Артыкъ ауурлукъну алмаз амаллары

Адам улу арт он жыллыкълада ауурлугъуна къоша, семизден-семиз, аллайланы  саны бютюн кёп бола баргъаны баямды.  Бу магъаналы проблемагъа къажау къаллай амалла этерге кереклисини юсюнден ара асламлы информация органлада тапхан билдириулерибиз бла сизни шагъырей этерге сюебиз.

Бек башы, адам сууну аз иче эсе, аны ауурлугъуна къошула барлыгъы баямды.  Биз сууну не къадар аз ичсек, ол къадар артыкъ килограммла жыябыз. Бу оюмгъа келгендиле Мичиган университетни алимлери он минг адамны бу жаны бла тинтгенлеринден сора. Халкъла аралы тинтиуледе чыгъарылгъан ёлчемлеге кёре, адам кюннге он, онбеш стакан суу ичерге керекди, башхача айтханда  ол эки-юч литр чакълы бир болады. Жай иссилиде уа андан да кёп керекди ичерге сууну, хар инсан ауурлугъуна кёре.

Сынаугъа къатышханланы ючден бири ол жорукъну тутмагъандыла, кюннге эки литрден азыракъ ичип. Аланы санларыны ауурлукълары керекли чакълы бир суу ичгенледен эсе иги да кёбюрек болгъанды.

- Кёп ичерге керекмейди, жетерча ичерге керекди, - дейди тинтиулени эсеплерине къарагъан белгили диетолог Людмила Денисенко. - Жетерча деген ол бир килограмм ауурлукъгъа 30 миллилитрди. Жетмиш килограмм ауурлугъу болгъан адамгъа - кюннге эки литр суу. Хайырлыды стакан бла жарым, эки стакан сууну ашагъандан сора хар эки, эки бла жарым сагъатдан ичсе. Алай бла сиз кесигизни ачлыкъ сезимден сакъларыкъсыз, аны бла бирге уа асыры кёп ашап къойгъандан да.

 Адамны чархын тап халда тутаргъа себеплик этген продуктладан бири бал тузду, аны алышындырыучула да бардыла шёндю. Сиднейни университетини алимлери ачыкълагъаннга кёре, бал тузну алышындырычуланы бир-бирлеринде сукралоза деген къошакъ затлары болады. Ала уа сахарозадан алты жюз кереге татлыдыла. Мыйыгъа бу диеталы шекер тохтамагъанлай къан бла жетип турса, ол аны калориялыгъын терс ангылап башлайды. Ызы бла татлы жетишмеген сунуп, банкетни андан ары бардырылыуун излегенлей турады.

- Бал тузну алышындырыучуланы андан сора да, башха чурумлары барды, -дейди медицина тинтиулени Болгарияда университетини профессору Герберт Херцог. - Ол тириликни къозгъайды, жукъусузлукъну да, тынчаймаса уа, адам ашаргъа излейди.

 Шёндюгю заманда адам улуну эсин башха жанына бурууда рекламаны   уллу   магъанасы барды. Бирде реклама алдап окъуна къояды.

Семиз адамланы мыйылары тышындан келген билдириулеге бек бойсунады. Мичиган университетни нейробиологларыны оюмларына кёре, тышындан информация ашаргъа тартындырып, артыкъ килограммланы жыяргъа себеплик этеди. Ол эсепле чычханлада сынамла бардыргъандан сора чыгъарылгъандыла. Аланы семиз болгъунчу бакъгъандыла, шекер берген заманда уа бир энчи таууш этгендиле.

Сынамны ахырында уа бал тузну къаллай бир сюйселе да ашарча онг болгъанды. Сора «аш-азыкъ» таууш эшитилгенде, ала шекерни бютюн жутуп башлагъандыла.

- Бизни тинтиуюбюз кёргюзтгенди: артыкъ ауурлукълары болгъан адамла ашха бютюн сукъланадыла,- дейди тинтиучюледен бири Александр Демьяненко.   - Аш-азыкъны рекламасы, ресторанладан бла фастфудладан чыкъгъан ариу ийисле заранлыдыла алагъа. Семизле татыулу ашарыкъланы кёрселе, мыйыларында ол энчи таууш эшитилгенча болады, ала анга къажау туралмайдыла. Артда уа -мардасыз ашайдыла эм артыкъ килограммланы жыядыла.