Кондитер усталыкъ искусствогъа жууукъду

Хар юйюрню, адамны жашауунда байрам кюнле аз тюбемейдиле. Ол заманда биз, биринчиден, хант къангагъа не ашарыкъла саллыкъбыз деген сагъышлагъа киребиз. Сёзсюз, аланы ичинде торт болургъа керекди. Аны ючюндю кёпле аны сатып алыргъа сюйгенлери.

Кондитерлени хайырларындан тюшедиле татлы ашарыкъла адамланы алларына. Бу иш бла кюрешгенлени юсюнден кёп сагъынылмайды. Алай, кондитер болур ючюн, ол усталыкъны сайлагъанны энчи фахмусу, творчестволу оюму, ариулукъгъа итиниу сезими болургьа керекдиле. Быланы барын да бирге тийишдирип къарасанг – ала искусствону шартларыдыла дерге боллукъду.

Бизни халкъыбызны арасында да кесини бу хунери бла атын айтдыргъан къызларыбыз бардыла. Аладан бири Созайланы Мадинады. Аны тортларыны татыуун кёрмеген республикабызда алай кёпле болмазла. Аны бла алгъын жыллада сёлешген эдик да, байрамны аллында ол ушакъны эсибизге салабыз.

- Сен бу иш бла къалай кюрешип башлагъанса? Ким огъесе не зат кёллендирген эди сени?

- Кертисин айтханда, мен тортла этип турлукъма деп эсимде да жокъ эди. КъМКъУ-ну экономика бёлюмюн бошап, ол жаны бла ишлер муратда эдим. Алай сабий бла декрет отпускада тургъан заманымда нёгер къызым биргесине уруннганлагъа саугъагъа торт этип беририми тилейди. Мен да, угъай демей, аны тилегин толтурама. Бир къауум замандан сора уа ала энтта да этерими излегенлей тургъандыла.
Сора мен хазырлагъан затларымы ол заманда «Оазис» тюкенни таматасы Анзор Шомаховха элтгенме. Анда ишлеген тюкенчиле да, аланы татыуларын кёрюп, биз быладан иги торт ашамагъанбыз, дейдиле. Ма андан сора тебирегенме бу иш бла кюрешип. 

- Тортларынг бирсиленикиледен эсе татыулудула, кёрюмдюлери да айырмалыдыла. Аны жашырынлыгъы недеди? 

- Айтайым: бир жашырынлыгъы жокъду. Не производствода да хар керегин жыйышдыра, ала эски болмасала, ким да бюсюрерча, иги, татыулу да ашарыкъла этерге онг барды.

- Сора сиз продуктланы хар кюнден барыпмы аласыз?

- Угъай, кесибизге алай айланыргъа заман жокъду. Ышаннган поставщиклерим бардыла. Ала бла мен бир талай заманны ичинде ишлейме. Сёз ючюн, сары жауну бир фирмадан он жылдан бери алама.  Сгущёнканы «Кореновка» тюрлюсю бла хайырланама, башхасы кремге келишмейди. 

- Мадина, бусагъатда сен кесинг тортла этемисе огъесе ишчилеринги бардыргъан жумушларына къарау бламы чекленесе? Цехингде да кимле ишлейдиле?

- Не заманда да ишни тынгылы этерге сюйгенме, аны бир тюрлюсюнден да къачмагъанма. Бюгюнлюкде, сен айтханча, контроль бла чекленип турур онгум да барды. Алай мен цехге келсем, къуру тортланы этиуге къатышып къалмай, керек болса, сауут да жууама.
Ишчилерим а тиширыуладыла. Аланы санында жаш адамла, жыл санлары жетгенле да бардыла, кеслери да кёп миллетлени келечилеридиле. Ишге ала туруп, адамны жигерлигине, фахмулулугъуна эс бурама.

Мени бла аслам жыл ишлегенле бардыла. Ол заманны ичинде ортабызда бир жюрек къыйынлыкъ, бир бирни ангыламаулукъ чыкъмагъанды. Биринчиден, хар инсанда да адамлыкъ шартларын кёреме. Хар ишчи бла да, бир тил табып, ариу сёлешип, керек болса уа, болушургъа да кюрешеме. Махтанмай айтайым, биргеме уруннганладан да бир заманда керексиз, сууукъ сёз эшитмегенме. Ол тюйюлмюдю насып!

- Эки кюн этилген тортла бардыла. Аны себепли сиз суткала бламы ишлейсиз?

- Угъай, биз кёбюсюнде кюндюз ишлейбиз. Алай байрамлада уа бир ненча кюнню солумай окъуна урунуучубуз. Аны ючюн болур эди, сабийлерими гитче заманларында ол кезиулени сюймегенлери.

