Къабарты-Малкъарны тохташыулу айныууна тийишли юлюш къошханды

Белгили россейли къуллукъчу Юрий Коков Къабарты-Малкъар Республикагъа  2013-2018 жыллада оноу этип тургъанды. 2013 жылда алтынчы декабрьде  2013  жылда Юрий Александровични  Россей Федерацияны Президенти Владимир Путин Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысыны къуллугъун болжаллы халда толтурууу бла байламлы указгъа къол салгъан эди. Ары дери регионну алгъыннгы таматасы Арсен Каноков кеси ыразылыгъы бла къуллукъдан кетерге сюйгенин билдиреди.   

Андан сора, 2014 жылда сентябрьде республикалы Парламентге бардырылгъан айырыулада,  Юрий Коков   «Единая Россия» партияны тизмесинде биринчи жерге тохтайды, болсада, депутат мандатын бир жанына салады.  Ол жыл   9 октябрьде Папламентни депутатлары анга бирча ырызылыкъда къол кётюредиле, сора тохташдырылгъын тизмеге кёре, КъМР-ни Башчысына айырадыла.

 Толу беш жылгъа  созулгъан кезиуню ичинде Юрий Коков Къабарты-Малкъарны социал эм экономика жаны бла айныууна  тийишли юлюш къошханды. Эсимдеди, ол  ишге киришгенде, аны  бек алгъа, республикагъа туристлени кёп жюрюгенлерин да чертип,    кир-кипчикни тазалаугъа уллу эс бургъаны. Жер-жерлеге барып, ол санда тийишли власть органланы кючлери бла сагъынылгъан проблеманы юсюнден уллу видеоролик да жарашырып, правительствону жыйылыуунда битеу республикагъа туура этген эди  болумну . «Бу сиз кёрген кир -кипчикни тазаларгъа алай уллу ырысхы керек тюйюлдю, жаланда жер-жерли администрацияла, башха жууаплы органла харкюнлюк ишлерин тийишлисича бардырсала, биз  башха «суратлагъа эм видеогъа» къарарыкъ эдик. Курортлары эм табийгъат ариулугъу бла битеу къыралгъа белгили жерни бу халда тутуу айыпды», -деп, къырал эм муниципал къуллукъчулагъа эм республиканы жамауатына да табийгъат болумну игилендирирге кереклисин айтады. Белгилерчады, ол чакъырыудан сора республикалы комиссия да къуралып, кир-кипчикни тазалау бла болум бир кесекден ичине иги жанына тюрленнгенин.

Артыкъда Юрий Александрович Къабарты-Малкъарда жамауат къоркъуусузлукъну жалчытыугъа, халкъланы араларында мамырлыкъны, бирликни эм келишиулюкню сакъларгъа уллу къыйын салгъанды. Дагъыда Ю. Коков къыралны кюч структураларында урунуп, ол ызда уллу сынамы болгъаны себепли, республикада террорист къауумланы къурутуу жаны бла кёп иш тамамлагъанды.  Эсимдеди, ол темагъа жораланнган бир жыйылыуда айтханы: «Террористлеге  къажау операцияны бардыра эсек,  ол бизге махтау тюйлюдю. Ол шарт, аманлыкъчыла бла профилактика ишни тийишлисича этмегенибизни ачыкълайды, ма былайда олтургъанла, менден башлап, барыбыз да терсбиз».  Дагъыда ол: «Терроризм эм экстремизм проблема бла факультатив халда ишлерге жарамайды», - деп, республикада министрни къуллугъун къурайды, ол жаны бла ишни  тийишлисича бардырыргъа  онг да береди.

Юрий Александрович   жаш тёлюню патриот ниетледе ёсдюрюуге уллу магъана бергенди.  «Ата журтну сюерге юйретиу жаны бла ишни сабий саддан тебиреп башларгъа керекди. Россейча уллу къыралда, ол бир да болмагъанча магъаналы эм жууаплы да ишди, анга уллу кёллю болмайыкъ», - деп, къатлап айтыучу эди.

 Ол Къабарты-Малкъарны не жаны бла да жашнарын,  хар жерде да тизгинлик болурун излегенди.  Анга шагъатлыкъгъа бир юлгю.  Бокс бла кюрешген сабийле жарауларын, аллай жумуш бла кюреширге жарамагъан кёп къатлы фатар юйню тюбюнде, тар эмда мылы жерде бардыргъанларын билгенден сора,  мычымай, спорт жаны бла жууаплы къуллукъчула бла салып алайгъа барады.  Кёрген проблеманы болжалгъа салмай, тамамлагъаны эсимдеди. Бу шарт, чынтты къырал къуллукъчунуча къайгъырыулукъ бла жууаплылыкъ аны акъылындан кетмегенин кёргюзтеди.

