Эрттен аш къаллай болургъа керекди?

Ишге хазырлана туруп, заманыбыз аз болады. Сора  неге узалгъаныбызгъа да къарамай, къолгъа тюшгенни къабып кетиучюбюз. Бир-бирде, аш орунлары ауругъанла, жемишле ашагъанлай, аурууларын къозгъайдыла. Медицина жорукълагъа кёре, эрттен аш къаллай болургъа керекди? Аны юсюнден Огъары Малкъарда больницаны баш врачы Чаналаны Аслижан бла ушакъ этгенбиз.

-   Ачытхы  къатышдырылгъан татлы  гыржынла келишемидиле эрттен ашха?

-Ачлай не татлы зат да къанда инсулинни мардадан кёп этдиреди. Ызы бла уа аны терк окъуна тюшюреди, аны ючюн а санланы къарыусузлукъ алады, адам ишин толтуралмай, кёлю жукъгъа тартмай тебирейди. Эрттенликде татлы ашарыкъланы дайым ашау аш орунну тюбюндеги безни аурутургъа, диабетни аллында болуучу халланы къозгъаргъа  боллукъду. Ачытхы  къошулуп этилген гыржын а къарынны кёпдюреди.

Семирирге къоркъгъанлагъа аланы ашаргъа ахырысы бла да керек тюйюлдю. Алай аласыз болалмай эсегиз, бир кере тынгылы ашап тойгъандан сора неда тюшден сора ауузланыгъыз.

-Кёпле уяннганлай жемишлеге узаладыла.

-Ариу ийисли жилекледе, наныкълада эм башха быллай жемишледе ач къарыннга заранлы кислотала кёп болгъанларындан сора да, аш орунну къабукъларын тырнагъан гитче сюекчиклери да бардыла. Жемишле  эрттенликде ашаргъа сюе эсегиз, уууч бла бирин овсянкагъа къошугъуз неда экинчи эрттен азыкъгъа къоюгъуз. Жемишлени бир башха зат къошмай тынгылы тойгъандан сора бир-эки сагъатдан ашаргъа жарайды.

- Бизде сюйген аш къакъ къыймаладыла. Студентле уа  чабакъ  консерваланы да сюедиле. Аланы юсюнден а не айталлыкъса?

-Къакъ  къыймалада туз, тюрлю-тюрлю консервантла бла башха къошакъла аслам тюбейдиле, ала бауургъа эрттенликден бек ауурдула. Чабакъ консервалада уа гистамин кёпдю. Ол воспаленияланы неда аллергияны къозгъаргъа боллукъду.

Бутербродла  ашаргъа сюйюучю эсегиз, алгъадан окъуна жаулу болмагъан тауукъ, бузоу, гогуш эт биширип къоюгъуз. Аллай аслам белогу болгъан аш саулугъугъузгъа къайда да хайырлыды.

 - Кертмеле эллерибизде элпекдиле. Жараймыдыла ала эрттен ашха?

-Бу татлы кёгетде ач аш оруннга жарашмагъан клетчатка кёпдю эмда аш-азыкъны эритиуню акъырыныракъ этип, къарынны кёпдюрюрге боллукъдула.

Кертмеле  бла   тюшден сора ауузлансагъыз  игиди.  Къуру  кеслерин угъай, йогурт, бишлакъ неда къозла бла бирге.

- Витаминлени излегенле сагъат сегизде апельсин суу ичедиле. Ол игимиди саулукъгъа?

-Аш орунугъузда кислотность кётюрюлюп эсе, эрттенликни андан башламагъыз. Бу жорукъ цитрус жемишлени барысына да жайылады. Саулукълу адамгъа да бу заманда ол хайыр келтирлик тюйюлдю.

Тёрели эрттен ингилиз аш – овсянка бла бир стакан апельсин суу. Жангыз да аны какны ашап бошагъандан сора ичерге керекди.

- Къысхасы, не зат игиди?

- Какла. Игиси – ингирден термосда овсянканы неда башха крупаланы хазырлап къояргъа. Эрттенликге уа саулукъгъа иги как хазыр болуп турлукъду.  Терк хазырланыучу   какланы  бал тузлары кёпдю, хайырлары уа азды. Андан тышында, алада бауургъа заранлы Е къошакъла асламдыла. Сют бла как бек игиди эрттен ашха. Сары жау бла сюйген аны къошаргъа да болады. Бир кесек замандан а сюйген жемишлеригизни ашагъыз.