Кючлю табийгъат дарманны хайырланыу

Сарымсах сууукъдан  чыкъгъан эм грипп аурууладан профилактиканы бек иги  дарманларындан бирлерине  саналады. Алай кеслерини ата журтларында  эм  АБШ-да ишлеген къытайлы  алимлени бир къауумлары  толу ышаныулукъда айтханларыча, чий сарымсах ёпкеледе рак  аурууну къоркъууун кёп къалмай  эки  кереге  азайтады.

Бу битимни Къытайда  халкъ медицинаны баш дарманына санайдыла, ол себепден а  багъыуда сарымсахны бек уллу къыйматы болгъанына ышандырыргъа бошдан кюрешмейдиле. Дуния медицина сарымсах бла байламлы  тинтиулеге  бек уллу эс бурады. Нек дегенде сарымсах базыкъ чегиде, аш орунда, къууукъда безде, бауурда эм ёпкеледе рак ауруудан багъыуда  бек иги болушханы  эрттеден бери  да белгилиди. Ол жаны бла тинтиу ишле бардырылгъанларына дайым да уллу магъана  бериледи.

Къытайлыла 7 жылны  ичинде  ёпкелеринде рак  ауруулары  болгъан 1,5  минг адамны  эм 4,5 минг саулукълу адамны къатышдырып бардыргъан тинтиуню кёрюмдюсюню юсюнден айтхандыла. Аны кезиуюнде ачыкъланнганыча, сарымсахны  чийлей ыйыкъны ичинде эки кере ашап тургъан адамны ёпкелеринде рак ауруу чыгъар деген къоркъуу 44 процентге  аз тюбегенди.

Алай арталлыда сейир этдирген быллай шарт да белгили  болгъанды: тютюнчюледе окъуна  сарымсах рак аурууну къоркъууун 30 процентге азайтады. Алай биз былай да чертирге сюебиз: тютюнню кёп ичгенле, бу тюрлю информацияны эшитгенликге, хош кёллю арталлыда  болмагъыз: тинтиуле дагъыда кёргюзтгенлерича, рак аурууладан къоркъуу тютюнчюледе тютюн ичмегенледен эсе 10-25 кереге кёп чыгъады. Битеу алып къарагъанда, ол къоркъуу 30 процентге  аз болгъаны игиди, алай   тютюнню хатасындан ёпкелеринде рак ауруула чыкъгъанла  эм ёлгенле тютюнню букъулатмагъанладан эсе иги да  кёпдюле.

Медикле айтханнга кёре, сарымсах ракны айныууну бир ненча механизмине  чырмау этеди: канцерогенлени ишлеулерин бузады, мутацияланы (генлени  бузууну) жангыдан къурайды, огъурсуз клеткаланы ёсюулерине чырмау этеди, аны къой, аланы ёлюулерини (апоптозну) механизмлерин да чыгъарады. Ол тюрлю ууакъ затла  барысы да илму лабораториялада тири  тинтиледиле. Сарымсахны  башда   айтылгъан къыйматлы энчиликлерин сераны  (кукуртну)  къошулуулары жалчытадыла (сарымсахны  ийиси аланы  болушлукълары бла къуралады), аны адам рационуна дайым къошаргъа  керекди, аны ийиси ариу  болмагъанына да къарамай: сера  (кукурт) жокъ эсе, сарымсахны  дарманлыгъы да жокъду. Келишиулюкню къалай табаргъа  боллукъду?

- Биринчиден, къытайлыланы тинтиулери кёргюзтгенича, сарымсахны хар кюн ашаргъа керек тюйюлдю, ыйыкъны ичинде эки кере  хайырлансагъыз да болады. Баям, адамланы  кёбюсюню  жашау халлары аллай онг береди. Экинчиден, аузугъузну сарымсахха кюйдюрмегиз: 2-4 тишни ууакъ туурап неда эзип, тюрлю-тюрлю ашарыкълагъа  къошуп ашагъыз. Алай этсегиз, ийис да къарыусуз болады, дарман  кюч а азаймайды. Аны бла бирге  уа ашарыкълада жаула адамны чархына сарымсахны иги сингдиредиле.

Андан сора да, сарымсах тишлени 10-12 минутну ичинде арытылгъанлай къоя туругъуз. Ол заманда сераны (кукуртну) къошулуулары  ферментлени хайырларындан бютюн тириле боладыла, чий сарымсах биширилгенден эсе къайда  хайырлыды. Алай биширилгенден да къачмагъыз, ол да  сизни саулугъугъузгъа  хайыр берликди.