Беш къарындаш – беш жигит

Ахыры. Аллын 6-чы октябрьде окъугъуз.

Зулкъарний

Биймырзаны тамата жашы  Зулкъарний Совет властьны  кючлендирир ючюн, къадалып кюрешген таулуладан бири болгъанды. Ол кеси да  республиканы биринчи комсомолчуларынданды. 1928 жылда  ётгюр жаш адамны  партияны  членине аладыла. Зулкъарний элде, колхозда да не ишге да тири къатышып тургъанды. Кёп заманны  алчы бригадир болуп ишлегенди. Ол да, ортанчы къарындашы Алибийча, Уллу Ата журт урушну биринчи кюнлеринден башлап, фронтда сермешлеге  къатышханды. Сабыр, тюз акъыллы  коммунист  солдат борчун намыслы толтургъанды. Аны  къабыры узакъда - уллу Волга  сууну боюнунда, Сталинградда къалгъанды.  Бузулгъан , кюйюп тютюн эте тургъан Сталинграддан бир атлам артха тепмей, уруш этген  солдатладан бири Зулкъарний болгъанды. "Жигит ёлсе да, жигитлиги къалады",- деген сёз барды. Зулкъарнийча жашланы атларын малкъар халкъ бир заманда да унутмазгъа керекди. Ол  барыбызгъа да борчду.

Зулкъарнийни юй бийчеси, жашы эм эки къызы  бюгюн да Хасанияда жашайдыла. Ала кёп  къыйынлыкъ кёргендиле. Алай  батырлыгъы, уллу адамлыгъы болгъан аталарыны аты бла ёхтемленирге эркиндиле.

Солтан                            

Биймырзаны ючюнчю жашы Солтан урушха дери Хасанияда  "Къызыл партизан" колхозда жылкъычы болуп ишлегенди. Ол да, бирси  къарындашларыча, уруш башланнганлай, фронтха кетеди. Солтан Юг фронтда кёп  къанлы сермешлени биринчи кюнюнден ахырына дери, окопладан бир кере да солургъа чыкъмай, уруш  этгенлей турады. Алайда гитлерчилени ууатып, совет аскерле Новороссийск шахар таба тебирейдиле. Немислиле,  не кючлерин да салып, шахарны  адам  угъай, чыпчыкъ да учуп ёталмазча бегитедиле. Ма ол кючлю бегиннген къаланы ала туруп, сюнгю урушланы биринде  Холамханланы Солтан ауур жаралы болады. Кюе, жана тургъан  Новороссийск шахарда жангы ачылгъан госпитальда батыр таулу солдатны кёзлери жабыладыла...

Аскербий

Къарындашланы  тёртюнчюсю- Аскербий, окъууну бошагъандан сора, Тёбен Чегемни школунда военрук болуп ишлегенди. Ол  кёп чегемли  жашны  аскер низамгъа юйретгенди, тюз ызгъа салгъанды. Сёзсюз, Аскербий окъуучула бек сюйюучю устазладан бири болгъанды. Биргесине ишлегенлени  арасында да намысы  жюрюгенди. Тенгнге тенглик эте билгенди.

Аскербий да, аны кичи  къарындашы Къыралбий да 115-чи  атлы аскер дивизияны къауумунда танкланы атыучула болгъандыла. Жигит солдатла юслерине келген танкла бла ёлюм урушха  киргендиле. Былайда не да этип, танкланы тыяргъа керек болгъанды. Алай болмаса, Гудерианны танк аскерни 115-чи атлы аскер дивизияны тёгерегин къуршалап къояргъа боллукъ эди.  Ма аны билип, Холамханланы Аскербий эмда аны тенглери, артда турмай, жанлары чыкъгъынчы уруш этгендиле. Немисли танкла бла бу къыйын сермешде солдат борчларын ахырына дери толтуруп, Аскербий да, аны нёгерлерини кёбюсю да Ата журтубузну эркинлиги ючюн жан бергендиле.

Къыралбий    

Къыралбий  пулемётха  уста юйреннген солдат эди. Ол Мартыновка ючюн баргъан ауур урушлада, жигитча сермеше, кёп фашистни къыргъанды. 115-чи атлы аскер  дивизиядан сау къалгъанлары къалмукъ тюзле бла Сталинград фронтха тебирейдиле. Немислиле ызларындан болгъанда, Къыралбий да, бир къауум солдат да, фашистлени бир кесек заман тыйып, 115-чи дивизияны жаралысы да,  ауругъаны да узагъыракъ кетерча этерге керек эдиле. Ол кюнледе немисли аскерлени ал отрядлары бла къаты уруш башланады. Холамхан улуланы  бек гитче къарындашларына былайда ёлюм бла бетден-бетге тюбеширге тюшеди. Аны жаш жюрегин фашист огъу сууутады...

Дунияда артыкълыкъ бир заманда да къалмагъанды. Аны малкъар халкъы да сынагъанды. Къарт Биймырза бла Абидатны тёрт да жашы къыралларына жанларын къурман этгенлеринде,  бир жашлары къанлы къазауатдан къыяулу болуп къайтханына  да къарамай, аланы да Орта Азиягъа  кёчюредиле. Анда да сынамагъан къыйынлыкъ къалмагъанды. Малкъарны халкъы, коммунист партияны кючю бла туугъан жерине къайтып, сабан сюрюп, юйле ишлеп, от жагъаларында от тиргизип, жангы жашау этеди. Тюзлюк хорлайды. Сталин бла Берия кибик адам  къанындан тоймагъанлагъа уа халкъла налат этгендиле.

Хасанияны мектебинде стендде Холамханланы Биймырзаны беш жашыны да суратлары салыныпдыла.  Аллай жигитлени суратларын мектеп къабыргъагъа такъгъаны да иги ишди. Ёсе келген  жаш тёлю Уллу Ата журт урушда жигитлеча, жан берген жашларыбызны атларын билирге керекди. Ала этген жигитлик битеу да малкъар халкъгъа махтауду! Аны  себепли ол замансыз кетген тау тулпарланы атлары ёмюрде да биргебизге къалырча этерге сау-саламат жашап тургъанланы сыйлы борчларыды. Аны ючюн аталгъанды Хасанияда орамладан бирине   къарындашла Холамханланы атлары.