«Тазалыкъны жорукъларын къаты сакълагъан тери аурууладан къыйналлыкъ тюйюлдю»

Адамны саулугъу терисине кёреди деп,эштада, бош айтыла болмаз. Аны юсюнденди бюгюн бизни Медицина профилактиканы республикалы арасыны врач-методисти Латмир  Пшуков бла ушагъыбыз.

-Латмир Хазешевич, баям, адамны терисини  чархны–санны ишлеуюнде  магъанасы уллу болур?

- Хау, ол кёп тюрлю борчланы толтурады: аны къоруулаучу магъанасы барды, тери бла тюрлю-тюрлю уула чыгъадыла, къанны да мингле бла тамырчыкълары андадыла. Аны себепли инсанны саулугъу тюрленнгени бла, ол да тюрленип башлайды. Бир-бир аурууланы уа адамны терисине къарагъанлай окъуна билирге боллукъду. Сёз ючюн, териси сарыгъа тартхан  жукъгъан гепатитден неда холециститден къыйналады.  Акъсыл эсе уа,  къаны жетмейди.

- Чапыргъанла уа не затдыла сора?

- Аланы сылтауларын излерге керекди. Сёз ючюн, баууру ауругъанны эти, къызыл жулдузчукълача, алай чапырады. Экзема, псориаз а  аш  жарашмай тебиресе башланадыла. Адамны эти кеси аллына чапырып къалгъан кезиуле да болуучудула. Бюгюнлюкде бек къыйын тери ауруулагъа пузырчатка, псориаз эмда экзема саналадыла. Бу аурууланы сылтаулары  иги тинтилмегенлери себепли, аланы толусунлай сау этерге боллукъ дарманла да жокъдула. Ала ата-анадан сабийге кёчерге боллукълары белгилиди. Андан сора да, адамны жюреги бек къыйналса, сора ашында да бир затны оздурса, ичги бла кюрешсе - къысхасы, адамны чархына заран салгъан затланы этсе,  чапырыула чыкъгъанлары да ачыкъланнганды.

- Аладан ауругъанла не мадар этсинле да?

- Бек алгъа ашны айыртлап ашаргъа, ауруу къыйыннга айланса уа, кюшлю, жаулу затланы, цитрус кёгетлени, кофени, чайны эмда ичгилени ахыры бла хайырланмазгъа керекди.

Бу аурууладан къыйналгъанла  соядан, сютден этилген азыкъла, какла, салатла ашасала игиди. Дагъыда алагъа витаминлени, микроэлементлени да кёп хайырланыргъа тийишлиди.

Псориаз бла экзема сууну сюйген аурууладыла. Аны себепли  аланы багъыуну амалларындан бири сууду.

- Псориаздан бла экземадан ауругъанын инсан  къалай билирге боллукъду?

-Кёбюсюнде адамны тобукъларында, башында, жингириклеринде къызыл тамгъала чыгъадыла. Бир тамгъалы псориаз а  къарнында да чыгъыучуду. Ауруугъа багъылмаса, ол адамны битеу этине жайылыргъа да боллукъду. Андан сора уа алгъа иничке къан тамырла, артда уа базыкъ къан тамырла бузулуп башлайдыла.

- Бу ауруула башхалагъа жугъамыдыла?

- Угъай. Ала жаланда ауругъанны кесине къоркъуулудула. Алай, энтта да къайтарып айтама, саусуз жарамагъан ашланы ашамаса, аракъы, тютюн ичмесе, аурууну хорларгъа боллукъду.

Анга мен бир юлгюню келтирирге сюеме. Тери аурууладан бакъгъан диспансерде бир саусузубуз бар эди. Ол псориаздан жыйырма жылны ауруй эди. Жыл сайын больницагъа жатып, кесине бакъдырып тургъанды.

Бу жол къанын тазалагъан дарманла, тюрлю-тюрлю витаминле, гармон  препаратла, ультра-фиолет  сеансла бла багъып, халын игиге айландыргъан эдик.Этини къызаргъаны, кичигени да кетген эди, анда-мында бир тамырлары къалгъан эдиле ансы. Биз да аны больницадан чыгъарабыз деп тургъанлай, битеу эти жангыдан чапырып чыкъгъанды. Сылтауун тинтип башлагъанда, аны аллында кюн ол адам аракъы ичгенин ачыкъладыкъ.

Бу ауруу кесин кёп жылланы ичинде билдирмей турургъа да боллукъду. Хар зат да адам кесини саулугъуна къалай къарагъанына кёреди. Дерматит, кичиу ауруу, грибокла бла байламлы ауруула да терк сау болмайдыла. Алагъа да бакъгъан къыйынды.Бусагъатда алагъа къажау бек хайырлы дарманла бардыла, аурууну оздурмазгъа керекди ансы. Саусуз врачха не къадар эртте барса, ол къадар терк сау боллукъду.

- Аладан аурумаз ючюн  не этерге керекди?

- Бек алгъа терини таза тутаргъа. Адамны ичинде болгъан уулу затла териси бла чыгъадыла, дегенбиз. Сора аны  тазалап турмасанг, уулагъа да чыгъаргъа къыйын болады. Андан а тюрлю-тюрлю ауруула къозгъаладыла. Сёз ючюн, кичиу жаланда кирлиликден чыгъады, кичиу аурууну къозгъагъан губула кирлиликде терк жайыладыла.

- Да энди ол ауруу къуругъан болур?

- Жарсыугъа, алыкъа андан ауругъанла тюбейдиле.Аны билген тынчды. Адамны къарны, бармакълары, жан сюеклерини ич жанлары чапырып къызарадыла эмда бек къаты кичитедиле, бютюнда кече. Андан жаш адамла, сабийле, абаданла да аурургъа боллукъдула.Юйюрде бир адам ауруду эсе, барысы да кеслерине бакъдырыргъа керекдиле.

Кичиу  заманында багъылмаса, ол къыйыннга айланыргъа боллукъду. Ол заманда адамны терисинде ирин этген чачырауукъла чыгъадыла, неда ол дерматитге айланады. Саусуз кесине бакъдыргъандан сора, ол хайырланнган затланы битеу тазаларгъа, микробланы ёлтюрюучю затла бла жууаргъа, тёшек, жастыкъ кереклерин а къайнатып, эки жанындан да исси итиу урургъа тийишлиди. Кесигиз кёргенликден, тери аурууладан сакъланыр ючюн, бек биринчиден,  тазалыкъ керекди. Ашарны аллында, ишден келгенден сора къолларын жуугъан, ингир, эрттен жуууннган, башхаланы тёшеклерине кирмеген, жан жаулукълары бла бетин сыйпамагъан, тазалыкъны башха жорукъларын да къаты сакълагъан  тери аурууладан бир заманда да къыйналлыкъ тюйюлдю.