Биринчи кавказлы тревел-блогер

Кавказны таулары, халкъларыны сейир культуралары, адет-тёрелери ёмюрлени теренинден бери жолоучулагъа, алимлеге, суратчылагъа, жазыучулагъа сейир болгъандыла. Бурун таулуланы, къабартылыланы, осетинлилени, сванланы, башха халкъланы келечилерини суратлары бюгюнлюкде Американы, Европаны къыралларыны музейлеринде асыралып, шёндюгю адамланы да сейирге къалдырадыла.  

Таулу миллетни ёмюрлюк этген суратчыланы арасында уа  Витторио Селла энчи жерни алады. Ол Италияда Биела бийик-тау шахарда туугъанды. Баям, таулада туугъан, ёсген адамча къаяланы, ташланы, ауузланы башхала сюяллыкъ тюйюлдюле. Селла Кавказда, Альпыде алгъан акъ-къара тюрсюнлю суратла бу жерлени деменгилиликлерин, кючлерин, сейирликлерин ачыкълагъандыла.

 Бир жанындан анга биринчи тревел-блогер дерге боллукъду. Ол таулуланы, сванлыланы, къарачайлыланы жашауларын, миллет кийимлерин, юйлерин суратха алып, европалыланы шагъырей этгенди. Бизге, шёндюгю кавказ халкълагъа уа, ол суратла ата-бабаларыбызны энчиликлерин билирге бай хазнадыла.

Витторио Селла 1882 жылда фотоаппаратлагъа оптика хазырлагъан   Джон   Далмейерге ( Dallmeyer бюгюн да дуния башында белгили компанияды) «… къысха заманны ичинде  30Х40 сантиметр пластинкалагъа фотокамера къураргъа», алай бла уа Альпыде суратла тюшюрюрча жангы онгла жарашдырыргъа тилейди.  Кавказ туланы да ма ол кеси заманына бийик качестволу алай бек ауур фотоаппаратха тюшюргенди италиялы жолоучу.

1889, 1890, 1896 жыллада ол  Дуглас  Фрешфилдни Кавказда экспедициясына суратчыча киргенди.  Биринчи уа жолоучула Бызынгыда болгъандыла. Мында тау тёппелени, ауушланы, чыранланы суратха алгъанды, таулуланы жашаулары бла шагъырейленнгенди. Жолоучуну тау миллетни культурасын сакълаугъа салгъан къыйынына уа тийишли багъа берилгени – Бызынгы ауузда бийиклиги 4300 метрге жетген тёппеледен бирини атына Селла деп аталгъанды.

Бир жылдан ол Сванетияда, энтта алты жылдан а Дигорияда болгъанды. Витторио Селланы Элбрусну чыранларыны суратлары бюгюнлюкде илмуда артыкъда магъаналыдыла. Озгъан ёмюрню ичинде ала къалай тюрленнгенлерин кёрюрге, тенглешдирирге онг бередиле.

Италиялы альпинист-фотографны  тауланы тинтиуде къыйыны эсге алынып, Николай патчах аны Сыйлы Аннаны ордени бла саугъалагъанды, анга Лондонну патчах география обществосу да белгилегенди.

Витторио Селла   тюрлю-тюрлю кёрмючлеге, илму жыйылыулагъа къатыша, Европаны Кавказны деменгили таулары, ариу адамлары, тюрлю-тюрлю миллетлени культуралары бла шагъырей этгенди. Ол кезиуде уа быллай терен билим европалылада болмагъанды.