- Бизни тюкенлерибизде кёп производительлени тортлары бардыла. Сен, аланы алып, татыуларын кесингикиле бла тенглешдириучюмюсе?

- Бир заманда да угъай. Нек дегенде эришленнген къылыгъым ёмюрде да болмагъанды. Мен кесим этген ишни тап жанына айландырыргъа кюрешеме ансы, бирсиле мени оздула, кёбюрек ачха алдыла деген сагъышла келмейдиле акъылыма. Сиз анга бюгюннгю жашау болумда ийнаннган да этмезсиз, алай мен адамлагъа ийнаныулугъуму тас этмегенме. Керек болса, конкурентлериме  къарыуумдан келгенича болушхан да этеме. Сора адамла да, тортларыбызны махтап, игидиле, аланы излеп алабыз деселе, бирсилени этген продукцияларына къараргъа кереги да болмай къалады.

- Тортланы тыш сыфатларын айтсагъ а, ала сизни кесигизни оюмугъузмудула огъесе китапда, телевизорда кёрюп этгенигиз да боламыды? Сора ол этажлы омакъланы уа хар бёлюмю бир рецептге кёреми этиледи?

- Ол тортланы юсюнде оюуланы кесим къурайма. Бир жерден да алмайма, ала мени бу ишге энчи къарамымдыла. Этажланы коржларыны рецептлерини жорукълары бирди, кремлери уа хар бирини башхадыла. Сёз ючюн, безе болгъан жерчикде - бир тюрлю, кёгет юлюшю болгъан коржлада уа - башха.

- Этилгени, энчилиги бла сизни эсигизде къалгъан тортугъуз бармыды?

- Хау, барды. Алай мен ол тортну этмегенме. Аны тарыхы былайды: бир жол, Сюйгенлени кюнюню аллында, манга бир тиширыу сёлешип, татлы ашарыкъны бир тюрлюсюне заказ этеди. «Ол кеси да жюрек формалы болургъа керекди», - дейди.
Мен аны уллулугъун сорама да, къыз а былай ангылатады: гитче да болмасын, алай формасы тюз адамны жюрегине ушаш, эки да клапанлы болсун. Мен унамайма. Кондитерни усталыгъы искусствону жорукъларына келиширге керек болгъаннга санайма. Аны себепли ишим ариулукъгъа, игиликге жораланмаса, дуния байлыгъы ючюн да толтуралмам аны.

- Аш юйде бек не зат керекди дейсе?

-  Бетингде ышарыу.  Кёлюнг жарыкъ эсе, хазырлагъан азыгъынг да аламат болады.  Этген  ашарыкъларымы  татыулары  иги  болургъа кереклери уа – манга жорукъду. Адамла аш-азыкъгъа къоратхан ахчаларын алай тынчлыкъ бла алмайдыла. Алай эсе, аланы кёллерине жетерге итинеме.

- Жетишимлеригизни жашырынлыкълары недеди?

- Тутхан ишимден эрикмей кюрешгенимде.

- Кесинге, юйюрюнге деп къайсы тортну бишириучюсе?

- Ол сеийир да болур, мен татлы ашланы ахырысы бла да сюймеме. Юйюрюме уа «Праганы» эм асламында кёгет болгъанланы хазырлаучума.

- Сен кесинги творчестволу адамгъа санаймыса?

- Хау. Кёрген затымы къайтарып этип къойгъан хунерим барды. Музыкалы школну фортепиано классын бошагъанма. Керек болса, эшитген макъамларымы да согъаллыкъма.

- Ахырында окъуучуларыбызгъа бир иги тортну рецептин айтсанг эди?

- Башында сагъыннган, кёпле да жаратхан «Праганы» рецептин айтайым. Бисквит тылыгъа 6 жумуртха, 1 стакан бал туз, 1 стакан ун, азчыкъ содачыкъ керекди. Тылыны экиге бёлюгюз, бир жартысына какао къошугъуз. Аланы иги чагъып, духовкагъа салыгъыз.
Крем былай этиледи: иги capы жауну бла къалын сгущёнканы миксер бла къатыш этигиз. 6 жумуртханы акъларына 1 стакан бал тузну къошуп, кёмюк этгинчи чакъсала, безе болады. Духовканы 120 градусха дери къыздырып безелени табагъа салып, анда сел отда эки сагъат тутугъуз.
Коржлагъа безелени ууатып юслерине кремни жагъыгъыз, сюйсегиз, къургъакъсыгъан къара эриклени туурап, аны юсюнден себигиз. Башын, тёгерегин эритилген шоколад, ариу безечикле бла жасагъыз. Байрам столугъузгъа татыулу торт хазырды. Аллай къууанчлы кюнлеригиз да кёп болсунла.
Жангуразланы Нажабат.