«Ана тилни, адет-тёресин, ниет байлыгъын билмеген халкъны тамбласы болмазлыгъына ийнаныпма»

  Журналистни сейир  тюбешиулери

2013 жылны  сентябрь айыны ахыр кюнлеринде  бизде «Кавказгъа мамырлыкъ» деген искусстволаны усталарыны ХVI Халкъла аралы фестивалы бардырыла эди. Анга Шимал Кавказ республикаланы кёп жыр эм тепсеу коллективлери жыйышхан эди­ле. Бу байрамгъа Василий Семёнович Лановой да келгенди.

Фестиваль баргъан кюнледе кино­актёр республиканы къайсы районуна, шахарына барса да, анга жарыкъ тюбегендиле, аны бла суратха тюшерге да сюйгендиле. Василий Семёнович Терк районда белгили оруслу поэт Ми­хаил Юрьевич Лермонтовну хурметине ишленнген эсгертмени ачылыууна жораланнган къууанчлы жыйылыугъа да уллу ыразылыкъда  къатышхан эди.

  Бизни аны бла тюбешиуюбюз, ушагъыбыз да Терек шахарда болгъанды. Ол тюбешиу, ушакъ да эсде кёпге къалгъанды. Андан бери  тогъуз жыл озгъанына да къарамай, ол тюбешиуню эсгере, Василий Семенович айтхан затла бюгюн да магъаналарын тас этген угъай да, бютюн къаты сюелгенин чертирге тийишли кёрюп, бу интервьюуну  къайтарабыз.

  -Хурметли Василий Семёнович, республикагъа, Нальчик шахаргъа да сиз келе-келе тургъансыз. Болсада быллай фестивальгъа уа биринчи кере къатышасыз. Ол бошалды, аны юсюнден оюмугъуз къаллайды?

   -Тюзюн айтсам, алай болур деп эсимде да жокъ эди. Бек аламат, бек сейирлик фестиваль. Эки кюнню республикада болуп, бери келген фольклор коллективлени тепсеулеринден, ким да эс бурурча, миллет кийимлеринден уллу зауукълукъ тапханма. Миллетлени келечилери кеслерини культураларын  унутмагъанларына жюрегим, кёзлерим да къууаннгандыла.  Аны уа багъасы бармыды? Ана тилин, адетин, культурасын, тёресин билмеген халкъны тамблагъы кюню жокъду. Аны себепли ёсюп келген жаш адамлагъа ол затланы сингдирирге керекди. Къаллай бир сейирлик тепсеу, жыр коллективле кёрдюк. Куль­тура- байлыкъды. Фестивальны атына "Кавказгъа мамырлыкъ" деп бошдан аталмагъанды. Быллай затла миллетлени бирикдиредиле. Была болгъан къадарда, айхай да, жарашыулукъ да, бир бирни ангылаулукъ да болмай амалы жокъду.

Биз терк-терк тюбеше турургъа керекбиз. Жыл саныма кёре, юйде олтуруп турсам да боллукъ эди, алай бу затланы кёрюр ючюн а, къайры да барыргъа угъай дерик тюйюлме. Андан сора да, фестиваль, керти да, тап къуралып, бир тюрлю чырмаусуз ётгенди. Республикада жашагъанла уа къалай огъурлу адамладыла. Къонакъбайлыгъыгъызны юсюнден да кёп сагъат хапар айтып турургъа боллукъма.

 - Сиз Жашил театрда болгъаныгъызда, Дагъыстанны халкъ поэти Расул Гамзатовну юсюнден кёп огъурлу сёз айтхан эдигиз. Кечгинлик беригиз, бизни Къулийланы Къайсынны уа таныймы эдигиз?

-Къайсынны кёп китапларын окъугъанма. Ийнанмай эсегиз, "Къара ат акъ къарда ёледи" неда "Тиширыу сууда жууунады" деген, дагъыда кёп башха назмусун кёлден айтыргъа хазырма. Жарсыугъа, аны бла тюбеширге уа тюшмегенди.

  -Сиз бир кесек замандан юбилейигизни белгилериксиз. Байрам къайда бардырыллыкъды?

   -Вахтангов атлы театрда биргеме ишлеген актёрла ол кюннге хазырлана турадыла. Ол а юч айдан жетерикди.

-Сизни къатышыуугъуз бла Къырал концерт залыбызда болгъан "Щелкунчик" спектакльге эки кере къарагъанма. Сёзсюз, ол бизге аламат саугъа эди. Мындан ары уа аллай жумуш бла келирге айтамысыз?

  -Манга юч айдан сексен жыл толлукъду. Анга да къарамай, саулугъум,онгум да болса, бек ыразы болуп келликме. Сизни республиканы бек жаратама.

-Юбилейге хазырланнгандан сора да, театрда, кинода ишигиз а къалайды?

 -Уллу Ата журт урушну юсюнден эки тарых магъаналы фильм хазырлана турады да, алада ойнайма. Аты алыкъа тохташдырылмагъаны себепли аны айтыр кереклиси болмаз. Андан сора да  80-жыллыгъыма жораланнган алты диск чыгъарыкъды. Ол да кёп заман алады. Театрда да иш барды. Алай болмаса эди, мында бир ненча кюннге къалып, дагъыда республикагъызны башха айбат жерлерине да барып къараргъа, солургъа да бек ыразы эдим.

 -Бизни халкъгъа уа не айтыргъа боллукъ эдигиз?

 -Къуру бир халкъгъа угъай, битеу кавказ халкъланы барына да айтырыгъым бирди - жюрегими теренинден бек уллу игиликле, ахшылыкъла тежейме. Мени фестивальда сейирсиндирген дагъыда бир зат болгъанды. Миллетле бир бирлеринден узакъ жашамайдыла, алай а хар бирини да тепсеулери, жырлары бирге ушамайдыла. Хар халкъны да кесини адети, тёреси. Ол бек уллу байлыкъды.

Культурагъыз сакълансын. Уллу Россейде кёп миллет жашайды, аланы барыны да ёз адет-тёреси барды, алагъа сакъ болургъа, Западдан келген маданият керек тюйюлдю. Россей, алгъынча, кёп миллетли культуралы болургъа керекди. Андады аны кючю да.

 -Василий Семенович, юйюрюгюзню юсюнден бир-эки сёз.

-Юй бийчем Ирина Петровна Купченкоду. Ол бюгюн да театрда ишлейди, спектакльледе ойнайды. Эки жаш, Александр бла Сергей, бардыла. Мен ала бла ёхтемленирге боллукъма. Ала жашауда жерлерин тапхандыла. Юйдегили да болгъандыла. Туудукъла-рым да бар. Къысхасы, жашауум не жаны бла да байды, сейирди.

  -Сиз МГУ-да журналистика факультетде да окъугъансыз. Аны бла кюреширге уа сюймегенсиз, баям?

  -Журналистиканы бек сюйгенме. Болсада бир кинода ойнагъанымдан сора, манга театрладан, кинокомпанияладан кёп предложение келип башлагъан эдиле. Баям, мени ишим актёрлукъ болур деп, къолгъа аны алып, Щукин атлы театргъа къайтып, окъуууму андан ары бардыргъанма. Сокъуранмайма.

   - Сорууларыма жууап берирге онг тапханыгъыз ючюн бек сау болугъуз.

  -Андан сора да, кёп хапар айтыргъа боллукъ эдик. Жарсыугъа, мен самолётха ашыгъама, кечгинлик.

  -Ахшы жолгъа барыгъыз, саулукъ, эсенлик тежейбиз сизге, хурметли Василий Сёменович.