Бу жауунлу жаз башында, жайда кесекледен кёпле къутулалмайдыла

Быйыл жаз башы да, жай да жауун жаугъандан бошамайды. Аны хатасы: аякъларыбыз суу боладыла, кесибиз да сууукъсуранабыз эм ауруйбуз. Жайда – кесекле къууандырмайдыла. Бу проблеманы юсюнден терапевт Мегрелланы Келимат бла ушакъ этгенбиз.

- Келимат, кесекле къалай къозгъаладыла?

-Сууукъ ауруу адамны билмей тургъанлай урады, асламысында кесекле бла бирге. Ол аурууну вирусла эм бактерияла къозгъайдыла. Адамны чархы уа душманнга къажау кюрешни битеу кючюн салып бардырады. Сууукъ ауруугъа къажау кюрешни тёшекге жатып, суусун затланы бал бла, лимон эм витаминле бла  бардырадыла. Алай эсе да, эсигизде болсун: сууукъ ауруу тийгенде, бек иги дарманнга саналгъан жылы сют, болушханны къой, бурун сууну келтиреди. Бурун сууну келтирлик башха затла:  татлы ашла, будай  ундан этилген ётмек, къакъланнган ашарыкъла, акъ пиринч, как,  бананла.

Бурун сууну къалияр, сохан, татыран (горчица),  ишхилди, быхы суу эм лимон да тохтатадыла. Кесеклеге къажау кюрешде бек кючлю дарман балды. Ол бактерияланы антибиотикледен осал къырмайды.

Кесекледен хобуста да къутултурукъду, ол бактериялагъа къажау бек къаты турады, дагъыда къызыл  чюгюндюр эм тюрсюнлю хобуста да болушадыла.

- Ичген затларыбыздан а нени белгилейсиз?

- Пияла   бла бир къайнар суугъа бир къашыкъ эзилген имбирь  бла бал, бир кесек къара чибижи,  эки къашыкъ лимон суу, алагъа дугъуманы къошугъуз, къатышдырыгъыз, сууугъунчу ичигиз.

Бузлагъан къызыл ишхилдини неда къара  ишхилдини кружкада  эзигиз, анга къайнар суу къуюгъуз, бир къашыкъ бал къошугъуз, къатышдырыгъыз да ичигиз. Бусагъатда  тау эллерибизде кёпле ишхилдини бузлатып сакълайдыла, ол тюздю.

Улёкъу бюртюклени къайнар сууда жибитигиз, термосха къуюп,  анда юч сагъат тутугъуз, сора ичигиз.

Термосда къайнар суугъа эхинацеяны, файгъамбар чечекни (ромашканы), чабрецни, жёге чапыракъланы, дугъуманы, наныкъны чапыракъларын неда зверобойну чапыракъларын къуюгъуз, ол сууну ичигиз. Ол бек  иги антибиотикди.

- Ринит  (сууукъ ауруу)  къайтып нек келеди, андан ычхыннган бир къыйын болады.

- Сылтау: аны ахырына дери бакъмай къойгъанларыны хатасынданды, ёлмей сау къалгъан  бактерияла адамны чархын къыйнайдыла. Былайда мадар жаланда бирди - ахырына дери багъыу.

Дагъыда бир сылтау барды тохтаусуз бурун суу этиуню - букъу, кир, шахарны хауасында газны кёплюгю. Экология жаны бла таза жерге къачаргъа хар заманда да онг болмайды, хауаны тазалаучу приборну уа сатып алып хайырланыргъа боллукъду.

Вазомоторный ринит хроникалы ауруугъа саналады. Дайым бурунугъуз суу этерикди сууукъ болсагъыз,  тютюн ичилген жерде турсагъыз, осал ийисли жерде  айлансагъыз, эсиртиучю ичги ичсегиз, исси аш ашасагъыз да.

- Мен  ангылагъандан, иммунитетни  (ауруулагъа къажау кючюбюзню) къарыусуз этмезге керекбиз. Ринитни къозгъагъан ашла къайсыладыла?

 - Хау, иммунитет ишни башыды. Азыкъ ашай туруп неда андан сора бурун суу эте эсегиз, эштада, сиз аллергия ринитден ауруй болурсуз. Башхача айтсакъ, бурун суу этиуню сылтауу аш-азыкъны бир тюрлюсюдю. Хроникалы бурун суу этиуню 80 проценти шёндюгю западлы медиклени  аш-азыкъ аллергия бла байламлы этедиле.

Тёрели аллергенле - чертлеуюкле, цитрус кёгетле, бал туз, сют, жилек, шоколад, тауукъ жумуртха, чабакъ, кёк къудору. Адам хар затха да аллергиялы болургъа боллукъду - ол адамны иммунитети бла байламлыды. Аллергенни ачыкълар ючюн, врачлагъа тюберге керекди.

Керти аллергиядан сора да, ётюрюк да барды. Анга аш-азыкъгъа тёзалмагъан аллергия дейдиле. Аш орун эм чегиле иги ишлемеселе неда ашны эритиучю ферментле жетишимли болмасала,  къозгъалады  ол тюрлю.

- Аллергияны сылтаулары?

- Биринчисинде лактазаны ферментлери жетишмейдиле. Экинчисинде адамны чархы мирзеуде,  артыкъда будайда, зынтхыда эм къара будайда кёп болгъан белокну эритип бошаялмайды. Аш-азыкъны жаратмауну консервантла, татлы къошакъла эм ашарыкълагъа къатышдырыу бояула къозгъаргъа боллукъдула.

Асламысында гистаминлери (аллергияны айнытыуда уллу юлюшю болгъан зат) болгъан ашарыкъла эм ала маталлы затла - чагъыр, сыра, къаты бишлакъла, къакъланнган къыймала, сосискала, бауур, консерва этилген тунец чабакъ, селёдка чабакъ, аны жыйнысы, кетчуп, тузланнган хобуста, баклажанла терсдиле.

Тютюн, тауукъ жумуртха, чабакъ, шоколад, жилек, шпинат, томат, какао, тузланнган тонгуз эт эм арахис да бек кёп адамлада аллергенледиле. Сизде аллергия нек къозгъалгъанын жаланда аш орунну эм чегилени тинтиу ишле эм не ашагъаныгъызны дневнигини жазыуу ачыкъларгъа боллукъдула, анда не затла ашалгъаныгъыз  жазылса эм аланы ахырлары не бла бошалгъаны айтылса.

Жарсыугъа, саусузланы кёбюсю аллай жазыула этерге сюймейдиле. Аны уа этерге керекди. Ол врачха тюз диагноз салыргъа болушурукъду.