Сорууланы барына да толу жууапла берилгендиле

Къабарты-Малкъарны Кадастр палатасында алгъаракъда консультацияла бериуню ыйыгъы ётгенди. Аны чеклеринде ведомствону специалистлери гражданлагъа жеринден тепдирилмеген мюлкню эсепге салыуну, сабийлеге эмда аланы ата-аналарына юридический жаны бла себеплик этиуню юсюнден сорууларына жууаплагъандыла.

- Бу ишни биз «Сабийлеге право жаны бла болушлукъ бериу» кюннге атап, кесин да эки тюрлю халда бардыргъанбыз: телефон бла сёлешип эмда соруу-жууап бере. Ал жыллада биринчиден шахарлада «тёгерек столлагъа» къатышыудан, школлада тийишли дерсле бардырыудан башлагъан эдик. Ызы бла консультацияланы Кадастр палатада тамамлап тебирегенбиз. Быйыл а пандемияны хатасындан бу ишни соруу-жууап халгъа кёчюрюрге тюшгенди. Гражданла сорууларын бизни электрон почтабызгъа жиберирге неда социал сетьледе къояргъа боллукъ эдиле, - дегенди ведомствону башчысы Анна Тонконог.

Консультацияланы кезиуюнде берилген талай магъаналы соруулагъа берилген жууапла бла шагъырейлендиребиз.

- Аналыкъ капитал деген ол неди эмда юй сатып алырдан алгъа нени юсюнден билирге тийишлиди?

- Быллай капиталны бизни къыралда 2007 жылда берип башлагъандыла.  Ол экинчиден башлап, къайсынчы сабий ючюн да къырал ахча бла онгдургъан амалды. Кеси да ары дери быллай капитал алынмагъан эсе алай бериледи. Энди уа бу капиталгъа экинчи сабийлери быйыл туугъан юйюрле да тийишлидиле.

Ахчаны жашау болумну игилендирирге къоратыргъа боллукъду. Законда айтылгъаныча, аналыкъ капиталгъа жашау журт сатып алынса, алты айны ичинде аны бир юлюшюн сабийни атына кёчюрюрге керекди.

- Жеринден тепдирилмеген мюлкге сабийле къайсы жылларындан оноу этип (алыу-бериу келишимле) башларгъа эркиндиле?

- Россейни законодательствосунда айтылгъаныча, инсан акъылбалыкъ болгъаннга 18 жылы толгъандан сора саналады. Анга кёре быллай мюлк бла байламлы битеу тюрлю сатыу, алыу эмда бериу жумушланы толусунлай тамамларгъа эркинди.

Онсегиз жыллары толмагъанла уа акъылбалыкъ болмагъанлагъа саналадыла. Алай дагъыда, Граждан кодексге тийишлиликде, онтёрт жылларындан сора алагъа аз-маз эркинликле уа бериледиле. Сёз ючюн, келишимле этерге, документледе къол салыргъа да. Кеслерин да ата-аналары (неда закон бла белгиленнген келечилери) къагъытда жазып алай къойсала.

Онтёрт жыллары толмагъанланы уа жеринден тепдирилмеген мюлкню юсю бла бир тюрлю келишим этерге эркинликлери жокъду. Ала ючюн жаланда ата-аналары неда закон бла белгиленнген келечилери сёлеширге неда оноу этерге боллукъдула.

Бу жорукъладан аз-маз чыгъар амал болгъанын да белгилерге керекди. Нек дегенде, сюдню оноуу бла 18 жылы толмагъан адам акъылбалыкъ болгъаннга саналыргъа боллукъду. Сёз ючюн, юйдегили болса.

- Сабийни иелигинде болгъан мюлкню сатар амал бармыды?

- Анга аталып сатып алыннган, регистрациясы анга этилген мюлк – сабийникиди. Атасы, анасы, анга осуйлукъ этген адам да кеси эркинликлери бла аны сатаргъа, алышыргъа, ортакъгъа берирге, юлюш-юлюш этерге чыртда эркинликлери жокъду. Аладан къайсысына да осуйлукъ эмда попечительство органладан ыразылыкъ алыргъа керекди.

Алада уа быллай келишимлени сабийге файдалы болгъанын кёрселе, дурус кёрюучюдюле. Сёз ючюн, жангыракъ, уллуракъ юй сатып алына эсе. Башха алыш-бериш жумушлагъа уа чек салынады. Дагъыда бу адамла кеслерини юлюшлерин сабийни атына кёчюреме деселе да, угъай дерик тюйюлдюле.

Энтта да бир эсгертиу: акъылбалыкъ болмагъан инсанны иелигинде тургъан мюлкню сатыу-алыу жумушла жаланда нотариус къатышып тамамланыргъа боллукъдула.

- Юйде кеси юлюшюмю туудугъума кёчюрюрге сюе эдим, анга къоншуладан ыразылыкъ алыргъа керекмиди?

- Кеси мюлклерин гражданла сюйгенлерича алай жюрютюрге эркиндиле. Акъылбалыкъ болмагъаннга юйню бир кесегин саугъагъа берир ючюн бир кишиден да ыразылыкъ изленмейди. Ол санда фатарда жашагъанладан, башхаладан, осуйлукъ эмда попечительство органладан да.

- Фатар сатып алырдан алгъа анда аналыкъ капитал хайырланылгъанын билир онг бармыды?

- Бу сорууну асламысында алыучула бередиле, кесин да юйню сабийлери болгъан адамладан сатып алабыз деселе.

Биринчиден фатарны документлерине тынгылы къараргъа керекди. Ол аналыкъ капитал къошулуп сатып алыннганы анда кёргюзтюлмей къаллыкъ тюйюлдю. Сабийлени, юйдегилени юлюшлери да белгили боллукъдула.

Бу ахча ипотеканы жабаргъа неда жашау журт-къурулуш кооперативде фатар сатып алгъанда къошакъ тёлеуге къоратылгъан эсе, юйдегини эмда сабийлени юлюшлери, тёлеуле бары да толусунлай берилип, юй къолгъа тюшгенден сора белгиленедиле.

Ипотека кредит 2007 жылгъа дери алыннганына да къарамагъыз; закон бла аны жабарча аналыкъ капиталны къоратыргъа эркинлик бериледи. Иш алай болгъан эсе, Пенсия фондха нотариус шагъатлыкъ этген документ жибериледи. Анда сертификатны иеси артда ол юйню юлюшлю иеликге кёчюрюрге сёз береди.

«Фатарны сатып алырны аллында ол юлюшлю иеликде болгъанын билген бек магъаналыды. Сатыучу бу жумушну артда этерме деп ышандырыргъа кюреше эсе, кетигиз да къалыгъыз. Алай болмаса, артда юйден къуру къалыргъа боллукъсуз. Нек дегенде, ол аналыкъ капиталны юсюнден законнга, нотариусда этилген келишимге, акъылбалыкъ болмагъанланы мюлкге эркинликлерине бузукълукъ этгеннге саналлыкъды. Аны себепли быллай келишимни кючюн тас этип, фатарны алгъын иесине къайтарлыкъдыла», - деп белгилегендиле Кадастр палатаны экспертлери.

Алай бла юйню сатып алырны аллында аны иесинден ана капиталны сертификатын эмда Пенсия фонддан ахчаны бары да лицевой счётда болгъанына неда аны бир кесеги башха жумушлада хайырланнганына шагъатлыкъ этген справканы кёргюзт деп тилерге уялмагъыз.