Акъ жугъутур

Малкъар халкъ жомакъ

Эртте-эртте, бек сансыз-санаусуз заманлада, Минги тауну башы айыры болмагъанды. Юсюнде да, бусагъатдача, къанга бузла жылтырамагъандыла.

Минги тау асыры бийик болгъандан, аны тёппеси кёкге тирелип турады. Ол себепден камсык жулдузчукъла, учуп келип, аны тёгерегинде бугъумуч ойнаргъа сюйгендиле. Терен чатлагъа тюшюп, аланы ичинде гинасууча жылтырап баргъан кирсиз тау суулада жууунуп тургъандыла.

Минги тауну тюз тёппесинде, мазаллы билеу къаяны тюбюнде, бир жашил дуппурчукъ болгъанды. Алайдан узакъ болмай да къая тюбюнден, жилямукъча, кирсиз къара суучукъ чыгъып тургъанды. Къара сууну къатында, ауузун ёзеннге айландырып тургъан къошун жартыча, тёгерек, сыйдам дорбунда, тюгюне чал уруп бошап, чыммакъ агъаргъан къарт жугъутур юйдегиси бла бирге жашагъанды.

 Эчки улакълары бла деппанда отлай тургъан заманда, жютю мюйюзлю, жютю кёзлю, ётгюр жюрекли ата жугъутур ышаннгылы къалауур болуп тургъанды.

Кюнлени биринде, жугъутур сюрюу деппанда отлай тургъанлай, кёкню къара булутла жабып, жауун жаууп башлагъанды. Тауда жауун кёпге бармаса да, жугъутур юйдегисин дорбун ичине жыйгъанды. Кёп турмай, жауун тохтап, кёк жангыдан чууакъ болгъанды.

Дорбуннга къысылып, эригип тургъан улакъчыкъла, бу шошлукъну кёрюп, тышына чыгъаргъа кюрешгендиле. Была дорбундан чыгъар-чыкъмаз, неден эсе да къоркъуп, юркюп, ары-бери секирип башлагъандыла.

- Не болду былагъа? – деп, къарт жугъутур сескекли болгъанды.

- Кёремисе, майна, не эсе да бир мазаллы акъ зат бизни таба келе турады, - дегендиле улакъла.

Акъ Жугъутур эрлай дорбундан чыкъгъанды. Кертиси да, тюз Минги тауну кюн чыкъгъан жанындан бир жылтырауукъ акъ къыппа была таба тёнгереп келе эди. Акъ Жугъутурну къайгъы бийлегенди. «Ярабий, бу мазаллы акъ къыппа не зат болуп чыкъды?» - деп, сагъышлы болгъанды.

   - Эй, жигитле, бизни журтубузгъа жау кирип келеди, сермешиуге хазырланыгъыз!- деп буюргъанды ол. – Эм алгъа урушха мен кесим кирликме. Ёлгеним болса, жауну аллына сиз чыгъарсыз!

Олсагъат Акъ Жугъутур мюйюзлерин билеп башлагъанды. Мюйюзлери жютю болгъанлай, деппаннга чыгъып, аякълары бла жерни къазып тебирегенди. Ууакъ ташла, аны аякъ тюбюнден чартлап, окъ жюзгенча, тёрт жанына чачылып, узакъ жары тюшгендиле. Жугъутурну бурун тюбюнден чыкъгъан тылпыу туман болуп жайылгъанды. Сора Акъ Жугъутур, тобукъланып, башын энишге буруп, мюйюзлерин да аллына айландырып, секирип туруп, жаугъа мыллыгын атханды. Мазаллы жютю мюйюзлери бла ол келе тургъан акъ къыппаны сермегенди. Олсагъат къыппа эки жарылгъанды. Къыппаны бир жартысы учуп, кёкге чыгъып кетгенди. Башха жартысы уа, чыгъа барып, ызына тюше келип, тюз да Минги тауну тёппесине ургъанды. Олсагъат пелиуан тауну тёппеси ортасындан жарылып, тау эки башлы болгъанды.