Юрий Коков республикада билим бериуню айнытыугъа да уллу эс бургъанды.   2011 жылда Вольный Аулда, Нальчик сууну жагъасында   Шимал-Кавказ  Ислам дин жаны бла  билим араны  ишлеп тебирейдиле.  Бир кезиуде аны къурулушу тохтап къалады. Болсада, Юрий Александрович ол мекямны, артда битеу къыралгъа белгили болурча «Сабий чыгъармачылыкъны академиясы  «Кюн шахар» атны жюрютген  фахмулу  сабийле билимлерин не жаны бла да толусунлай ачыкъларча  уллу, жарыкъ  мекям этип, къурулушун алай битдирген эди.   Шёндю  «Кюн шахар» республикабызны билим берген системасында тийишли орунну алгъанды, барыбыз да  ёхтемленирча аллай аламат  билим берген жер болуп турады.  Андан сора Ю. Коков шахарда кёп он жылланы ичинде тамамланмай тургъан проблемаланы, ол санда Комарова орамгъа толусунлай тынгылы ремонт этерге, Кабардинская орамны  эки кварталын Москвада «Арбат»  орамгъа ушатып, адамла  солурча, жаяулай жюрюучю ариу орам этип, къууанчлы халда ачхан эди аны. Андан сора ол иги кесек жылны къурулушу тохтап тургъан, республикагъа бек керекли Перинатальный араны хайыраланыргъа берилирине уллу кюч салгъанды.  Шёндю ол Шимал Кавказда окъуна  бек иги медицина учрежденияладан бириди.

Белгилерчады, Юрий Коков республикагъа оноу этип башлардан алгъа    жууаплы къуллукълада ишлегенин.    1993-1999 жыллада  Къабарты-Малкъарны Парламентини биринчи эм экинчи чакъырылыуунда Келечиле советине депутатха айырылгъан эди. Ол заманда Келечиле советде депутатла аслам ишлерин да къоймагъанлай, республиканы жер-жерли административ органларын кёргюзтюп ишлегендиле. Юрий Александрович Келечиле советде законла чыгъарыучу эм къоркъуусузлукъ жаны бла комиссияны таматасы болуп тургъанды.

 Ёхтемленирча бир шарт, Юрий Коков Россей Федерацияны ич ишле министерствосунда баш инспектор болуп ишлегенинде коррупциягъа къажау кюрешни бардырыу жаны бла кёп жылланы ичинде эм иги специалистлеге саналгъанды. Ары дери да республикада Ич ишле министерствода, уголовный розыск бёлюмде,   ОБХСС  службада къуллукъ этгенди. 1987-1991 жыллада уа Къабарты-Малкъар Республиканы министрле советини    административ эм финансла жаны бла бёлюмюню таматасы болуп тургъанды.  Ызы бла 1995-1999 жыллада КъМР-ни МВД-сыны таматасыны орунбасарыны къуллугъун толтургъанды.  

Россей Федерацияны МВД-сында  къуралыулу аманлыкъчылыкъгъа къажау управленияны, ызы бла уа департаментни таматаларыны орунбасары болуп ишлегенди. 2008 жылда РФ-ни МВД-сыны экстремизмге къажау департаментини башчысы, андан сора 2011-2012 жыллада РФ-ни МВД-сыны экстремизмге къажау управлениясыны таматасы болуп ишлегенди.

Къабарты-Малкъаргъа башчылыкъ этерни аллында МВД-ны къуллукъчуларыны квалификацияларын кётюрген битеуроссей институтну начальниги эди. Юрий Александрович генерал -полковник чынны жюрютеди. Кёп къырал эм ведомстволу саугъалары, ол санда «Ата журтну аллында къыйыны ючюн» деген ючюнчю эм тёртюнчю даражалы,   «Жигитлиги ючюн» орденле бла, саугъаланнганды. Дагъыда аны  «Жамауат тынчлыкъны сакълагъаны ючюн» деген майдалы да барды.  Юрий Александрович  Россей Федерацияны ич ишле  органларыны сыйлы къуллукъчусуду.  

Бюгюнлюкде да Юрий Коков къыралгъа къуллукъ этгенин  къоймагъанды. 2018 жылда 26 сентябрьде Россейни Президентине тюбеп, юйюр болумун ангылатып, кеси ыразылыгъы бла Къабарты-Малкъарны Башчысындан   бош этип, ишге Москвагъа кёчюрюрге тилеген эди.  Ол кюн окъуна Владимир Путинни указы бла Юрий Коков РФ-ни Къоркъуусузлукъ советини секретарыны орунбасарына салыннганды. Шёндю анда жетишимли ишлейди.

Сынамлы къырал къуллукъчу Юрий Коков юй бийчеси Жанна бла ариу юйюр ёсдюргендиле. Къызлары Марианна бла Марина юрист эм филология жаны бла   бийик билимле алып, тюрлю-тюрлю жерледе  бет жарыкълы урунадыла.

Къонакъланы Хасан.