, быягъы ол соруугъа  Шоу: «Бек аламатды саулугъум, энди ёлген этериксе деп, бир адам да къадалмайды. Ол мен этсиз жашаяллыкъ тюйюлме деген врачла дуниядан кетгендиле», -деген эди. 

Бюгюнлюкде саулай дунияда  80 миллиондан  артыкъ вегетарианец барды.  Белгили Памела Андерсон, Алек Болдуин, Бред Питт, Том Круз, Бриджит Бардо ол  системаны тюз кёредиле.   Не заманда да уучулукъ бла кечинип жашагъан  Кавказда да  вегетарианствону  сайлагъанла  аз тюйюлдюле. Хаджиланы Ахмат да аланы санындады.  Анга къыркъ беш жыл  толгъанды,  эт ашамагъанлы  уа жыйырма беш жылдан аслам болады. 

- Алгъадан да этни ийисине, татыууна да артыкъ бюсюремегенме, ашасам, кёлюм аман эте эди. Аны ючюн  бюгюн да бир тюрлю этни, чабакъны, жумуртхаланы да излемейме. Вегетарианствону тюз кёргенлей турама.  Ислам динибиз да эт ашаргъа  эркинлик бергенликге, союлгъан хайыуаннга уа жаным  ауруйду.  Саулукъгъа заран тюшюреди дегенлерине да ийнанмайма. Кесими таныгъанлы бери спорт бла кюрешгенлей турама, бир затым да аурумайды, саулугъум бек аламатды,- дейди.  - Алай башхалагъа  да этни  ашамагъыз  дерге керекмейди,  хар адам да кеси биледи саулугъуна къаллай азыкъ тап келишгенин.

1980 жылда  уа Россейде конференция болгъанды, анда «Вегетарианское общество» къуралгъан эди. Аны баш мураты адамлагъа  табийгъатха, жаныуарлагъа сакъ болургъа,  этсиз жашауну сайларгъа чакъырыргъа эди.  Алай ол айтылгъаныча жашауда толу  бардырылмагъанды. Бюгюнлюкде вегетарианствону сюйгенле  терс оюм этедиле, кеслерине заран тюшюрюп жашайдыла деген тюз болмаз.  Фолософия жаны бла аланы сагъышларын, табийгъатны сакъларгъа итиннгенлерин, жан аурута билгенлерин да  ангыларгъа керекди.